Kiekendieven zijn slanke, middelgrote roofvogels. Wereldwijd zijn dertien soorten bekend, waarvan vier soorten in Nederland zijn waargenomen. Zowel de bruine-, de blauwe- als de grauwe kiekendief broeden in ons land en dit jaar broedde voor het eerst ook de steppekiekendief in Nederland. Pas nadat de jongen veilig waren uitgevlogen, werd aan vogelminnend Nederland bekendgemaakt dat zich een broedgeval had voorgedaan. Dit tot grote vreugde onder de vele vogelaars.
De bruine kiekendief is van alle in Nederland broedende kiekendieven de meest algemene. Deze roofvogel heeft een voorkeur voor moeras- en rietlanden en is te herkennen aan zijn lange en smalle vleugels en staart. Kiekendieven houden hun vleugels, tijdens de jacht, in V-vorm. De bruine kiekendief is een echte zomervogel.
In het voorjaar, maart/april, begint hij direct met baltsen. Een mannetje kan meerdere vrouwtjes hebben. Als dit zo is, dan liggen de verschillende nesten niet ver van elkaar. Het nest van de kiekendief wordt gemaakt van voornamelijk plantenmateriaal en ligt verscholen in rietlanden. Het legsel bestaat meestal uit drie tot zes eieren. Deze worden in april/ mei gelegd en komen uit na ongeveer vijf weken broeden.
https://www.youtube.com/watch?v=3yaAtLDt3Qw
De bruine kiekendief, vogelaars zeggen vaak “kiek” in plaats van kiekendief, worden na het broedseizoen ook vaak aangetroffen in akkerland. In augustus/ september vertrekken de meeste vogels naar het zuiden, om te overwinteren in Zuid-Europa en Noord-Afrika.
Aantal broedgevallen in Nederland: +/- 1.200
Blauwe kiekendief
Deze kiekendievensoort komt voornamelijk voor in open gebieden en de duinen. Deze soort is voornamelijk te onderscheiden door zijn witte stuit. Verder is hij vooral te herkennen aan zijnlichte kleur met zwarte vleugelpunten. Vroeg in het voorjaar baltst het mannetjes hoog in de lucht. In het broedseizoen heeft het mannetje blauwe kiekendief meerdere vrouwtjes op een nest zitten, meestal 2 à 3. Het vrouwtje broedt op de grond, in hoge heide of in droog rietland. Meestal brengen zij één nest groot, met drie tot zes jongen, een enkele keer zeven jongen. Na 5 tot 6 weken komen de jongen uit het ei en zij vliegen na vijf tot zes weken uit.
Veel blauwe kiekendieven broeden in Scandinavië. In het najaar verlaten deze hun broedgebieden en overwinteren deels in Nederland, de rest trekt verder naar het zuiden richting Zuid-Europa en Noord-Afrika.
https://www.youtube.com/watch?v=QDpwxQyKsUA
Om meer te weten te komen over de leefwijze van blauwe kiekendieven is vorig jaar een jonge blauwe kiekendief voorzien van een satellietzender. De soort doet het zo slecht in Nederland (en daarbuiten) dat onderzoek noodzakelijk is om de soort beter te kunnen beschermen. Vorig jaar was één van de slechtste broedseizoenen van de Baluwe kiek, vanwege een slecht muizenjaar.
Aantal broedgevallen in Nederland: 10
Grauwe kiekendief
De derde kiekendievensoort is de grauwe kiekendief, de kleinste van de 4 in Nederland voorkomende kiekendieven. Een echte zomervogel, de meeste komen pas aan april/ mei. Bij aankomst inn zijn broedgebied begint het mannetje direct met de balts om een vrouwtje te lokken. Ook bij deze soort heeft het mannetje vaak meerdere vrouwtjes. De grauwe kiekendief broedt op de grond en broedt in mei/ juni.
De grauwe kiekendief broedt voornamelijk in Groningen, waar de soort tot op de voet gevolgd wordt door onderzoekers. Deze soort vangt muizen en zangvogels. In augustus en september trekken de grauwe kiekendieven weer weg naar hun overwinteringsgebieden. Zij trekken verder weg dan hun neven, de bruine- en de blauwe kiekendief, namelijk naar gebieden ten zuiden van de Sahara.
https://www.youtube.com/watch?v=yr06pp7OAKU
Na vele jaren van achteruitgang, is de grauwe kiekendief weer iets toegenomen: in 2014 broedden 47 paartjes, vooral in Groningen, ook op de Waddeneilanden en in het oosten van Nederland broeden wat paartjes.
Steppekiekendief
In Europa gaat de soort steeds verder achteruit, toch wordt de van oorsprong Oost-Europese soort steeds vaker in Nederland gezien. Men weet niet zeker of dit komt door de groeiende aantal vogelaars of dat de steppekiekendief oprukt naar het westen. Behalve doortrekkende, worden ook overzomerende en overwinterende vogels aangetroffen in Nederland.
Dit jaar werd bekend dat de steppekiekendief voor het eerst heeft gebroed in Groningen, en zelfs voor het eerst in West-Europa. De nestplaats werd uiterst geheim gehouden, om toeloop van vogelaars tegen te gaan. Pas nadat alle jongen waren uitgevlogen werd het grote nieuws bekendgemaakt.
Vrouwtjes en jongen zijn moeilijk te onderscheiden van de grauwe- en de blauwe kiekendief. Het mannetje is te herkennen aan zijn meeuw-achtige kleed met alleen een zwarte wig op de vleugels. De vogels broeden in mei/ juni, vooral in grassteppen. Zij leven vooral van kleine zoogdieren en vogels.
In september vertrekt de steppekiekendief alweer naar Afrika ten zuiden van de Sahara, inn een breed gebied van Senegal tot Ethiopië. In het vroege voorjaar, vanaf maart arriveren zij weer in hun broedgebieden.
Aantal broedparen in Nederland: 1 (eerste geval voor Nederland en West-Europa)
Bronnen: Sovon, Vogelbescherming, Werkgroep grauwe kiekendieven, Kees Vanger/YouTube ©AnimalsToday.nl Walter Eijndhoven
