Bijna een dozijn soorten kleine walvissen en dolfijnen staan op het punt van uitsterven door de kieuwnetten die gebruikt worden in de visserij. Dat blijkt uit recent onderzoek van Endangered Species Research. Jaarlijks raken honderdduizenden van deze dieren als bijvangst verstrikt in de netten, waardoor ze overlijden.
Uit het onderzoek blijkt dat de Chinese dolfijn in de Baiji-rivier ‘vrijwel zeker is uitgestorven’. Van de vaquita’s (Californische bruinvis) zijn er nog maximaal 19 over. Ook de vooruitzichten voor de Atlantische bultrugdolfijn in West-Afrika, de Taiwanese bultrug-dolfijn, de vinloze bruinvis van Yangtze, drie soorten Aziatische rivierdolfijnen en de bruinvis in de Oostzee zijn ‘grimmig’. In bijna alle gevallen vormen kieuwnetten de grootste bedreiging.
Kieuwnetten desastreus
De genoemde bedreigde walvisachtigen leefden al duizenden jaren succesvol samen met vissers in kustwateren en rivieren. De netten van katoen en hennep die vroeger gebruikt werden, waren geen bedreiging voor deze dieren, omdat ze zich er meestal uit konden bevrijden. Maar de goedkopere synthetische netten die na de Tweede Wereldoorlog ontwikkeld werden, zijn desastreus voor de walvisachtigen maar ook voor schildpadden. Ze kunnen de netten namelijk niet doorbijten en zich eruit losmaken.
Vooral het aantal kieuwnetten is de laatste decennia enorm gestegen. Deze netten kunnen door kleine, eenvoudige schepen gebruikt worden en zijn daarom populair bij kleinschalige vissers over de hele wereld. Een kieuwnet is een fijnmazig net dat staand gespannen wordt. Vissen kunnen er met hun kop doorheen zwemmen, maar als ze er weer uit willen, raken ze erin verstrikt met hun kieuwen. Walvisachtigen zien deze netten vaak niet of te laat, raken erin verstrikt en overlijden.
Geen diervriendelijke vervanging
Natuurbeschermers proberen al meer dan 30 jaar tevergeefs om een alternatief net te ontwikkelen waaruit de bijvangst weer kan ontsnappen. Een positieve ontwikkeling is een onderzoek van de Universiteit van Exeter in samenwerking met de Peruaanse milieuorganisatie ProDephinus in december 2019. De onderzoekers concludeerden dat het bevestigen van lampjes op een kieuwnet in zo’n 70% van de gevallen voorkomt dat walvissen en schildpadden in het net zwemmen.
In sommige landen is een verbod op kieuwnetten uitgevaardigd, maar het handhaven hiervan in de praktijk is erg moeilijk. Volgens Robin Baird, een marien bioloog en walvisachtigenexpert bij Cascadia Research Collective in Olympia, zullen veel van de kleine walvisachtigen uitsterven als de kieuwnetten niet snel overal verboden worden. Hij voegt toe dat daarvoor politieke moed nodig is, omdat overheden impopulaire maatregelen moeten nemen, zoals het instellen van beschermde gebieden en het strikt handhaven van de verboden.
Volgens het onderzoek van Endangered Species Research zouden drie soorten het waarschijnlijk wel redden, als de kieuwnetten verdwijnen. Dit zijn de Baltische bruinvis, de rugvinloze Indische bruinvis en de Atlantische bultrugdolfijn. Voor de overige 8 soorten zou het dan al te laat zijn; die zien we waarschijnlijk de komende jaren helaas terug als ‘uitgestorven’ op de Rode Lijst van het IUCN.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Liesbeth Riekwel
