Walvis krijgt stress van boten met toeristen 

Gedurende vijf zomers heeft Fleur Visser, promovenda aan de Universiteit van Amsterdam, onderzoek gedaan naar het gedrag van walvissen en dolfijnen in de Atlantische Oceaan. Zij volgde grijze dolfijnen bij de Azoren en grienden bij de Lofoten, in het noorden van Noorwegen.Tijdens het onderzoek ontdekte zij hoe gevoelig walvissen zijn voor verstoring door boten.

Begin april strandde aan de kust van Kreta een groep dolfijnen van Cuvier (soort spitssnuitdolfijn), waaronder een zwanger vrouwtje. Dit was reeds de tweede keer binnen drie jaar. Waarschijnlijk zijn deze strandingen veroorzaakt door militaire sonar, tijdens een oefening van Griekenland, Israël en de VS.

Visser:

“De link tussen sonar en walvisstrandingen is meer dan een vermoeden: de dieren gaan door de harde sonarpulsen langer en dieper duiken, soms met fatale gevolgen. De effecten van militaire sonar op zeezoogdieren variëren per soort en lopen uiteen van veranderingen van de ‘vocalisaties’ van de dieren tot dodelijke strandingen, zoals op Kreta”.

Het onderzoek van Visser wordt gedeeltelijk betaald door de marines van Nederland, Noorwegen en de VS. Visser:

“Wij willen komen tot een veilig en verantwoord sonargebruik. Het is lastig om de sonartechniek zelf aan te passen. Misschien moet je het pulsgeluid eerst zacht beginnen”.

Het onderzoek leverde opmerkelijke resultaten op. Visser:

“Zo blijken grienden hun jacht nauwkeurig af te stemmen. Zij foerageren tegelijk met hun groepsleden. De kalfjes, die kwetsbaar zijn voor haaien, blijven achter in een ‘crèche’, onder toezicht van één of twee oudere dieren. Tijdens de jacht communiceren grienden druk met elkaar, via klikgeluiden. Mogelijk seinen zij elkaar in waar voedsel te vinden is”.

Visser vervolgt:

“Grijze dolfijnen blijken een unieke, sociale structuur te hebben. Veel diepduikende walvissen, zoals de potvis, kennen ‘matrilineaire’ familiegroepen van verwante vrouwtjes met hun jongen. Grijze dolfijnen hebben echter ook mannengroepen, van drie tot elf dieren, die veel tijd samen doorbrengen. Mogelijk net als mannelijke tuimelaars, die soms in groepjes optrekken om vrouwtjes te ontvoeren voor seks. Ik denk ook dat zij elkaar helpen bij de jacht. Leven in een groep heeft voordelen. Je weet meer”.

Tijdens het onderzoek deed Visser nog een ontdekking. Elk jaar trekken gewone vinvissen, via de Azoren, van hun overwinteringsgebieden naar de Noordelijke IJszee. Tot nu toe dachten onderzoekers dat de walvissen op hun trektocht niets aten, maar uit onderzoek bij de Azoren bleek dat de dieren wel degelijk voedsel tot zich nemen. Visser:

“De vinvissen passen hun migratie waarschijnlijk aan de voorjaarsbloei van algen (fytoplankton) in de Atlantische Oceaan aan. De Azoren zijn als voedselgebied tijdens de trek van groot belang voor de vinvissen. Het is belangrijk dat het gebied niet wordt verstoord, bijvoorbeeld door toeristen”.

De promovenda ontdekte dat walvisachtigen gevoelig zijn voor verstoring. De dieren rusten veel minder als er veel boten in het gebied aanwezig zijn. De vraag rijst dus of het populaire ‘whalewatching’ moet worden afgeschaft. Visser:

“Niet als wij de kwade effecten indammen. Jet moet het aantal boten per dag beperken. En de dieren niet met teveel boten en van te dichtbij achtervolgen. Dan hebben zij geen onysnappingsmogelijkheid en dat leidt tot stress”.

Bron: Volkskrant.nl ©PiepVandaag.nl Walter Eijndhoven