Sommige vogelsoorten zijn eenvoudig te herkennen aan hun kenmerkende snavel. Eén van die vogelsoorten is de kruisbek, met zijn gekruiste boven- en ondersnavel. Deze snavel is goed te gebruiken om zaden uit dennen- en sparappels te halen. Verder eten zij graag knoppen, boomscheuten en insecten. Vooral in de trektijd en in de winter zijn deze vinkachtigen vaak in grote groepen, samen met mezen, vinken, kepen en dergelijke, in de Nederlandse bossen te vinden.
De kruisbek is een grote vinkachtige, vaak aan de roep al herkenbaar aan het “kiep kiep” geluid. Mannetjes hebben een oranje/rode kleur, terwijl het vrouwtje geheel groen is. De kruisbek is te verwarren met de roodmus, de groenling en de goudvink.
Groepsvogel
Kruisbekken bevinden zich vaak in grote groepen in onze bossen. In zo’n groep vormen mannetje en vrouwtje een paartje en ergens tussen februari en april worden de eieren gelegd, in een nest hoog in een boom. Alleen het vrouwtje bemoeit zich met de nestbouw. Tussen de struiken zoekt zij naar dennentakjes, schors, mossen, korstmossen en dierenharen om haar nest mee te bekleden. Uiteindelijk legt zij zo’n drie à vier eieren. Na ongeveer 15 dagen komen de eieren uit en na plusminus 3 weken vliegen de jongen uit. Na het uitvliegen zijn de jongen nog steeds afhankelijk van beide ouders, deze blijven hun jongen voeden tot wel zes weken na uitvliegen. Vanaf de jaren ’70 broedt de kruisbek in ons land, waarbij het aantal paartjes fink fluctueert. In de jaren 1998 tot 2000 broedden hier 100 tot 3.500 paar.
Naaldbossen
Kruisbekken zijn vooral te vinden in oudere naaldbossen in het zuiden, midden en oosten van het land, vooral in bossen met fijnspar en grove den. In de winter zijn deze vogels vaak te vinden in lariksen, de enige naaldverliezende boom in de winter. Soms kunnen, tijdens een invasie, grote aantallen kruisbekken in Nederland worden waargenomen, vaak met een eerste piek in mei en een tweede in oktober.
Grote kruisbek
Naast de “gewone” kruisbek, worden in Nederland ook grote kruisbekken waargenomen. Eind vorig jaar werden zij bijzonder veel gezien en nog steeds worden zij waargenomen, ook met nestmateriaal in de snavel. Onderzoekers bij Stichting Ornithologisch Veldonderzoek Nederland (Sovon) denken zelfs dat deze zeldzame vogel tot broeden is gekomen en vraagt vogelaars extra op te letten op “broedverdachte” waarnemingen en deze te melden bij Sovon. Na de vorige invasie van grote kruisbekken (2013), broedden deze vogels onder andere op de Veluwe en in Brabant.
Grote kruisbekken lijken erg op de gewone kruisbek, maar hebben een naar verhouding zwaardere kop en grotere snavel.
Bronnen: Sovon, Vogelbescherming Nederland ©Animals Today Walter Eijndhoven
