Minister negeerde verzoek tot ingrijpen bij verhongeren eendagskuikens

Wakker DierMinister Kamp is door de rechter op de vingers getikt. De minister heeft ten onrechte een half jaar lang geen besluit genomen op het verzoek van Wakker Dier om het verhongeren van kuikens in kuikenbroederijen te stoppen.

dwangsom
Kuikens in een broederij | Foto via Wakker Dier

Pas nadat Wakker Dier beroep aantekende nam de minister een besluit. Hij besloot om niet in te grijpen. Hij wil pas ingrijpen als kuikens langer dan 72 uur zonder water en voer zitten. De minister gaf Wakker Dier geen mogelijkheid om hiertegen bezwaar te maken. Ook dit is in strijd met de wet. Hij moet nu een maximale dwangsom betalen aan Wakker Dier. Wakker Dier gaat nu alsnog bezwaar maken en bij onbevredigend antwoord in beroep. In Nederland gaan jaarlijks naar schatting 5 miljoen van de 500 miljoen eendagskuikens dood omdat broederijen de kuikens dagenlang zonder voer en water laten zitten nadat ze uit het ei zijn gekomen.

Kuikenleven een kwartje waard

Het verstrekken van voer en water wordt door kuikenbroederijen als inefficiënt en onnodig ervaren. Zij krijgen pas na het vervoer van de broederij naar de stal water en voer. Dit kan 1 tot 3 dagen (72 uur) duren nadat het kuiken uit het ei is gekomen. Ongeveer 5 miljoen van de 500 miljoen kuikens die jaarlijks worden uitgebroed raken hierdoor zo verzwakt dat ze in hun eerste levensweek dood gaan door aangetaste weerstand, verstoorde temperatuurhuishouding of gemankeerde darmontwikkeling. Dit wordt door de sector beschouwd als ingecalculeerd verlies; de marktwaarde van een kuiken is slechts een kwartje.

Handhavingsverzoek

De Minister is veroordeeld tot het betalen van de maximale dwangsom van €1.260 voor de trage reactie op het handhavingsverzoek van Wakker Dier. Wakker Dier vroeg de minister in maart al om op te treden tegen het uithongeren en uitdrogen van eendagskuikens in broederijen. Lang weigerde de minister hierop in te gaan. Hij beriep zich op een formele gronden als zou het handhavingsverzoek van Wakker Dier niet concreet genoeg zijn. De rechter van het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBb) in Den Haag verwerpt deze redenatie. Pas na het aanspannen van een rechtszaak in augustus, gaf de minister zijn eerste korte inhoudelijke reactie: met een verwijzing naar de richtlijnen over veetransporten, acht hij het niet verstrekken van voer en water gedurende de eerste 72 uren van het leven van eendagskuikens, niet onwettig. Hiertegen kon volgens de minister geen bezwaar worden gemaakt maar de rechter is het daar niet mee eens. Zij biedt Wakker Dier nu de gelegenheid om in een bezwaarschrift nogmaals aan de minister te motiveren waarom ingrijpen bij kuikenbroederijen noodzakelijk is. Daarna moet de minister hierop een definitief besluit nemen. Bij een weigering is Wakker Dier van plan beroep aan te tekenen.

Kuikenbroederijen

In Nederlandse broederijen worden dagelijks meer dan een miljoen kuikens uitgebroed. Tussen de 19 en 22 dagen nadat de eier-trays in de broedkast van de broederijen zijn gereden, komen de kuikens één voor één uit het ei. Om redenen van efficiëntie wordt de broedkast maar 1 keer, na zo’n 21.5 dag, leeggehaald. Kuikens die pas later uit het ei komen, worden levend vermalen tussen de eierschalen. Kuikens die juist vroeg uit het ei zijn gekomen, zitten dan al meerdere dagen zonder voer en water in een donkere broedkast. Zij worden gesorteerd, gevaccineerd, verpakt en vervolgens op transport gezet naar de kippenstallen. Pas in die stallen krijgen ze voor het eerst voer en water. Wetenschappers van de Europese Commissie zeggen over het transport van de eendagskuikens naar de stallen: “Major causes of in-transport and post-transport mortality and morbidity are dehydration and under-nutrition.” Voor ongeveer 1% van de kuikens is dit fataal; dat zijn er 5 miljoen per jaar. Een veelvoud hiervan overleeft het wel, maar lijdt door honger en dorst en aangetaste gezondheid. Dit is een belangrijke reden waarom plofkippen onverantwoord veel antibiotica nodig hebben om de slachtleeftijd te halen: gemiddeld moet een boer 20 keer per jaar de stal in om de kippen antibiotica te geven. Wageningen UR concludeerde al in 2011 in een onderzoek in opdracht van het Ministerie EL&I: “Voor een gezond kuiken is het essentieel om direct uit het ei over vers water en voer te beschikken. In de gangbare broederij gebeurt dat niet, omdat niet alle kuikens tegelijk uitkomen in de broedstoof. Hier bestaan al verschillende oplossingen voor.” De wet schrijft echter voor (oa Besluit Welzijn Productiedieren in artikel 4 lid 4 en 5 lid 8) dat dieren altijd over een toereikende hoeveelheid voer en water dienen te beschikken.

Meer dan 500 miljoen vleeskuikens (vnl ‘plofkippen’) en legkuikens worden jaarlijks in Nederland uitgebroed in broederijen. Daarvan wordt circa 1% als ’tweede kwaliteit’ kuiken meteen op de broederij gedood en sterft ongeveer 1,5% de eerste week in de stal door allerhande gezondheidsproblemen. 2,5% van de kuikens, ongeveer 12 miljoen kuikens per jaar, overleeft de eerste levensweek dus niet. In alternatieve systemen worden de eieren vaak een aantal dagen voor uitkomst al naar de stal vervoerd. Daar worden ze uitgebroed en kunnen ze meteen eten en drinken. Uit onderzoek kwam naar voren dat de sterfte in de eerste week daar vrijwel is gehalveerd, rond de 1 á 1,5%, inclusief ’tweede kwaliteit’ kuikens; ofwel circa 1% minder kuikenssterfte de eerste week. Dit komt overeen met jaarlijks ruwweg 5 miljoen kuikens minder die sterven.

Bekijk hier de uitspraak van de rechter.

Persbericht Wakker Dier