De harpij, in het Engels harpy eagle, is een wonderbaarlijke vogelsoort die voornamelijk in het Amazonewoud leeft. Het is de sterkste roofvogel ter wereld met klauwen die groter kunnen worden dan die van een grizzlybeer. Door haar omvang denken sommige mensen dat ze te maken hebben met een verkleed persoon.
Kenmerken
De harpij, vernoemd naar de harpijen uit de Griekse mythologie, is een van de grootste adelaar soorten, alhoewel het niet de allergrootste is. Haar lichaamslengte ligt tussen de 86 en 107 centimeter, met een vleugelspanwijdte tussen de 176 en 224 centimeter. De vrouwtjes zijn opvallend genoeg veel groter dan de mannetjes. Een vrouwtje weegt gemiddeld tussen de zes en negen kilogram, terwijl het gemiddelde voor een mannetje tussen de vier en zes kilogram ligt. Harpijen worden in het wild gemiddeld 25 tot 35 jaar oud.
Haar veren zijn zwart op de vleugels en wit op de buik. Bovenop haar grijze kop heeft ze een aantal omhoogstekende veren, als een soort kuif. Wanneer ze haar ogen dicht heeft en haar steengrijze oogleden zichtbaar zijn, bekruipt je het griezelige gevoel dat je niet weet of ze je nu wel of niet aankijkt. Dit komt haar mythische imago absoluut ten goede. De harpij ziet er werkelijk uit alsof ze zo de set van de nieuwste fantasyfilm komt afgevlogen.
Haar poten zijn al even spectaculair. Ze zijn aanmerkelijk gespierder dan die van andere adelaars. De vergelijking met de reusachtige poten van de harpijen uit de Griekse mythologie is treffend. De achterste klauw van een harpij kan maar liefst dertien centimeter lang worden. Ter vergelijking: de klauwen van de voorpoten een grizzlybeer zijn tussen de vijf en tien centimeter lang. Hiermee kan ze gemakkelijk door huid en vlees scheuren en botten breken. De kracht waarmee ze een prooi kan vastgrijpen komt overeen met die van een Rottweiler die een prooi tussen zijn kaken klemt. Ze is hiermee de sterkste roofvogel ter wereld.
Leefgebied
Zoals gezegd komt de harpij voornamelijk voor in het Amazonewoud. Ooit leefden ze van Zuid Mexico tot Noord Argentinië, maar inmiddels is haar populatie met veertig procent afgenomen, vergeleken met tweehonderd jaar geleden. Hoewel het niet precies duidelijk is hoeveel harpijen er nog in het wild leven, denken wetenschappers dat het er ongeveer 50.000 zijn. Het voortbestaan van deze prachtige vogelsoort is dus beslist geen zekerheid.
Voeding
Harpijen voeden zich vooral met kleine zoogdieren zoals apen, luiaards, stekelvarkens en gordeldieren. Af en toe jaagt ze op kleine reptielen en vogels zoals de ara. Als roofdieren bovenaan de voedselketen zijn ze belangrijk voor de balans in een ecosysteem. De aanwezigheid van harpijen is dan ook een teken van een goed functionerend ecosysteem.
Gedrag
Harpijen zijn hun leven lang monogaam. Ze nestelen zich vaak in een hoge boom zoals de Braziliaanse notenboom. Harpij kuikens worden zes maanden gevoed door hun moeder, totdat ze volgroeid zijn. Hierna leren ze vliegen en na 1,5 tot twee jaar zijn ze klaar om zelf te gaan jagen. Na drie jaar verlaten ze het ouderlijk nest. Eens per twee tot drie jaar krijgen ouders een jong. Ze gebruiken vaak decennialang hetzelfde nest.
Als harpijen gaan jagen wachten ze vaak uren op dezelfde plek totdat er een geschikte prooi voorbijkomt. Vervolgens snellen ze met tachtig kilometer per uur op hun prooi af, waarna ze bij een succesvol verloop de prooi meenemen naar het nest om het kuiken te voeden. Beide ouders jagen maar alleen de moeder voedt het jong.
Status en conservatie
De harpij heeft de status ‘bijna bedreigd’ op de IUCN lijst. Ontbossing voor de landbouwsector vormt de grootste bedreiging. Een van de nieuwste conservatiestrategieën is gericht op het commercialiseren van de aanwezigheid van harpijennesten. Steeds meer mensen zien de economische waarde van een harpijennest op hun land in. Zo is in de Braziliaanse provincie Mato Grosso een programma gestart waarbij toeristen vanuit een naastgelegen 45 meter hoge toren een harpijennest kunnen bekijken. Landeigenaren ontvangen hiervoor twintig dollar per bezoeker per dag. Zo worden harpijen hopelijk behoed voor uitsterven. Maar of ze al die aandacht ook echt leuk vinden, blijft de vraag.
Bronnen:
© AnimalsToday.nl Frank Boels
