Afgelopen week vond de derde VN-bijeenkomst in Nairobi van de top van het VN-Milieuprogramma plaats om te werken aan een bindend wereldwijd verdrag tegen plasticvervuiling. Dit is een van de grootste klimaatrampen op aarde.
Al jarenlang groeit wereldwijd de zorg om plasticvervuiling. Oceanen zijn zwaar vervuild, arme landen zijn de dupe van grote plastic afvalbergen en meer dan 100 miljoen dieren sterven jaarlijks door de aanwezigheid van plastic in hun leefomgeving. Dieren overlijden doordat ze verstrikt raken in plastic, de dieren gif binnenkrijgen van plastic producten of doordat het plastic op de zeebodem ertoe leidt dat er te weinig zuurstof doorkomt voor de dieren die daar leven.
VN zien noodzaak verdrag
Gelukkig zien de VN de noodzaak om de plasticvervuiling aan te pakken. In 2022 werd door alle deelnemende landen unaniem gestemd voor een bindend verdrag tegen plasticvervuiling. Deze gebeurtenis wordt als historisch gezien. De laatste keer dat de VN met een vergelijkbaar ambitieus besluit kwamen, was in 1989 om de ozonlaag te beschermen.
De planning is om eind 2024 een verdrag tot stand te hebben gebracht waar de deelnemende VN-lidstaten aan zijn gebonden. Het doel is om uiterlijk in 2040 plasticvervuiling terug te dringen met (ten minste) 80 procent. Tot nu toe zijn er drie bijeenkomsten van het Intergovernmental Negotiation Committee on Plastic Polution geweest (het VN-Comité dat de taak heeft om het verdrag tot stand te brengen), in 2024 zullen er nog twee plaatsvinden. Daarna zijn deelnemende landen verplicht om nationale maatregelen in te voeren die de doelstellingen van het verdrag tegen plasticvervuiling belichamen. De plasticvervuiling moet worden tegengegaan door recycling, afvalverspreiding en het terugdringen van de productie van plastic.
Discussies over mate van ambitie
Uit de VN-bijeenkomsten blijkt dat er nog over veel onderwerpen moet worden onderhandeld. Zo zijn er landen die de gehele productie van plastic willen stoppen (zoals Canada en Kenia), maar ook landen en bedrijven die hier juist tegen zijn, omdat zij profiteren van de plasticindustrie (zoals Saudi-Arabië). Het is dus nog afwachten hoe strikt het verdrag tegen plasticvervuiling precies wordt.
Verdrag tegen plasticvervuiling
Ook zijn er nog andere vraagstukken. Zo is het nog geen uitgemaakte zaak of in het verdrag tegen plasticvervuiling maatregelen worden opgenomen die voor alle landen hetzelfde zijn, of dat elk land zelf mag bepalen hoe het de doelstellingen van het verdrag zal halen. Een voordeel van de laatste optie is dat een land bekijkt wat het beste zal werken voor alle betrokkenen (de lokale bevolking, bedrijven en de natuur). Een nadeel is dat als elk land eigen regels opstelt om de vervuiling van plastic tegen te gaan, de wereld een lappendeken aan regels wordt. Dit maakt navigeren in de huidige globale economie lastig voor bedrijven. Ook is maar de vraag of elke nationale overheid beschikt over de juiste expertise om de juiste nationale maatregelen te nemen om het plasticprobleem tegen te gaan. Daarom pleiten velen ervoor dat de VN regels opstelt die voor alle landen hetzelfde zijn.
Hoopvolle toekomst
Hoewel er nog veel vragen bij de onderhandelingen van het verdrag te beantwoorden zijn, is het natuurlijk een grote stap dat de VN een bindend verdrag maakt. Eerder werd getracht om op vrijwillige manier landen ertoe aan te sporen om zich in te zetten tegen plasticvervuiling. Helaas heeft dat niet tot het gewenste resultaat geleid. Een bindend verdrag tegen plasticvervuiling kan hierin verschil maken. Op deze manier zijn landen genoodzaakt om zich te houden aan de afspraken die gemaakt zijn. Als er harde, controleerbare doelen in het verdrag worden opgenomen, kan er een einde komen aan de nachtmerrie van plasticvervuiling.
Ook laat de komst van het verdrag zien dat de tijdsgeest het wel kán winnen tegen de sterke lobby van grote industriële bedrijven (zoals Shell, DSM en Exxon Mobil). Na de vele campagnes die wereldwijd zijn gevoerd om iets tegen de plasticvervuiling te doen, gaan de VN gelukkig mee met de tijdsgeest. Voor natuur, dier en mens is dit verdrag dan ook meer dan welkom.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Femke Oosterbaan Martinius
