Door zijn mysterieuze uiterlijk, oren met pluimpjes, grote ogen en zwarte bakkebaarden, is de Euraziatische lynx een vaak verkeerd begrepen katachtige. Dat onbegrip lijkt de lynx in Frankrijk parten te spelen, waar steeds meer van zijn leefgebied verdwijnt en inteelt plaatsvindt, waardoor uitsterven op de loer ligt.
Net als de wolf, wordt de lynx uit onwetendheid en angst opgejaagd en (illegaal, want beschermd) gedood. Mensen vrezen voor hun veiligheid of die van hun vee. De lynx heeft echter slechts een kleine invloed op de wilde fauna en waagt zich niet vrijwillig in de buurt van mensen. In de achttiende eeuw was de lynx in Frankrijk volledig verdwenen. Na herintroductie in 1975, vestigden enkele lynxen zich in de Jura, op de grens van Frankrijk en Zwitserland.
Uitsterven dreigt voor lynx in Frankrijk
Op dit moment zijn er door menselijke invloeden nog maar 120 tot 150 volwassen dieren over in Frankrijk, waardoor er vaak sprake is van inteelt. De genetische verschillen tussen lynxen in Frankrijk zijn inmiddels zo klein, dat ze er over dertig jaar waarschijnlijk niet meer zullen voorkomen. Dat blijkt uit DNA-onderzoek. De diversiteit van de nu nog aanwezige dieren is gelijk aan die van maar 38 lynxen en dat is zorgelijk. Hoofd van de afdeling terrestrische biodiversiteit van het WWF, Yann Laurans:
“De lynxpopulatie is om twee redenen genetisch kwetsbaar. Aan de ene kant zijn het er niet veel, aan de andere kant zijn ze gescheiden door veel wegen en spoorlijnen en daardoor onvoldoende met elkaar verbonden.”
.
Hoogpotige kat
Het geslacht Lynx bestaat uit 4 erkende soorten, waarvan de Euraziatische lynx het meest voorkomt. De hoogpotige kat met de bakkebaarden, korte staart en opvallende oren met pluimpjes is tevens de grootste soort en daarmee ook een van de grootste roofdieren in Europa. Niet in staat om te brullen, dit vermogen is gereserveerd voor zijn neven tijgers, panters en leeuwen, kan de lynx wel miauwen en spinnen. Lynxen moeten niets van mensen hebben, waardoor waarnemingen uiterst zeldzaam zijn. Het verspreidingsgebied strekte zich ooit uit over heel Rusland, Centraal-Azië en Europa. Tegenwoordig bezetten ze een gebied dat zich uitstrekt van West-Europa, via de Russische bossen tot het Tibetaanse plateau en Centraal-Azië.
In de meeste Europese landen wordt de lynx geheel of gedeeltelijk beschermd. Begin 1900 werd de Euraziatische lynx bijna bedreigd als gevolg van de jacht op bont. Momenteel is de commerciële jacht illegaal in alle landen, behalve Rusland. In sommige landen vindt echter illegale bonthandel plaats. Habitatverlies als gevolg van ontbossing en illegale jacht en vallen voor de bonthandel zijn de belangrijkste bedreigingen voor de lynx.
De Euraziatische lynx
De Euraziatische lynx is de grootste soort van de familie, met een kop-romplengte van 80 tot 130 centimeter, een staartlengte van 15 tot 25 centimeter en een gewicht tussen de 14 en 26 kilo. De vacht is bruin, met zeer lichte vlekjes, vooral op de poten. Er is overigens grote variatie in het patroon op de vacht, want sommige lynxen hebben nauwelijks vlekken. Elk dier heeft op die manier een uniek vlekkenpatroon.
In de winter is de vacht dikker en vaker grijs. Lynxen leven solitair in een groot territorium tot wel 450 vierkante kilometer en zijn voornamelijk in de schemer en nacht actief. Als ze niet actief zijn, brengen ze hun tijd door met rusten onder dicht struikgewas, hoog gras of in bomen. Al zijn het voornamelijk landdieren, ze zijn bedreven in klimmen en zwemmen.
Om te jagen rent de lynx niet achter zijn prooi aan, hij wacht erop, op de uitkijk, op zijn gebruikelijke doorgangsplaats. Soms dagenlang. Dan, op het noodlottige moment, kruipt hij naar ze toe en springt er bovenop. Lynxen beginnen aan de achterzijde van hun prooi te eten. Bij een grote prooi als een ree keren ze vaak verschillende nachten terug om te eten. In de tussentijd wordt de prooi vaak met bladeren of grond bedekt. De Euraziatische lynx kan tot 17 jaar oud worden, maar het sterftecijfer onder jongen is hoog.
Lynxen in Nederland?
Zo nu en dan worden er lynxen gezien aan de grens met Duitsland en België. Ecoloog Lars Soerink van ARK Natuurontwikkeling:
“Dat betekent dat het slechts een kwestie van tijd is voordat de lynx terugkeert naar Limburg. De lynx is bezig aan een opmars in Duitsland en België. In de Eifel en in het Zwarte Woud in Duitsland neemt de populatie van de lynx toe.”
Dit grote roofdier staat dus aan de poort van Nederland, maar echt lynxvriendelijk is ons landschap nog niet. Daarvoor ontbreken robuuste verbindingen tussen natuurgebieden. Zelfs de Veluwe, het grootste aaneengesloten natuurgebied van West-Europa, is nog te versnipperd voor deze soort. De territoria van lynxen zijn namelijk nogal groot: grofweg honderd vierkante kilometer voor een mannetje en vijftig voor een vrouwtje. Het weghalen van hekken, het aanleggen van ecoducten en het spontaan laten groeien van bos helpt om Nederland geschikter te maken voor de lynx.
In het midden van Duitsland zijn lynxen geherintroduceerd in de Harz. Vanuit dit gebied verspreiden de dieren zich nu in de omgeving, maar de Harz ligt op grote afstand van Nederland. Er worden de komende jaren dan ook geen spontane vestiging van lynxen in Nederland verwacht; er is momenteel gewoonweg veel te weinig, en te versnipperd, bos voor permanente aanwezigheid van lynxen in ons land. Bovendien is de lynx wat minder avontuurlijk dan de wolf en gaat hij minder snel rondzwerven. Lars Soerink:
“De Veluwe is groot genoeg met voldoende bos en dieren. Er lopen hier voldoende reeën en zwijnen rond. In de basis is de Veluwe als een van de grootste aaneengesloten bosgebieden van West-Europa potentieel heel geschikt gebied.”
Het kan dus nog even duren, maar Soerink denkt dat het dier zich uiteindelijk niet laat tegenhouden en naar Nederland komt. Geschikte gebieden zouden de Utrechtse heuvelrug, Limburg, Veluwe en de Oostvaardersplassen kunnen zijn. Voorwaarde is aansluiting met andere leefgebieden en corridors van bos, zodat populaties in verbinding kunnen staan met andere Europese populaties. De lynx is vooral gebaat bij gebieden met voldoende prooidieren, zoals reeën, en rust en dekking in de vorm van grote aaneengesloten bosgebieden waar niet te veel mensen de rust verstoren. Daarnaast moet een gebied groot genoeg zijn voor een levensvatbare populatie.
De lynx levert geen gevaar op voor landbouwhuisdieren, zo verzekert Soerink:
“Het dier is veel schuwer dan de wolf. Sterker nog, de lynx zou kunnen helpen de vos en de wolf in toom te houden, ze zelfs te doden als het dier competitie moet uitschakelen. Ook voor de mens zijn ze totaal ongevaarlijk. Bovendien levert de komst van deze nieuwe soort voordelen op voor de natuur. De lynx kan namelijk helpen met het beter inrichten van het landschap. Voor de natuur is elke soort erbij heel goed nieuws, omdat het de veerkracht van de natuur alleen maar groter maakt.”
Voor de lynx in Frankrijk is het hele ecosysteem nodig om de aanwezigheid van de lynx in stand te houden. Met name het diepe bos is van essentieel belang om de aantallen te stabiliseren. Daarnaast kan het invoeren van lynxen vanuit Zwitserland of Duitsland een oplossing zijn om de genendiversiteit op te krikken. Op die manier vermengen Europese populaties zich met elkaar. De lynx is als het ware de ambassadeur van het totale ecosysteem van de grote bossen van Frankrijk en daarmee van een hele reeks aan bedreigde dieren en planten.
Zweden
In Zweden is men het samenleven met natuur en diens bewoners snel aan het verleren, want daar wil men juist honderden lynxen afschieten, net als wolven. Angst regeert in Zweden, waar het roodkapje-syndroom opnieuw uitgevonden lijkt en trofeejagers hun hart kunnen ophalen. Er zijn al vergunningen verstrekt en wanneer de slachting doorgaat wordt, net als bij Zweedse wolven, gevreesd voor genetische imperfecties door inteelt. Om de jacht op lynxen in Zweden te stoppen is een petitie opgesteld. Deze is hier te ondertekenen.
Bronnen:
- 1Limburg
- The Guardian
- Nu.nl
- Lees ook op AnimalsToday:
.
©AnimalsToday.nl Marianne Miltenburg
1 Comment
Comments are closed.
Voorheen werd de lynx al vanuit het oosten van Europa in het westen ingevoerd en thans zal zich dat moeten herhalen. Anders kunnen ze net zo goed lynxen vanuit Zweden gaan invoeren omdat men in het noorden vrijwel niets leert van het verpesten van ecosystemen!