De zalmkwekerij heeft een verwoestende impact op het zeeleven. Niet alleen kweekzalmen lijden onder de industrie, ook lokale en wereldwijde ecosystemen ervaren de gevolgen.
Het grootste deel van de zalm in de Nederlandse supermarkten komt van kwekerijen. De meeste zalmkwekerijen maken gebruik van open kweek, bijvoorbeeld in de grote zalmkweek-landen Schotland en Noorwegen. De vissen zitten dan in drijvende kooien of netten in meren, kustwateren of in zee. De dieren leven erg dicht op elkaar, wat de kans op ziekten vergroot. Daarom gebruiken kwekers chemicaliën en antibiotica, die in het water terechtkomen en het lokale ecosysteem aantasten. Om de dieren te voeren, wordt wilde vis gevangen. Sommige vispopulaties zijn hierdoor al overbevist. Just Economics onderzocht de zalmkwekerij en publiceerde er een rapport over. Volgens het rapport bedroegen de milieukosten van deze wereldwijde industrie tussen 2013 en 2019 1,6 miljard euro. Deze maatschappelijke kosten hebben te maken met vervuiling, verlies aan vispopulaties en de gevolgen van de klimaatcrisis.
Zalmkwekerij ideaal voor parasieten
Tussen 2002 en 2019 is op Schotse zalmkwekerijen de vissterfte verviervoudigd; van 3 naar 13,5 procent. Minstens een vijfde van de sterftecijfers komt door zeeluizen. Besmettingen met zeeluis als doodsoorzaak ligt waarschijnlijk veel hoger, maar vaak wordt dit niet geregistreerd. Zeeluizen voeden op de zalmhuid en eten de vis levend op. In het wild komt dit in kleine mate voor. Maar omdat de dieren in kwekerijen onnatuurlijk dicht op elkaar zitten, kunnen ziekten en parasieten zich snel verspreiden.
Ziekten en parasieten worden niet tegenhouden door de netten en kooien. Steeds vaker hebben ook wilde zalmen die vlakbij kwekerijen leven last van deze luizen. In de zee rond Canada, ook een van de grootste producenten van kweekzalm, is sinds een aantal jaar de kans dat jonge zalmen sterven aan zeeluizen met 73 procent toegenomen.
Zalmkwekerij vervuilt
Om de kweekzalmen te beschermen tegen parasieten en ziekten, gebruiken kwekers veel antibiotica en chemicaliën. Deze komen terecht in het open water en kunnen de omliggende gebieden vervuilen. Zo is er een bepaald type drug dat gebruikt wordt tegen zeeluizen dat ongewervelde zeedieren doodt. De antibiotica verspreidt zich tot 8 kilometer rond de kooi en blijft uren in het water.
Soms ontsnappen kweekzalmen uit hun kooien of netten. Als zij voortplanten met wilde zalmen kan dit de oorspronkelijke soort verzwakken. Uiteindelijk kan een oorspronkelijke, wilde zalmsoort, verdwijnen.
Wilde vis
Om 1 kilo zalm te voeden is 3 tot 5 kilo vis nodig. Dat komt neer op zo’n 350 vissen voor één zalm. Voor dit visvoer worden wilde vissen gevangen. Tussen een vijfde en een kwart van de jaarlijkse vangst van wilde vis, zo’n 18 miljoen ton, wordt gebruikt om vismeel en visolie van te maken. 51 procent hiervan gaat naar zalmkwekerijen.
Vooral prooidieren als ansjovis, haring en sardines worden hiervoor gevangen. De wilde sardines in West-Afrika is zwaar overbevist. De verwachting is dat de komende jaren steeds meer wilde vis wordt gevangen om visvoer van te maken, omdat viskwekers fors willen uitbreiden.
Niet alleen is het slecht voor de vispopulaties die overbevist worden, vaak worden ook veel andere zeedieren meegevoerd in netten als bijvangst. Behalve schildpadden, dolfijnen en haaien worden ook vaak andere vissen gevangen. De overlevingskans van dieren die terug in zee worden gegooid, ligt rond de 15 procent. Bovendien verwoesten de netten die gebruikt worden de zeebodem en tasten daarmee verder het ecosysteem aan.
Duurzaam alternatief
Is er ook een diervriendelijk alternatief voor het visvoer? Volgens Natasha Hurley, campagneleider bij de Changing Markets Foundations, die meehielp aan het rapport, wel. Om de visolie te vervangen, kunnen zalmkwekers oliën uit algen gebruiken als bron van omega 3:
“Het overgaan op algen zou de industrie duurzamer maken, aangezien het een enorme impact heeft op wilde vis.”
Pijn en stress
Sinds de jaren ’90 gaan onderzoekers ervan uit dat gewervelde vissen zoals zalmen pijn lijden en stress ervaren. Zalmen hebben een zenuwstelsel met een brein, zenuwen en een wervelkolom. In de overvolle kooien ervaren ze continu stress. Kweekzalmen – ‘plofzalmen’ – zijn doorgefokt zodat ze snel groeien. Het gevolg is dat ze veel zwakker zijn dan hun wilde soortgenoten. Hierdoor hebben ze vaak last van hartproblemen en vervormingen van de ruggengraat. Er zijn weinig regels rond het slachten van vissen. Daardoor worden vissen vaak onverdoofd geslacht, of verstikt, een langzaam proces waarbij het dier lang lijdt.
Wat jij kan doen?
De beste optie is het uitbannen van vis uit je dieet, net als vlees. Dierenwelzijn ligt bij deze industrie ver onder de maat en de gevolgen ervan zijn erg groot. Voor visrecepten zijn steeds meer heerlijke plantaardige alternatieven te vinden. Op die manier draag jij als consument niet bij aan deze industrie. Maar als je zalm toch niet kan laten liggen, kun je op het volgende letten:
- Koop alleen wilde zalm met een MSC-keurmerk. Dit keurmerk controleert of er niet overbevist wordt, en grijpt in als dit wel gebeurt. Overigens houdt dit keurmerk geen rekening met dierenwelzijn of verwoesting van de zeebodem.
- Koop alleen gekweekte zalm met een ASC of EKO-keurmerk. Het ASC-keurmerk houdt rekening met de hoeveelheid wilde vis dat in voedsel wordt verwerkt, de gebruikte antibiotica en chemicaliën die in het water terechtkomen. Het EKO-keurmerk beoordeelt of de vis biologisch is, waarbij natuurlijke omstandigheden zo goed mogelijk worden nagebootst en de dieren niet te dicht op elkaar leven. Ook bij deze keurmerken wordt amper rekening gehouden met dierenwelzijn.
- Bestel geen visgerechten in restaurants. Slechts 6 procent van de vis in de horeca is voorzien van een keurmerk. Vissen zonder keurmerk hebben gegarandeerd een slecht leven gehad – en een slechte impact op de wereld.
Bronnen:
- BBC News
- Compassion in World Farming (CIWF)
- The Guardian
- Milieu Centraal
- MindBodyGreen
- Oceana.org via Yumpu (pdf)
©AnimalsToday.nl Sophie Jongma
