Als vrijwillig verzorger bij Stichting AAP heeft Rowena Facee Schaeffer veel ervaring met mensapen: twee keer per jaar reist ze daarnaast naar Afrika of Azië om bedreigde wilde dieren te helpen. Vorig voorjaar was ze werkzaam bij Limbe Wildlife Centre in Kameroen en in het najaar ging ze aan de slag bij Tacugama Chimpanzee Sanctuary in Sierra Leone. Dit voorjaar keerde ze terug naar Kameroen.
Toen ik vorig jaar het Limbe Wildlife Centre (LWC) verliet was ik tot tranen toe geroerd door de afscheidsspeeches van de medewerkers van het centrum.
Ik beloofde ze plechtig dat ik in het najaar terug zou komen. De politieke crisis, versterkt door de verkiezingen in oktober 2018, gooide echter roet in het eten. Daarom week ik uit naar Sierra Leone, om daar geredde chimpansees te verzorgen.
Binnenblijfdag
Dit voorjaar ging het licht in Kameroen weer op groen. Niet volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken overigens, die reizen in het Engelstalige gedeelte van Kameroen, waar ook Limbe ligt, nog steeds ontraadt. Maar de directie van LWC gaf aan dat als ik me aan de veiligheidseisen hield, ik er prima naar toe kon reizen en werken. Wel zou ik in mijn bewegingsvrijheid zijn beperkt, want elke maandag is er een algehele stakingsdag ( “Ghost Town Day”) en moet de hele bevolking verplicht binnen blijven, ’s avonds de straat op gaan en toeristische uitstapjes zijn afgeraden en uiteindelijk zelfs verboden.
Omdat een van mijn projecten daar het maken en editen van filmpjes voor het centrum was, wist ik vooraf al dat ik niet naar het plafond hoefde te staren op de verplichte ‘ binnenblijfdag’ . Het kwam prima uit om een dag per week achter mijn pc te zitten en filmpjes te maken.
Werken in het opvangcentrum
De overige dagen van de week werkte ik in het opvangcentrum. Op de quarantaineafdeling dit keer. Hier komen de geredde dieren binnen en blijven ze minimaal drie maanden afgezonderd, voordat ze worden overgebracht naar hun soortgenoten bij een van de andere afdelingen. Sommige dieren kunnen ook direct na rehabilitatie terug naar de natuur, zoals diverse wilde vogels en een jonge genetkat die er momenteel verblijft. En dat komt omdat daar nog natuur voor beschikbaar is. Voor de vele gorilla’s, chimpansees en drills die het centrum opvangt, is dat op dit moment niet het geval. Er wordt nog op grote schaal gejaagd op deze dieren, voor bush-meat (het eten van vlees van wilde dieren) en illegale handel. Zelfs het prachtige natuurgebied van Mount Cameroon, een beschermd nationaal park en uitstekend gebied om primaten uit te zetten, ligt vol met vallen van stropers.
De politieke en nu ook economische crisis in het land draagt natuurlijk ook niet aan bij aan de oplossing van dit probleem. Natuurgebieden zijn niet bereikbaar voor onderzoek – rebellengroeperingen verschuilen zich er en versperren alle toegangswegen – en het laatste waar de bevolking zich druk om maakt is bescherming van de natuur en dieren. LWC zet zich ondanks de crisis onvermoeibaar in om niet alleen wilde dieren op te vangen en te rehabiliteren, maar ook om de natuur van Kameroen te beschermen, ik kom daar straks kort op terug.
Zagen en zweten
Eerst even terug naar de quarantaine. Samen met mijn ‘baas’ Killi, hoofd quarantaine, heb ik ongeveer elk verblijf opgeknapt en uitgerust met hangmatten, boomstammen en ander verrijkingsmateriaal en we hebben er zelfs een tijdelijk verblijf bijgebouwd voor de genetkat. Bekijk hier het filmpje:
Ook gingen we samen naar de markt om kilo’s pinda’s en honing te kopen voor de dieren van geld dat ik met een fondsenwerfactie had opgehaald. Daarvan kochten we ook eieren, waarmee we alle dieren met Pasen hebben verrast.
Bekijk hier het filmpje wat ik met Pasen voor het centrum maakte:
Tussen alle bedrijven door maakte ik video-opnamen voor het centrum, interviewde ik medewerkers, hielp ik bij de bouw van een brug – inmiddels ben ik van alle markten thuis :) – en bracht ik vele uren door met Mayos en Ngambe.
Mayos en Ngambe
Mayos en Ngambe zijn twee prachtige chimpansees die nooit meer in de natuur kunnen worden uitgezet. Mayos mist een oog en met het andere oog ziet ze nog maar voor 20%. Ngambe is opgevoed door mensen, waardoor ze geen idee heeft hoe ze zich als chimpansee moet gedragen. Er is geprobeerd haar te integreren in een groep chimpansees, maar dit leidde tot zoveel irritatie bij de andere chimpansees en uiteindelijk geweld, dat voor haar veiligheid is gekozen haar weer uit de groep te halen.
Met Mayos kan ze wel goed door een deur, maar veel chimpanseegedrag zie je niet bij haar terug. Nadat ik de twee dames eerst een tijd heb geobserveerd, ben ik begonnen met het uitbreiden en inrichten van hun binnenverblijf, waardoor ze nu meer bewegingsvrijheid hebben en zich gedurende de dag vermaken met hangmatten en ander verrijkingsmateriaal.
Ondanks hun situatie zijn ze ontzettend vrolijk en vooral Mayos slingert er nu vrolijk op los in haar hangmat en touwen. Het was een genot om naar te kijken. Ik leerde ze hoe ze met stokken pinda’s naar binnen konden hengelen, die ik legde op een plank buiten hun verblijf.
Dit hield ze elke dag wel een uurtje bezig en het is bovendien een natuurlijke handeling voor chimpansees om met stokken insecten of honing uit een boom of bijenkorf te krijgen. Toen dat allemaal lukte ben ik ze gaan trainen om ze makkelijk van het ene naar het andere verblijf te krijgen. Want dat vonden ze nogal spannend en zorgde voor veel stress.
Ik ben bijzonder trots op deze twee dappere dames en hoopvol gestemd dat ze binnenkort kunnen worden samengevoegd met een mannelijke chimpansee, Ghaa, die gedeeltelijk verlamd is en ook altijd in LWC zal moeten blijven wonen.
Zie hier het ontroerende verhaal van Ghaa:
Educatie en bewustwording
LWC vangt niet alleen wilde dieren op. Het centrum werkt ook aan educatie en bewustwording van de lokale bevolking. Ze hebben een zeer uitgebreid lesprogramma over natuur en milieu voor jonge schoolkinderen. Hiervoor zijn drie leraren in dienst die elke week in totaal 10 scholen bezoeken. Ook reizen ze eens per maand af naar Batoke, een dorpje buiten Limbe, voor een natuureducatiemiddag. Ik reisde een middag met hen mee en maakte er dit filmpje van:
Met de inwoners van Batoke had het LWC al banden, omdat ze groenten van hen afnemen voor de dieren. Voorheen jaagden de families van Batoke op wilde dieren en verkochten het vlees op lokale markten, maar sinds 10 jaar zijn ze door LWC ‘omgeschoold’ en verdienen ze nu hun boterham met het verbouwen van groenten voor LWC.
Het was erg inspirerend om te zien hoe geïnteresseerd de veelal ongeschoolde mensen waren op de educatiemiddag. Jong en oud deed mee, luisterde en stelde vragen. Stapje voor stapje zijn we op weg naar een betere toekomst voor mens en dier.
@Animals Today Rowena Facee Schaeffer
