Heb je weleens van de pistoolgarnaal gehoord? Deze kleine kreeftachtige kan behoorlijk van zich laten horen. Zelfs zo luid dat hij er vissen mee kan verlammen of doden. Daarnaast onderhoudt hij een bijzondere relatie met de gobie. Maak kennis met dit bijzondere wilde beestje.

Pistoolgarnaal
Weetjes: de luidruchtige pistoolgarnaal en zijn matties (links een gobie, rechts een pistoolgarnaal)| Steve Childs, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons

Alpheidae

De alpheidae of pistoolgarnaal komt wereldwijd veel voor en kent wel zevenhonderd verschillende soortvariaties. In principe leeft de garnaal vooral in warmer water van subtropische temperaturen, maar sinds een aantal jaren wordt hij ook in noordelijker gelegen gebieden gesignaleerd. De garnaal leeft graag in afgesloten plekjes, bijvoorbeeld in rotsspelonken, koraalriffen of zeegrasvelden, en graaft zelf holen en gangen die nauwgezet worden onderhouden. De volwassen pistoolgarnaal is monogaam, paartjes blijven levenslang samen en brengen nageslacht voort. Hun dieet bestaat uit kleine visjes, krabjes en ongewervelde dieren die op de zeebodem leven. Die vangen ze op wel heel bijzondere wijze, namelijk door verdoving met geluid.

Pistoolschoten

Het diertje is maar vijf centimeter lang, en toch ziet hij kans een geluid van rond de 200 decibel te produceren. Hij doet dat door zijn scharen hard tegen elkaar te slaan, waardoor een kortdurende, maar vreselijk luide knal te horen is. De knal wordt wel vergeleken met een granaatexplosie naast je oor of met een straalmotor. Het gaat overigens niet alleen om geluid, wetenschappers hebben vastgesteld dat de garnaal met zijn gedrag ook zorgt voor lichtflitsen en warmte.

Onderdruk

Je vraagt je af hoe het kan dat een dier onder water zo’n hard geluid kan maken. Dit heeft te maken met de lichaamsbouw van de garnaal en de waterdruk. De pistoolgarnaal heeft twee scharen: een kleine om prooien vast te houden en een grotere om te jagen. Die grote schaar heeft een soort trekkersmechanisme, die de garnaal eerst vol laat lopen en dan met een klap dichtslaat. Hierdoor ontstaat een straal luchtbelletjes die een snelheid van negentig kilometer per uur kan halen. De ontstane onderdruk in het water zorgt er vervolgens voor dat de bellen met een enorme knal uiteenspatten. Schokgolf en geluid zijn genoeg om een prooidier in de buurt te verdoven, zodat de garnaal hem rustig kan oppeuzelen.

Gobies

Bizarre jaaggewoontes zijn niet de enige reden om dit diertje nader te bekijken, ook zijn vriendschap met de baarsachtige gobie of grondel is opmerkelijk. De op het zand levende zeevisjes zijn een favoriete prooi voor grotere vissen, zoals de kabeljauw en de schelvis. Het is voor de gobie dus van groot belang om zich te kunnen verschansen, maar met zijn rugvin en platte buik is het geen beste graver. Hij maakt dus graag gebruik van de holen die de pistoolgarnaal graaft, waar hij eitjes legt en zich verstopt. Voor deze service ‘betaalt’ de gobie door op de uitkijk te liggen als de nogal slechtziende garnaal bezig is met het graven of onderhouden van zijn hol. Dreigt er gevaar, dan tikt de gobie met zijn staart op de grond, de garnaal pikt dit op met zijn ‘antenne’ en maakt zich uit de voeten. Deze symbiotische relatie biedt aan beide soorten een essentieel voordeel, en wordt daarom mutualisme genoemd.

https://twitter.com/Aseazys1/status/1330967693835558914

Varia

Een recent ontdekte pistoolgarnaalsoort is Synalpheus pinkfloydi genoemd. Het verhaal gaat dat de Britse band Pink Floyd ooit zo hard speelde dat de vissen in een nabijgelegen meer het niet overleefden. Waarschijnlijk is dit een broodje aap, maar feit blijft dat de naar de band vernoemde pistoolgarnaal tot 210 decibel kan bereiken met zijn schaar, die niet geheel toevallig ook nog roze is.

©AnimalsToday Laura Lancée