Het alarmerende rapport van het klimaatpanel (IPCC) van de Verenigde Naties van 9 augustus wond er geen doekjes om: het klimaat verandert sneller dan verwacht en in sommige gevallen zijn deze veranderingen onomkeerbaar. Deze snelle verandering van het klimaat heeft grote gevolgen voor onder andere de vogels. Gevolgen die nu al zichtbaar zijn.
Door de stijgende temperatuur verschuift van veel vogels het leefgebied, meldt de Vogelbescherming op de natuursite Nature Today, in reactie op het klimaatrapport. In Nederland betreft dit diverse soorten vogels die richting het noorden verdwijnen, zoals de matkop, zwarte specht, het nonnetje, de kanoet en zelfs een alledaagse soort als de fitis. Ook weidevogels als de grutto, kemphaan en de watersnip zullen het zwaar te verduren krijgen. Er komen ook nieuwe soorten naar ons land die vanuit het zuiden wegtrekken om aan de toenemende droogte te ontsnappen, zoals de bijeneter. Soorten in het poolgebied hebben echter nergens om naar weg te trekken en dreigen dan ook geheel uit te sterven, door het verdwijnen van pakijs en toendra’s.
Geen tijd om zich aan te passen
Volgens de bekende vogelaar Nico de Haan krijgen vogels door de snelheid waarmee het klimaat verandert niet meer de kans om zich aan te passen. De Haan:
“Vroeger hadden vogels de tijd om zich ergens aan te passen, nu houden ze het tempo vaak niet meer bij. Bijvoorbeeld de bonte vliegenvanger: die komt hier vanuit Afrika aan in april om zich voort te planten, maar de rupsenpiek is nu al vervoegd naar begin mei. Tegen de tijd dat er jongen zijn, zijn de rupsen al verdwenen.”
Vogels die neerstrijken en nestelen in gebieden met een overmaat aan stikstof in de natuur, zoals in Nederland, krijgen ook nog te maken met dunne eierschalen, waardoor jonge vogels veel minder kansen hebben om gezond volwassen te worden. Daar komt nog bij dat deze vogels nu in contact komen met nieuwe parasieten, predatoren, prooien en concurrenten.
Volgens De Haan is het zeer zorgelijk dat we in Nederland andere vogelsoorten krijgen. Hij ziet deze verandering als een teken van naderend onheil voor alle lagen van het ecosysteem, inclusief de mens:
“Vogels hebben een centrale rol in het ecosysteem. Als er minder insecten zijn, dan gaan bepaalde vogelsoorten achteruit of ze verdwijnen zelfs totaal. Uiteindelijk zal het de mens ook steeds slechter vergaan. Het is een draaiende molen die niet meer te stoppen is.”
Welke maatregelen zijn nodig?
Het is duidelijk dat we vogels zullen moeten helpen om de effecten van alle veranderingen aan te kunnen. Daarvoor is het van groot belang dat we onder andere de stikstofuitstoot verminderen, de landbouw extensiveren en het gifgebruik reduceren. Ook de jacht, gas- en zoutwinning, verstoring van natuurgebieden en te grote recreatiedruk moeten worden aangepakt. Verder zal het nodig zijn om nieuwe, grote natuurgebieden aan te leggen en met elkaar te verbinden. De urgentie van deze maatregelen is groot. Nico de Haan:
“Ik ben opgegroeid in een Nederland dat één groot natuurgebied was en nu is het op bepaalde plekken slechts nog een stinkende vlakte.”
Bronnen
©AnimalsToday.nl Meia van der Zee
