“De natuur kun je het beste maar met rust laten,” meent Gert Zant, oprichter van vogel- en zoogdierenopvang De Toevlucht. “Maar,” vervolgt hij, “er zijn uitzonderingen. Jonge dieren die geen moeder meer hebben, hebben soms een beetje hulp nodig. Maar niet altijd, het gebeurt vaak dat mensen de natuur per ongeluk verstoren.”
De lente, het seizoen van de bloemetjes en bijtjes is in zicht, en dus spraken wij Gert van Zant over wat je wel of juist niet moet doen bij het vinden van een (jong) dier.
Elk jaar komen er zo’n 4500 vogels en 500 zoogdieren terecht bij stichting De Toevlucht in Amsterdam. De dieren worden binnen gebracht door particulieren of door de dierenambulance. De vogels variëren van buizerds en valken tot eksters en kraaien. Tegen ramen gevlogen, gekneusde vleugels, uit het nest gevallen of de vogelgriep. Er zijn verschillende redenen. Zoogdieren worden vaak als jong afgegeven, of ze zijn gewond geraakt. Het gaat om dieren als hazen, vossen, konijnen, dassen, wezels, egels, eekhoorns of vleermuizen. Gert heeft negen grote kooien waar de dieren alle ruimte hebben, en zo min mogelijk met mensen in contact komen:
“Gemiddeld wordt 65 procent weer in de natuur gezet. Het is belangrijk dat ze wild en schuw blijven.”
Veel zoogdieren die De Toevlucht opneemt zijn nog jong. Er komen veel haasjes binnen. Gert zijn raad als je een jong haasje vindt zonder moeder?
“Met rust laten! Hazen krijgen ongeveer twee jongen per bevalling. Ze stampen een stukje gras plat en dat is hun nest. Geen goede beschutting tegen natuurlijke vijanden. Dus wat doet moeder haas? Die gaat de hele dag de hort op, zodat ze geen aandacht trekt van vossen of andere vijanden bij haar baby’s. De baby’s wachten in de hoge graspollen op hun moeder. Pas als de zon onder is, zoekt moeder haar jongen op en voedert ze hen. Ze weet precies waar de jongen zijn. Vind je jonge hazen zonder moeder? Met rust laten, dit is volstrekt normaal. Wat vaak gebeurt, is dat een hond of kat de jongen meeneemt naar huis. Dan moeten ze wél naar een opvang worden gebracht. Je weet namelijk nooit waar de hond of kat het jonge haasje gevonden heeft. Weet je het wel, zet het jonkie dan terug. Pasgeboren hazen nemen geen geur op, waardoor moeder haas ze niet verstoot.”
Hoewel hazen en konijnen op elkaar lijken qua uiterlijk, gaat dit advies niet op voor jonge wilde konijnen.
“Konijnen hebben hun nest onder de grond in een hol. Wilde konijnen worden zonder vacht geboren en hebben hun oogjes nog gesloten. Moeder gaat overdag eten zoeken, en gooit het hol dicht met zand zodat haar kindjes veilig zitten. De baby’s zijn afhankelijk van hun moeder en kunnen zonder haar niet overleven. Wat wel eens gebeurt, is dat er een nest konijnen wordt opgegraven tijdens de bouw. Dan zijn ze aan het graven en komen er opeens acht babykonijnen tevoorschijn. Die moeten altijd worden ingebracht bij een opvang. Moeder konijn is dan al lang gevlucht, en de baby’s kunnen niet voor zichzelf zorgen.”
Natuurlijke vijand
Volgens Gert is het belangrijk dat wilde dieren niet met mensen in contact komen. Wilde dieren mogen dus nooit zelf gehouden en getemd worden.
“De mens is voor wilde dieren de natuurlijke vijand. Ten eerste is het wettelijk verboden om wilde dieren te houden, maar ook is het vreselijk voor het dier. Ze kunnen hun natuurlijke gedrag niet vertonen en hun instinct niet volgen bij mensen in gevangenschap. Het is verwarrend en deprimerend voor een wild dier. Zelfs als deze van kleins af aan bij mensen verblijft.”
Jonge vossen worden ook vaak alleen gelaten door moeder. Maar als ze zich laten zien, is er meestal iets mis.
“Moedervossen worden gaan overdag op zoek naar eten, terwijl de baby’s wachten in hun hol. De babyvosjes komen hun hol nooit uit. Als ze zich dus laten zien aan mensen, is moeder vos waarschijnlijk overreden en zijn de vosjes door honger maar uit hun hol gekropen om zelf eten te zoeken. Ze zijn nog niet volwassen genoeg om dit zelfstandig te kunnen, dus is het belangrijk om ze te helpen.”
En over egels en eekhoorns adviseert hij:
“Egels zijn nachtdieren. Als ze zich overdag blootstellen aan mensen, zijn ze vaak ziek. Een jonge egel zonder moeder is ook foute boel. Egels blijven altijd bij hun moeder. Ze moeten alles van haar leren. Het zelfde geldt voor eekhoorns. Jongen vallen vaak uit de boom, zijn dan versuft of gewond. Deze moeten ook geholpen worden.”
Zijn er nog meer dieren behalve hazen waar mensen zich niet mee moeten bemoeien?
“Kraaien. Jonge kraaien vallen soms uit de boom tijdens de eerste vlieglessen in een park. De ouders zitten meestal gewoon in de boom, en letten op. Mensen krijgen dan de neiging om de jonge kraai te ‘redden’. Doe dit niet, kraaien worden namelijk heel snel tam. Als ze bij mensen zijn, gaan ze de gedragingen van mensen overnemen. En als ze tam zijn, gaan ze alleen maar mensen lastigvallen. Wij krijgen hier vaak kraaien binnen, die al tam zijn gemaakt door de mensen. Die krijg ik dus ook nooit meer wild. Ik ga die kraaien ook niet meer uitzetten.”
Maar de meeste dieren worden wel uitgezet.
“Helaas gaan er altijd dieren dood. Ze zijn dan te ziek of gewond om te overleven. Maar de meeste dieren worden als ze gezond zijn, weer vrijgelaten in de natuur. Wilde dieren kunnen en mogen we niet ringen, maar vogels wel. Er zijn al vaak voorbeelden geweest van vogels die wij hebben geringd en na een paar weken geregistreerd waren in de Cote d’Azur in Zuid-Frankrijk. Ik ben blij als ik zulke dingen hoor, dan weet ik dat het goed gaat komen.”
Eerder was op AnimalsToday te lezen over wat je moet doen als je jonge dieren zonder moeder aantreft. Meer informatie over wilde dieren vind je op de website van stichting De Toevlucht.
Bron: De Toevlucht ©Animals Today Varja Dijksterhuis
