Het is bekend dat vogels zoals de roodborst het aardmagneetveld kunnen waarnemen om ze op lange trekvluchten te helpen navigeren. Omdat de vogels dit alleen bij daglicht kunnen, moet dit gevoel voor het kompas met het gezichtsvermogen verbonden zijn. Onlangs hebben geleerden van de Universiteiten van Oxford en Singapore aangetoond dat vogels het onzichtbare magneetveld van de aarde, in aanvulling op hun normale gezichtsvermogen, werkelijk zouden kunnen zien, ongeveer als het “head up display”, ook wel HUD genaamd, van straaljagerpiloten, dat belangrijke vluchtgegevens op een transparant scherm vóór de piloot projecteert.
De wetenschappelijke verklaring van dit interessante fenomeen bij trekvogels is ingewikkeld, maar gaat ongeveer als volgt. Een speciaal molecuul in het oog van de vogel vangt een foton uit het zonlicht op. Hierdoor wordt een elektron in dit molecuul van zijn normale positie verplaatst naar een andere plek, enkele nanometers verderop. Zolang het elektron nog niet in zijn normale positie terug is gekeerd, wordt op deze manier een elektrisch dipoolveld gehandhaaft, wat invloed heeft op de waarneming van de vogel, b.v. doordat de kleur of de helderheid van de lucht of het landschap verandert. Hierbij is essentieel dat de stand van het molecuul ten opzichte van het aardmagnetisch veld bepalend is voor de tijd die het kost om het elektron terug te laten keren en deze tijd bepaalt weer de sterkte van het effect op het gezichtsvermogen. Omdat er zich in het oog van de vogel zeer veel van de bedoelde moleculen bevinden, met zeer veel oriëntaties, worden patronen gevormd die veranderen als de vogel zijn kop beweegt en zo zou de vogel leren hoe het aardmagnetisch veld geöriënteerd is.
Een belangrijk gevolg van dit vermogen van trekvogels is dat er bij de ontwikkeling ervan geen totaal nieuw orgaan nodig was en men kan zich dus voorstellen dat individuen bij wie deze ontwikkeling zich lang geleden aan het voltrekken was, beter in staat waren om tijdens de trek de weg te vinden dan soortgenoten die nog niet over deze ontwikkeling beschikten. Natuurlijke selectie deed de rest en zo is in de loop van de tijd dit krachtige orgaan, dat gevoelig is voor magneetvelden, misschien ontstaan.
Om het voorgestelde mechanisme te bewijzen zal nog veel onderzoek gedaan moeten worden.
Lees hier verder.
©PiepVandaag.nl Jeanco Lapierre Armande
