Yvon Sweere: Waarom katten in het asiel belanden 

 Vijf misverstanden over gedragsproblemen

Soms zou je de kat slachtoffer van zijn eigen succes kunnen noemen. Omdat er in zo veel huishoudens katten aanwezig zijn, denken mensen namelijk ook veel van kattengedrag te weten. Het samenleven met een kat betekent echter niet automatisch dat er kennis is van gedrag. Niet weten waarom een kat spint of kopjes geeft is niet erg, maar als katten in huis gaan plassen of agressie gaan vertonen, kan het gebrek aan kennis funest zijn. Niet alleen voor de eigenaar die het plezier in zijn huisgenoot verliest en onnodig geld uitgeeft aan allerlei hulpmiddelen maar ook voor de katten; ze worden gestraft voor onwenselijk gedrag en belanden in het asiel vanwege aanhoudende gedragsproblemen.

Er zijn heel veel misverstanden over gedragsproblemen bij katten maar dit zijn naar mijn inzicht de meest voorkomende:

1.       Een onzindelijke kat is een gestreste kat.

Stress kan tot urinewegproblemen leiden die op hun beurt inderdaad voor onzindelijkheid kunnen zorgen. Is een medische oorzaak echter uitgesloten dan zijn de kattenbakken bijna altijd de boosdoener. Vieze bakken, overdekte bakken, te kleine bakken, te weinig bakken, verkeerde vullingen en verkeerde locaties; het kunnen allemaal redenen zijn om ergens anders te plassen.

2.       Een kat weet wanneer hij iets gedaan heeft wat niet mag. 

Eigenaren die een kat straffen zijn er vaak van overtuigd dat de straf werkt. Als ze thuiskomen en ontdekken dat de kat iets gedaan heeft wat niet mag, kruipt of rent de kat immers weg. ‘Hij weet dat het niet mag’ is dan de gedachte. Maar een kat die bij thuiskomst wegkruipt of -rent, beseft niet dat hij iets heeft gedaan wat niet mag. Wat de eigenaar eigenlijk ziet is angst voor straf; de kat heeft uit ervaring geleerd dat hem iets vervelends staat te wachten en probeert dit te vermijden. Deze angst kan op haar beurt stress veroorzaken en problemen verergeren.

3.       Katten met problemen moeten het uitvechten.

Katten kunnen om verschillende redenen problemen met elkaar hebben. Het zijn territoriale dieren die hun territorium verdedigen, dus een nieuwkomer in huis kan tot een conflict leiden. Ook kunnen katten die elkaar kennen plots een conflict krijgen, bijvoorbeeld als gevolg van redirectie-agressie. Een conflict zorgt vrijwel direct voor onaangename associaties (‘jij bent eng’) dus ieder gevecht wat daar bovenop komt zal deze onaangename associatie versterken en tot meer wantrouwen leiden.

4.       Een agressieve kat moet je laten zien wie de baas is.

Onder het motto ‘je moet hem laten zien wie de baas is’ worden katten nogal eens fysiek gestraft of tegen de grond gedrukt. Dit advies wordt vooral gegeven als het om agressieve katten gaat. Fysieke straf leidt echter tot een verergering van het probleem. Een kat die agressie vanuit angst of stress inzet zal zich nog meer bedreigd voelen en zichzelf gaan verdedigen. Bij een kat die spelagressie vertoont  kan het tot nog meer (spel)opwinding leiden.

5.       Hij doet het om te pesten, uit protest of jaloezie.

Mensen plakken vaak menselijke emoties op het gedrag van hun kat, vooral jaloezie wordt vaak als verklaring voor probleemgedrag gegeven. De kat sproeit in huis of is agressief omdat ‘ie jaloers is op de baby of op het nieuwe kitten. Jaloezie, schuldgevoel of schaamte zijn echter secundaire emoties en anders dan primaire emoties zoals angst, woede of plezier, hebben katten dit soort emoties niet gemeen met mensen. Secundaire emoties zijn namelijk zelfbewuste emoties: emoties die gerelateerd zijn aan zelfbewustzijn en hoe anderen op ons reageren. Bij katten is zelfbewustzijn tot op heden nog niet aangetoond.

Meer kennis, minder gedragsproblemen, minder asielkatten

Misverstanden over gedragsproblemen leiden vaak tot een verkeerde aanpak. Een verkeerde aanpak leidt vaak weer tot verergering van de problemen. Om dit te voorkomen zou iedere katteneigenaar eigenlijk een cursus kattengedrag moet volgen. Is er al sprake van probleemgedrag, dan zou de eigenaar een analyse van het probleemgedrag door een kattengedragstherapeut moeten laten maken. Deze deskundige stelt de oorzaak van het probleem vast en geeft adviezen op maat. De website van de Stichting Kwalitatieve Gedragstherapie voor Katten biedt een overzicht van gediplomeerde en ervaren gedragstherapeuten. Welke therapeuten vergoed worden door dierverzekeraars is te zien op de website van het Platform Diertherapeuten.

Een uitgebreide versie van dit artikel, inclusief tips, is hier te vinden.

©PiepVandaag Yvon Sweere, Psycholoog en gedragstherapeut voor katten