Olifanten in gevangenschap maken een bepaald soort beweging die ze niet in het wild maken. Deze beweging maken ze wanneer ze gefrustreerd of verveeld zijn. Uit een filmpje van de Partij voor de Dieren Amsterdam blijkt dat dit ook in Artis gebeurt. Verschillende experts geven aan dat dit anders kan.

Bericht door Partij voor de Dieren Amsterdam.

 

Roes

Op het filmpje is te zien dat een olifant aan het weven is. Dit betekent dat de olifant zachtjes heen en weer wiegt. Een olifant weeft om zichzelf rustig te krijgen omdat ze gefrustreerd zijn of verveeld. Dit weven is noodzakelijk om de alledaagse stress van het gevangenschap onder controle te kunnen houden. Tijdens het weven wordt er endorfine aangemaakt. Dit is een soort natuurlijke morfine waardoor de olifant in een roes komt.
In het wild weven olifanten niet. Het weven gebeurt vooral als olifanten te weinig beweging krijgen of ergens niet bij kunnen. Op de korte termijn is weven niet gevaarlijk voor de olifant zelf. Op de lange termijn kan het zorgen voor pijnlijke gewrichten, voetzolen en kunnen de teennagels aangetast worden.

Onvriendelijke dierentuin voor olifanten

Voorzitter Rob Faber van de organisatie Vrienden van de Olifant vindt het aannemelijk dat het weven van de olifant te maken heeft met het feit dat olifanten in Artis weinig ruimte hebben.

“In de dierentuin in Emmen bijvoorbeeld hebben olifanten veel meer ruimte. Je ziet dat ze zich daar meer op hun gemak voelen doordat ze zich meer voortplanten daar. Een olifant plant zich pas voort als ze zich op haar gemak voelt. Artis is absoluut niet één van de meest olifantvriendelijke dierentuinen”, aldus Faber.

“Dierentuinen in Nederland kunnen natuurlijk geen wilde situatie nabootsen, en daar zit wat mij betreft het knelpunt”, vertelt Antoinette van de Water, van de organisatie Bring the Elephant Home. Zij werkt in Thailand bij een opvangcentrum voor olifanten. “In gradaties ondervinden olifanten in circussen natuurlijk meer stress dan in dierentuinen. En olifanten in dierentuinen met meer ruimte en grotere kuddes hebben het beter en daar zal je het weven misschien minder zien. De vraag is of de gecreëerde leefomgeving geschikt is voor de dieren, gezien de eisen die de dieren aan hun omgeving stellen. Als dieren continue aan het weven zijn, lijkt mij dit niet het geval.”

Nooit meer helemaal weg

Olifant Thong Thai, Artis
Olifant Thong Thai, Artis | Foto via Facebook

Artis gaf via Twitter nadere uitleg over het filmpje:

“Thong Thai, onze oudste olifant, is geboren in een werkkamp in Vietnam. Hier waren de omstandigheden niet optimaal. Door het weven komt endorfine vrij, een rustgevende stof. Als dit gedrag is ontstaan zal het nooit meer helemaal weggaan, hoe goed de zorg voor het dier ook is. Met gedragsverrijking probeert Artis het natuurlijke gedrag te stimuleren.”

 

 


Stoppen met weven

Een woordvoerster van Wilde Dieren de Tent Uit denkt hier anders over.

“Olifanten kunnen wel van dit stereotypische gedrag af komen. Bij verschillende olifantencentra is gebleken dat veel olifanten stoppen met weven als ze weer goed verzorgd worden”, vertelt de woordvoerster. “Olifanten tonen gemiddeld 11 uur per dag stereotypisch gedrag, waaronder weven. Dat is vrij veel. In circussen zit een olifant gemiddeld 17 uur per dag vastgeketend aan zowel de voor- als achterkant. Het dier raakt dan erg gefrustreerd.”

Van de Water kan dit beamen:

“Een natuurlijke leefomgeving, meer ruimte, vrijheid en andere olifanten zouden een oplossing zijn om het weven tegen te laten stoppen”, vertelt Van de Water. “Het opvangcentrum in Thailand is ook nog steeds gevangenschap, alleen met veel ruimte, vrijheid en andere olifanten. De plek en omstandigheden maken dus zeker uit. Hier in Thailand hebben we veel olifanten opgevangen die voor de opvang continue dit gedrag vertoonden. Eigenlijk bijna alle olifanten wel, omdat ze allemaal uit slechte omstandigheden gered zijn. Nadat de olifanten in een natuurlijke omgeving konden leven, en belangrijker nog, in gezelschap waren van meerdere andere olifanten, verdwijnt het weven meestal snel.”

Geen garantie

Volgens Faber is het niet een garantie dat de olifant in een andere dierentuin, of zelfs in het wild, op zou houden met weven.

“Iedere olifant is anders. Olifanten lijken wat dat betreft erg op mensen. Wanneer mensen langdurig in gevangenschap zouden zitten verandert hun gedrag ook. En ook bij mensen is het onvoorspelbaar wat hun gedrag daarna zal zijn. Wanneer een olifant vrijgelaten wordt kan het gedrag veranderen, maar het kan ook goed zijn dat hij in zijn oude gedragspatroon blijft hangen. Olifanten zijn, net als mensen, stuk voor stuk anders”, legt Faber uit.

“Inderdaad duurt het bij de een langer als bij de ander. Het hangt af van het karakter en het verleden van de olifant”, vertelt Van de Water. “We hebben een aantal extreme situaties gehad met olifanten die mentaal zo getraumatiseerd waren, dat het helingsproces langer duurt. Zo is er een gehandicapte olifant (een landmijn slachtoffer), die na het ongeluk jaren wevend aan de ketting heeft gestaan, zonder contact met andere olifanten. Nu leeft ze in semi-vrijheid, in de natuur, met een druk sociaal leven in de kudde die in het reservaat is ontstaan. Ondanks haar handicap, is ze een van de meest sociale olifanten van de kudde, en heeft de zorg van verschillende jonge olifanten overgenomen. In het veld zie je haar nooit meer weven.  Alleen als ze ’s avonds van haar familie gescheiden moet staan of aan een ketting moet staan (gebeurt nu gelukkig niet meer), begint ze soms weer te weven. In haar geval is het duidelijk frustratie. Stress, wat natuurlijk met het verleden te maken heeft, waar haar huidige situatie haar misschien aan herinnert.”

Bronnen ©PiepVandaag.nl Jaimy Visser