Koraalriffen zijn prachtig, een kraamkamer voor veel zeedieren en onmisbaar voor een gezonde oceaan. Maar ze staan onder grote druk. Het ecosysteem van het rif is kwetsbaar. Stijgende temperaturen en schadelijke chemicaliën bleken de ooit zo bloeiende koralen. Zonnebrandcrème blijkt een van de grote boosdoeners. En helaas bedreigt je ingesmeerde huid het zeeleven zelfs als je niet eens in de buurt van de oceaan komt.
Veel chemicaliën in zonproducten blijken erg giftig voor koralen. Oxybenzone is hier de bekendste van. Deze stof, die in de meeste zonnebrandcrèmes te vinden is, verstoort de voortplanting en groei van koralen ernstig. De hormonen in het koraal worden ontregeld en het DNA van de larven wordt beschadigd. Het koraal kan zich niet ontwikkelen, bleekt en sterft af.
Maar ook andere zeedieren lijden onder de schadelijke stof. Zo krijgen mannelijke vissen allerlei vrouwelijke kenmerken, wat hun voortplanting in gevaar kan brengen. Daarnaast treden bij vissen neurologische gedragsveranderingen op. Bij onder meer zee-egels, papegaaivissen en zoogdieren zoals de monniksrob vergroot het gif de kans op ziektes die de voortplanting bedreigen.
Voor deze effecten is maar een heel kleine hoeveelheid oxybenzone nodig. Het goedje is al giftig bij een concentratie van 62 deeltjes per triljoen. Dat is te vergelijken met één druppel in het water van zes en een half zwembad van Olympisch formaat.
Andere stoffen in zonproducten waarvan is aangetoond dat ze het koraal aantasten zijn onder meer butylparaben, octinoxaat en 4-methylbenzylideen kamfer. Op de site van het Haereticus Environmental Laboratory vind je een meer uitgebreide lijst van ingrediënten die een bedreiging vormen voor het zeeleven.
Ook via doucheputje en wc
Zelfs als je niet de zee in gaat, is je zonnebrand schadelijk. Ook via het doucheputje en de wc belanden de chemicaliën in het ecosysteem. En als je op het strand een spray gebruikt, dwarrelt er een behoorlijke hoeveelheid op het zand. Van waar die uiteindelijk het water in spoelt. Volgens toonaangevend onderzoek van ecotoxicoloog Craig Downs komt er jaarlijks zo’n 14.000 ton zonnebrandcrème op het koraal terecht. Dit in een tijd dat het juist ongelooflijk belangrijk is dat de riffen zich kunnen herstellen. Downs:
“Veel dingen doden koraalriffen, maar we weten dat oxybenzone voorkomt dat ze terugkomen.”
Het is dan ook niet voor niets dat Hawaï onlangs een wetsvoorstel heeft aangenomen om de verkoop van zonnebrandcrèmes met oxybenzone of octinoxaat te verbieden. Als dit voorstel wordt ondertekend door de gouverneur, zal het verbod in januari 2021 van kracht worden. Op een aantal plaatsen in Mexico zijn deze en enkele andere uv-filters nu al verboden.
‘Reef safe’ zegt weinig
Maar welke zonnebrandcrème kun je dan wel met gerust hart gebruiken? Het antwoord op die vraag is helaas niet eenvoudig. Er zijn namelijk tal van factoren om op te letten, en van veel stoffen zijn de effecten op het milieu nog niet voldoende onderzocht.
Helaas kun je niet vertrouwen op claims als ‘Reef safe’ of ‘Reef friendly’ die soms op de fles staan. Hier bestaan geen regels voor, net zo min als voor de aanduiding ‘biologisch afbreekbaar’. ‘Biologisch’ is overigens wel een beschermde term. Maar deze zegt alleen iets over de productie van de ingrediënten, niet over hun effect op het zeeleven. Je zult dus echt zelf kritisch naar de samenstelling moeten kijken.
Synthetisch of natuurlijk
Reguliere zonproducten bevatten vrijwel altijd organische filters, ook wel bekend als chemisch of synthetisch. Deze trekken in je huid, waar ze de schadelijke uv-straling absorberen. Oxybenzone valt onder deze categorie.
Daarnaast zijn er crèmes (vaak de ‘natuurlijke’ producten) met anorganische ofwel minerale filters. Dit zijn heel kleine stukjes geoxideerd metaal die schadelijke straling absorberen maar deels ook reflecteren. Zinkoxide en titaniumdioxide zijn hier voorbeelden van. Deze filters trekken niet in je huid, maar vormen een laagje er bovenop.
Om een witte zweem op de huid te voorkomen, worden in sommige minerale crèmes nanodeeltjes gebruikt. Dat wil zeggen dat de mineralen kleiner zijn dan 100 nanometer. Producten met nanodeeltjes kun je beter vermijden. Grotere mineralen zijn veiliger omdat ze niet door het koraal kunnen worden opgenomen.
Smeeradvies
Vooralsnog lijken crèmes met minerale filters zonder nanodeeltjes de beste keuze. Bijvoorbeeld van het merk Badger. Gebruik geen middel dat oxybenzone, octinoxaat, butylparaben, 4-methylbenzylidene kamfer of andere stoffen uit de lijst van het Haereticus Environmental Laboratory bevat. Kies voor een waterproof product, omdat dat beter op je huid en dus uit het water blijft.
Kies geen zonnebrandcrème met insectenwerende stoffen zoals benzyl benzoaat, want ook die komen in de zee terecht. Ook siliconen zijn waarschijnlijk schadelijk voor het zeeleven. Vermijd bovendien microbeads (kleine stukjes plastic) in welk product dan ook.
Hoe langer je met je crème doet, hoe beter. Zonproducten van vorig seizoen hoef je echt niet weg te gooien, zegt de Consumentenbond. Vaker dun smeren is zuiniger en beschermt beter dan één keer een dikke laag.
Als al het andere faalt, trek dan een T-shirt aan. Bedenk dat een hoed of kleding ook bescherming biedt tegen de zon. Zoek schaduw op tijdens de uren dat de zon het felst is.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Mirjam Förch
