Gibbons staan bekend om hun sierlijke behendigheid hoog in het bladerdak van het bos. Moeiteloos zwaaien ze van tak naar tak en van boom naar boom, alsof de zwaartekracht voor hen niet bestaat. Maar hun schoonheid reikt verder dan dat: volgens nieuw onderzoek voeren gibbons ook fascinerende dansen uit, zowel in het wild als in gevangenschap.
Biologen weten al langer dat vrouwelijke kuifgibbons soms onverwachte, opvallende bewegingen maken met hun romp, armen en benen. Deze opvallende, beetje stotende, bewegingen zijn in het verleden wel vergeleken met de menselijke “robotdans.” Waarom gibbons zich op deze manier bewegen, bleef echter lange tijd een raadsel. Nu suggereert nieuw onderzoek dat de bewegingen allesbehalve willekeurig zijn en bedoeld zijn om te communiceren. Ook met mensen.
Dans om te communiceren
Volgens de onderzoekers gebruiken gibbons deze ‘dans’ routines, bestaande uit een reeks ritmische en herhalende bewegingen die wel twee minuten kunnen duren, als communicatiemiddel.
In tegenstelling tot het stereotype, door stress veroorzaakte gedrag dat soms in gevangenschap wordt gezien, wijst de weloverwogen en gestructureerde aard van de bewegingen op een soort “grammatica” die lijkt op linguïstische vormen van communicatie. Co-auteur Kai R. Caspar, zoöloog aan de Heinrich Heine Universiteit Düsseldorf in Duitsland:
“De bewegingen van op-neer of links-rechts lijken op een choreografie, ze volgen een duidelijk ritme.”
De dans leek ook opzettelijk gericht aan een toeschouwer. Dansende gibbons controleerden tijdens hun voorstelling vaak of ze bekeken werden. Volgens hoofdauteur Camille Coye, van het Franse Jean Nicod Instituut, suggereert dit dat de gibbons probeerden te communiceren door middel van hun bewegingen. Dit maakt het “een veel voorkomende en opzettelijke vorm van visuele communicatie”.
Waarom dansen gibbons?
Aangezien de dansen uitsluitend worden uitgevoerd door geslachtsrijpe vrouwtjes, denken de onderzoekers dat de bewegingen een rol spelen bij paringsgedrag. Zo zou de dans een rol kunnen spelen in seksuele selectie, waarbij potentiële partners de dans gebruiken als maatstaf om hun partner te kiezen. Het is denkbaar dat de precisie en zuiverheid van het ritme en de beweging dienen als indicatoren van neurologische gezondheid en fysieke kracht.
Maar de betekenis van de dansen gaat waarschijnlijk verder dan alleen paren, voegde co-auteur Pritty Patel-Grosz van de Universiteit van Oslo eraan toe. Vrouwelijke gibbons dansten ook als ze gefrustreerd leken te zijn over hun gevangenschap en voerden bewegingen uit die gericht waren op menselijke waarnemers in plaats van op andere gibbons. Deze voorbeelden suggereren dat het dansgedrag ook andere functies kan hebben, zoals een poging tot het krijgen van aandacht.
Kennis over gedrag helpt bij bescherming
Het nieuwe onderzoek dient als uitgangspunt voor een beter begrip van de communicatie van gibbons, aldus Susan Cheyne, primatenspecialist bij IUCN en niet betrokken bij dit onderzoek. Zij benadrukt dat de conclusies van het onderzoek nog moeten worden aangevuld met data uit het wild. De uitkomsten kunnen van vitaal belang zijn voor de bescherming van de natuur. Zo kan betere kennis over sociale dynamiek en cognitieve complexiteit natuurbeschermers bijvoorbeeld helpen om het ontwerp van rehabilitatieprogramma’s te verbeteren. Deze bescherming hebben gibbons heel hard nodig, maar liefst tien van de zeventien gibbonsoorten staan op de lijst van bedreigde diersoorten. Vijf van hen worden ernstig met uitsterven bedreigd.
De afgelopen decennia hebben gibbons, net als andere primaten, te maken gehad met een dramatische afname van de populatie. Hun leefgebied is nu beperkt tot afgelegen stukken geïsoleerd bos in Cambodja, Laos en Vietnam. Volgens de IUCN zijn de onmiddellijke bedreigingen: verlies van habitat door illegale houtkap, landbouw, wegen en andere infrastructuurontwikkeling; en jacht voor voedsel, medicinaal gebruik en vangst voor de illegale huisdierenhandel.
Bron:
- Mongabay
- The secret dance of female gibbons revealed by ScienceX on YouTube
©AnimalsToday.nl Meia van der Zee
