Het gaat niet goed met de monarchvlinder in Amerika. De afgelopen jaren gaan de aantallen drastische achteruit, met name door het gebruik van gifstoffen in de landbouw. Maar ook vlinderliefhebbers blijken het voortbestaan van de dieren te bedreigen.
Dit paradoxale feit blijkt uit een artikel van Dara Satterfield en anderen in het wetenschappelijke tijdschrift ‘Proceedings of the Royal Society B’. Veel vlinderliefhebbers willen de monarchvlinder een handje helpen en plaatsen veel onbespoten zijdeplanten in hun tuin. Maar wat de mensen zich niet realiseren, is dat het hier gaat om een exotische soort, wat zorgt voor extra stress voor de monarchvlinder. Onder andere omdat de vlinders hun trekneiging verliezen, resulteert dit in grotere sterfte.
Miljoenen monarchvlinders trekken jaarlijks van hun voortplantingsgebieden in Canada en de Verenigde Staten naar het zuiden om te overwinteren in centraal Mexico. Vanaf 1990 zijn de aantallen overwinterende vlinders met wel 90% gedaald. Er zijn verschillende redenen voor deze afname, die allemaal betrekking hebben op het intensieve landgebruik. Verlies aan geschikt leefgebied door de ontwikkeling van steden, wegen en nieuwe landbouwgebieden; en de intensivering van die landbouw: met name het grootschalige gebruik van gifstoffen.
Boeren werken met steeds meer en sterkere gifstoffen, omdat de gemodificeerde gewassen resistent zijn gemaakt voor onkruidbestrijdingsmiddelen. Dit heeft tot gevolg dat de zijdeplant (Asclepias incarnata), wat een een ‘onkruid’ is in Noord-Amerika, steeds meer verdwijnt en daarmee ook de mogelijkheid voor de monarchvlinder om zich voort te planten. Om de vlinders een handje te helpen planten mensen zijdeplanten in hun tuin, waarop de monarchvrouwtjes hun eitjes kunnen afzetten en de rupsen kunnen erop overleven. Het probleem met het planten van de exotische zijdeplant (Asclepias curassavica), wat veel mensen doen, is dat deze in het najaar niet afsterft, zoals de inheemse soort wel doet. Monarchvlinders trekken hierdoor niet meer weg, maar planten zich het hele jaar voort.
De eencellige parasiet, Ophryocytis elektroscirrha (OE), infecteert de monarchvlinder en zorgt voor misvormde vleugels en een veel korter leven. De geïnfecteerde vlinders verspreiden de sporen naar hun soortgenoten. Deze parasiet is niet nieuw, hij bestaat al eeuwen. De geïnfecteerde monarchvlinders haalden de overwinteringsplek in Mexico niet en de zijdeplant waarop de parasiet zich bevond stierf af in de winter. Monarchvlinders die in de Verenigde Staten blijven tijdens de winter blijken 5 tot 9 keer vaker besmet te zijn met OE dan hun soortgenoten die wel naar Mexico vertrekken.
Momenteel worden er in de VS meer inheemse zijdeplanten gekweekt en worden de exoten uit de tuinen van de vlinderliefhebbers geweerd. Hopelijk krijgt de monarchvlinder de kans zich te herstellen.
Bron: Vlinderstichting ©PiepVandaag.nl Monique van Dijk Armor
