De kwal Turritopsis nutricula heeft een zeer praktische eigenschap: hij doet aan celvernieuwing in tijden van crisis. Zijn cellen kan hij terugbrengen tot hun oorspronkelijke vorm (ook wel ‘poliepfase’ genoemd), waarna zijn groeiproces opnieuw begint. Hierdoor kan dit kleine kwalletje mogelijk oneindig lang leven.
Dit wezentje is voor het eerst ontdekt in de Middellandse Zee in 1883, maar pas in de jaren ’90 werd duidelijk hoe uniek zijn regeneratieproces is. Zijn celvernieuwing werkt als volgt: zodra het leven van de volwassen Turritopsis nutricula bedreigd wordt, bijvoorbeeld vanwege verwonding of honger, hecht hij zich aan een ondergrond in warm water. De meduse van de kwal wordt omgevormd tot een poliep van een nieuwe poliepenkolonie. Dit proces heet celtransdifferentiatie: cellen transformeren in andere cellen. Zo kan een spiercel bijvoorbeeld een zenuwcel worden. In het hele dierenrijk is nog geen diersoort ontdekt met zo’n transformatiepotentie.
Mondiaal verwantschap
Er zijn inmiddels meer kwallen ontdekt in Japan, Spanje en Panama, aan de kant van de Atlantische Oceaan, die genetisch verwant zijn aan de Turritopsis. Deze locaties zijn ver verwijderd van het oorspronkelijke habitat in het Caraïbisch gebied: onderzoekers verwachten dat de diertjes zijn verspreid door het ballastwater van vrachtschepen. De kwalletjes blijken zich aan te passen aan hun nieuwe omgeving. Zo hebben exemplaren in tropische wateren soms acht tentakels terwijl de kwallen in gematigde temperaturen wel vierentwintig of meer tentakels hebben.
Het eeuwige leven
Toch kan de Turritopsis nutricula wel degelijk sterven: de regeneratie werkt namelijk alleen bij volwassen exemplaren. Ziekte of hongerige roofdieren worden jonge kwallen wel fataal, maar er is geen ander dier bekend met deze hoge kans op biologische onsterfelijkheid. Daarom bestuderen wetenschappers de kwal uitgebreid, in de hoop hun bevindingen toe te kunnen passen bij menselijke ouderdom en ziekten.
Bronnen: MNN, Wikipedia ©PiepVandaag.nl Angelique Lagarde
