Wanneer we vogels willen beschermen is het niet voldoende om hun leefgebied een beschermde status te geven. Dat laat een recent Amerikaans onderzoek zien. Zelfs algemene vogelsoorten kunnen sterk in aantal achteruit gaan, wanneer er in een natuurgebied geen sprake is van zorgvuldig gebiedsmanagement en de monitoring van soorten.
Iedere vogelsoort heeft een eigen voorkeur als het gaat om zijn leefgebied. De ene soort verkiest het bos boven open gebied, waar een ander liever het water opzoekt. In bepaalde gevallen hebben soorten zelfs zo’n specifieke voorkeur dat ze alleen beschermd kunnen worden door ook hun hele leefgebied te beschermen. Maar dat meer nodig is dan het toekennen van het label ‘beschermd’, blijkt uit onderzoek dat werd uitgevoerd in een eeuwenoud bosgebied in de staat New Jersey.
Onverwacht negatieve resultaten
Een onderzoeksteam onder leiding van Jeffrey Brown, promovendus aan de Rutgers University in de Verenigde Staten, verzamelde en analyseerde 40 jaar aan data over het voorkomen van vogelsoorten in de Mettler’s Woods. Eén van de laatste plaatsen in de VS met nog ongerepte delen gemengd bos met eiken en de notenboom soort hickory, in een gematigd klimaat.
Op het eerste gezicht vormde dit type bos een ideaal habitat voor veel vogels. Er bleken echter al negen soorten die er van origine voorkwamen, als broedvogel te zijn verdwenen. Ook waren de populaties van diverse andere vogelsoorten die er voorkomen een stuk kleiner dan verwacht.
Volgens de studie, die deze maand werd gepubliceerd in het tijdschrift Biodiversity and Conservation, zijn twee van de verdwenen soorten de ovenvogel en de Amerikaanse roodstaart. Soorten die in de Mettler’s Woods ooit algemeen voorkwamen en in andere gebieden in de VS ook verre van bedreigd zijn.
Het bos, met bomen van gemiddeld 235 jaar oud en omringd door jonger bos, leek met haar beschermde status een veilig thuis voor vogels, maar bleek als leefgebied in de loop van de jaren aardig aan waarde te hebben ingeleverd. Voornamelijk trekvogels en vogels die op de grond broeden verdwenen er in grote getallen.
Deze trend is in strijd met resultaten uit andere onderzoeken naar het belang van oud bos voor de vogeldiversiteit. Zo concludeerde een studie uit 2018 dat kleine stukjes oud, complex tropisch bos in Costa Rica -hoewel geïsoleerd van andere oude bossen zoals ook de Mettler’s Woods- een grotere diversiteit aan vogels huisvesten. Nader onderzoek in het Amerikaanse bos verklaarde echter veel. Door vogels in het gebied te vangen en vervolgens te ringen, was het mogelijk te bepalen hoe vogelpopulaties zich de afgelopen decennia ontwikkelden. Brown:
“We vonden dat bijna de helft van de soorten die in het bos voorkwamen ten tijde van het instellen van de beschermde status (1955) nu uitgeroeid zijn, en dat de dynamiek hoog is in de jaarlijkse samenstelling van soorten.”
Gelukkig was er ook goed nieuws, want waar de trekvogels en bodembroeders het moesten afleggen, bleken soorten die in bomen of holen broeden, zoals spechten, het juist beter te doen. De eiken en notenbomen bieden hen genoeg beschutting en oud hout om in te hameren.
Waardoor werd het gebied dan toch onaantrekkelijk voor die andere, verdwenen soorten? De onderzoekers merkten op dat een dramatische toename van invasieve soorten – planten die er niet natuurlijk voorkomen – de oorspronkelijke bodembegroeiing verstoorden. Tegelijkertijd groeide de populatie witstaartherten, die overbegrazing van het gebied veroorzaakten.
Naar alle waarschijnlijkheid hebben die factoren er aan bijgedragen dat de leefomstandigheden voor trekvogels en bodembroeders veranderden; voor hen was het simpelweg niet veilig meer op de grond!
Gebiedsmanagement nodig voor behoud
Brown concludeert daarom dat, zelfs met een beschermde status, kleine delen beschermd bosgebied mogelijk niet de voordelen bieden voor vogelsoorten die je van een beschermd gebied in eerste instantie zou verwachten. Het uitbreiden van het netwerk van aangesloten bosgebieden wereldwijd is daarom een belangrijkste strategie voor het behoud van biodiversiteit. Samen met zorgvuldig management en monitoring, nodig om de ecologische waarde van gebieden te waarborgen.Bronnen:
©AnimalsToday.nl Merel Roks
