Portretfotografen proberen vaak de essentie van het model vast te leggen; hun emoties, persoonlijkheid en gedachten. Dat dit bij dieren ook mogelijk is blijkt uit de foto’s van Tim Flach, bekend om zijn werk met bedreigde dieren, hondachtigen en zeldzame vogels.
Voor Tim Flach, een kunstenaar gevestigd in Londen, bieden dieren evenveel dynamisch bereik en emotionele intimiteit als menselijke modellen. Een van zijn kenmerkende stijlen is het intiem portretteren van zijn diermodellen, met de nadruk op hun expressieve, bijna mensachtige kwaliteiten. Dit komt goed naar voren bij zijn laatste project, waarbij hij de meest opzichtige, kleurrijke en emotionele vogels fotografeert. Deze vogelportretten verbinden de menselijke kijker en de vogel; ze smeden een diepe band tussen het mensen- en dierenrijk.
Vogels van de wereld
Het vogelproject heet ‘Vogels van de wereld’ en Flach verwacht daarvan in 2021 een boek uit te brengen. Enkele recente onderwerpen zijn de Peruviaanse Incastern (Larosterna inca) en de reuzentoekan (Ramphastos toco). De Incastern heeft een witte snor die de vogel een eigenzinnige glimlach die lijkt te geven. Flach schrijft op Instagram:
“Dit is voor mij de Salvador Dalí van de vogelwereld.”
.
Dit bericht bekijken op Instagram
.
De reuzetoekan geeft daarentegen met zijn kleurrijke geometrie en gestage blik, een indruk van kracht.
.
Dit bericht bekijken op Instagram
.
De toekankuikens zijn veel minder kleurrijk, zoals te zien is in Flach’s foto van een jonge rimpelige toekan. De intieme vogelportretten zijn perfect samengesteld om ‘oogcontact’ en empathie op te roepen. Flach geeft aan dat hij met zijn composities mensen naar de meest empathische details probeert te leiden.
.
Dit bericht bekijken op Instagram
.
Tim Flach heeft vijf boeken met dierenfoto’s gepubliceerd. Menselijke kijkers zullen hun eigen emoties terugzien in de gezichten en gebaren van deze dierlijke onderwerpen. Dit valt onder het begrip antropomorfisme; het toeschrijven van menselijke gevoelens en motivaties aan dieren. Op de vraag hoe Flach zijn dieren er zo menselijk uit laat zien antwoord hij:
“Ik accepteer dat het zeker gemakkelijk is om mijn werk als antropomorf te zien, om te denken dat ik heb geprobeerd om ze op ons te laten lijken, maar ik ben eigenlijk veel meer geïnteresseerd in het begrip antropocentrisme; hoe wij mensen ons centreren in relatie tot dieren, en onszelf het centrum van onze werelden maken.”
Zijn werk moedigt een paradigmaverschuiving aan van antropomorfisme naar het in twijfel trekken van antropocentrisme; kunnen mensen zich decentreren tussen levende wezens? Kunnen we verder gaan dan alleen onze eigen emoties toe te schrijven aan dieren en de unieke ervaringen van andere soorten als belangrijk herkennen, net als de onze? Hoewel we menselijke emoties kunnen zien in de vogel portretten, wat is er nog meer te zien als we proberen om die ‘menselijkheid’ achter te laten?
Portretfoto’s zorgen voor empathie bij de kijker
Flach is coauteur van meerdere wetenschappelijke artikelen. Zo ook bij een recent onderzoek waarbij de reactie van mensen op traditionele foto’s van 5 verschillende dieren in hun natuurlijke setting werd vergeleken met de reactie op portretfoto’s van dezelfde diersoorten. Terwijl de traditionele natuurfotografie een geromantiseerde kijk op dieren produceert – maar in een verre wereld – is het doel van dierlijke portretten om mensen dichter bij het begrijpen van andere dieren te brengen, waardoor een emotionele verbinding wordt bevorderd. Voor de portretfoto’s bij het onderzoek werd gebruik gemaakt van Flach’s foto’s uit zijn project ‘bedreigd’ (endangered). Een van de gebruikte foto’s is het portret van een nijlpaard (Hippopotamus amphibius) dat vanuit de onderwaterwereld in de camera kijkt.
.Het resultaat van het onderzoek was dat personen die waren blootgesteld aan de dierportretten toegenomen empathie voor de dieren, en verminderde positieve en relaxte gevoelens ervoeren.
.
Dit bericht bekijken op Instagram
Behoud en bescherming door portretfotografie
Historisch gezien heeft antropomorfisme veel kritiek gekregen. Er wordt bijvoorbeeld gesuggereerd dat het vermenselijken van dieren niet-wetenschappelijk is en empathie kan verstorend werken omdat het geen erkenning geeft aan het anders zijn van dieren. Dieren zijn nu eenmaal geen mensen.
Maar geleerden erkennen tegenwoordig ook de strategische voordelen, vooral voor bevordering van instandhouding van een diersoort. Het verlies aan biodiversiteit is een ernstig wereldwijd probleem, en natuurbeschermingsfotografen wenden zich nu tot de wetenschap om te helpen beoordelen welke beelden en compositorische structuren de grootste emotie oproepen. Precies wat Flach voor elkaar probeert te krijgen in zijn foto’s.
Wanneer opzettelijk, maar kritisch, gedaan stelt antropomorfisme in foto’s mensen in staat om toegang te krijgen tot dierenwerelden. Het stimuleert de publieke aandacht en zorg voor behoud en bescherming. Voor dieren kunnen portretfoto’s zoals die van Tim Flach, niet alleen empathie oproepen bij de toeschouwer, maar uiteindelijk ook helpen bij de instandhouding van de soort.
.
Dit bericht bekijken op Instagram
Tim Flach
Voor meer werk van Tim Flach kan men gaan naar zijn website, waar je bij het betreden al begroet wordt met over het scherm lopende kippen en honden. Daarnaast post hij ook op Instagram veel van zijn prachtige dierenportretten.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Aurora van de Loo
