Een recordaantal neushoorns wordt in Zuid-Afrika gestroopt voor hun hoorn. Veel van die hoorns worden uiteindelijk illegaal verkocht in landen als Vietnam en China, omdat ze geneeskrachtige eigenschappen zouden hebben. De BBC maakte hierover een verslag.

neushoornhoorn
© Art Wolfe via African Wildlife Foundation

In 2013 is het aantal gestroopte neushoorns opgelopen tot 1004. Dat is een toename van 50% ten opzichte van het jaar daarvoor. Volgens het Zuid-Afrikaanse ministerie van Milieu zijn er in 2012 zo’n 668 neushoorns gedood. Tien jaar geleden, in 2003, werden er ‘slechts’ 22 neushoorns gestroopt.  In dit tempo duurt het niet lang voor de Afrikaanse neushoorn met uitsterven bedreigd wordt, volgens Naomi Dak van onderzoeksbureau TRAFFIC.

‘We gaan het omslagpunt voor neushoorns bereiken”, zegt ze. ‘Aan het eind van 2014 zullen de gedode neushoorns het aantal geboren dieren overtreffen en zal de populatie zeer snel gaan dalen.’

In de straat van traditionele geneeskunde in Hanoi houden veel straatverkopers hun waren op de fiets in evenwicht, terwijl ze de auto’s ontwijken. Een menigte van mensen verzamelt zich op de stoep om thee te drinken, te roken en te kaarten. Het is een heel andere wereld dan de uitgestrekte vlaktes van Zuid-Afrika. Maar deze twee werelden zijn tragisch genoeg voor de neushoorn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Deze straat zou dé plaats in Hanoi zijn om een neushoornhoorn te kopen. Journaliste Sue Lloyd Roberts van de BBC deed ter plekke verslag.

‘Journalisten worden nauwlettend gevolgd, en in deze communistische staat is mijn begeleider nooit ver weg. Het is sinds acht jaar in Vietnam verboden om neushoornhoorns te kopen en te verkopen, en de verkopers schudden allemaal hun hoofd op mijn koopverzoek.“Dat wordt al lange tijd niet meer verkocht hier”, zegt er een. Maar als ik later terug kom, zonder mijn begeleider maar mét een verborgen camera, zijn de handelaren blij om mij hoorns aan te smeren. Ik doe alsof ik een zieke man heb en daarop vertelt een handelaar me dat ik de hoorn moet slijpen tot poeder en dit poeder moet mengen met alcohol. Mijn man zal dan genezen van zijn kanker. “Voor het midden stadium van kanker, heeft het 85 tot 90% kans op succes”. Voor zo’n 6000 dollar heb je 100 gram hoorn, dat is duurder dan goud in Vietnam. En toch is volgens biologen het belangrijkste materiaal van neushoornhoorn gewoon vergelijkbaar met de menselijke vingernagel.’

‘Ik ga naar een ander die beweert dat hij een traditionele genezer is en vertel hem dat ik op zoek ben naar een katerkuur. “Je bent op de juiste plaats”, aldus de heer Nguyen en hij legt een groot stuk neushoornhoorn in mijn handen. “Het geneest koorts en verwijdert gifstoffen uit het lichaam.”

‘Ik ben gewaarschuwd dat een groot deel van de hoorns die in deze straat verkocht worden, nep zijn. Ik vraag Nguyen me gerust te stellen. “Ik ben zelf naar Zuid-Afrika gegaan”, vertelt hij en hij laat me zijn jachtvergunning zien. Die vergunning gaf hem toestemming om in 2009 twee neushoorns neer te schieten. Zijn vrouw vergezelde hem en hij heeft een foto van zijn achtjarige zoon die naast een door hem neergeschoten neushoorn staat.’

‘Hij laat me documenten zien, allemaal afgestempeld door CITES, die de uitvoer van Zuid-Afrika en de invoer in Vietnam van de ‘trofeehoorn’ goedkeuren. Dan vertelt hij me dat dit de verkoop volkomen legaal maakt, maar dat doet het niet.’

‘Het merendeel van de neushoorns in het wild is te vinden in Zuid-Afrika, waar de zwarte neushoorn de kwetsbare status heeft en de witte neushoorn bedreigd is. Toch wordt de jacht op neushoorns toegelaten onder strikte regels; minder dan 100 ervaren jagers kunnen een vergunning aanvragen om per jaar slechts één neushoorn neer te schieten. Daarbij zijn ze wettelijk verplicht om de hoorn intact te houden, als een trofee. Het argument is dat de jacht op neushoorn de particuliere neushoornparken aanmoedigt. Een vergunning kost namelijk tienduizenden dollars en dat geld draagt weer bij aan de lokale economie.’

‘Sinds 2010 zijn er geen Javaanse neushoorns meer in Vietnam. Toen het aantal Javaanse neushoorns schaarser werd, begonnen de Vietnamese jagers met het aanvragen van Zuid-Afrikaanse vergunningen. In 2010 waren er meer Vietnamese aanvragen voor het schieten op neushoorns in Zuid-Afrika dan van welke nationaliteit ook. Maar, zoals Nguyen, bleken zij misbruik te maken van het systeem. Tegen de regels in importeerden ze de hoorns in Vietnam en verkochten ze daar. Toen Zuid-Afrika in 2012 een verbod oplegde voor de Vietnamese jagers, namen georganiseerde misdaadorganisaties de stropers ‘in dienst’ om de markt in Vietnam en andere Aziatische landen alsnog te voorzien van hoorns.’

Twintig jaar geleden ondertekende Vietnam de CITES-overeenkomst (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) en verplicht zich hierdoor te voldoen aan de bepalingen in dit verdrag over handel in bedreigde diersoorten en planten. De Vietnamese regering is al meerdere keren door het secretariaat van CITES op de vingers getikt over de maatregelen die het land moet nemen om handel in neushoornhoorn tegen te gaan, zoals het invoeren van strengere wetgeving en hogere boetes. Volgens ambtenaar Do Quang Tung duurt de aanpassing van een wet jaren, maar volgens deskundigen duurt dit te lang voor de neushoorn.

Mary Rice, directeur van het Environmental Investigation Agency (EIA), waarschuwt:

“We zijn nu getuige van de massale slachting van een diersoort, bestemd voor een groeiende en niet duurzame markt in Vietnam en elders. De internationale gemeenschap moet haar aandacht dringend richten op het nastreven en veroordelen van criminelen achter de georganiseerde netwerken.”

Neushoorncijfers

  • Zuid-Afrika is de thuisbasis van ongeveer 80% van de Afrikaanse neushoornpopulatie.
  • Het land heeft zo’n 18.800 witte neushoorns (95% van het totaal) en 1.900 zwarte neushoorns (40% van het totaal).
  • Zuid-Afrika geeft minder dan 100 vergunningen per jaar af.
  • In Azië leven minder dan 4.000 wilde neushoorns, voornamelijk Indische- en Sumatraanse neushoorns.

Bron ©PiepVandaag.nl Sophie Janssen