Volgens zeebiologen is de lederschildpad (Dermochelys coriacea) de meest bedreigde diersoort in de Stille Oceaan, die zal uitsterven als er niet snel maatregelen worden genomen. Het gaat om de enige in zee levende schildpad die niet tot de familie der zeeschildpadden behoort. In het Engels heet hij leatherback turtle, vanwege de leren huid rond zijn schild. Bij de IUCN (International Union for Conservation of Nature) heeft dit dier de status ‘kwetsbaar’.
Tijdens hun lange migratieroutes door de Stille Oceaan zijn de grootste gevaren de stroperij – zowel in zee als aan land –, vissersschepen met drijfnetten en de beugvisserij. Een andere negatieve factor is de achteruitgang van leefgebieden, waar kustontwikkeling en cyclonen broedstranden hebben uitgehold.
Zee-ecologen Scott Benson, Karin Forney en NOAA Southwest Fisheries Science Center verzamelden drie decennia aan gegevens. Door hun observaties van foeragerende schildpadden in Californië te combineren met gegevens over nestpatronen in Indonesië, schatten de onderzoekers dat de populatie jaarlijks met 5,6 procent is afgenomen, met een algehele afname van 80 procent tussen 1990 en 2017.
De wetenschappers hebben achterhaald dat de dieren die voor de Californische kust foerageren dezelfde zijn als die in de westelijke Stille Oceaan en dat ze wereldwijd met zeven genetisch verschillende subpopulaties zijn: de oostelijke en westelijke in de Stille Oceaan, drie in de Atlantische Oceaan en twee in de Indische Oceaan. Beide subpopulaties in de Stille Oceaan worden als ernstig bedreigd beschouwd.
Heel oud
Ze dateren uit het Krijt, toen dinosauriërs over de aarde zwierven. Tegenwoordig zijn ze de enige levende soort van het geslacht Demochelys. Met een gewicht tot 900 kilogram en een lengte tot 2 meter, zijn lederschildpadden de grootste schildpaddensoort ter wereld. Ze reizen tot 16.000 kilometer per jaar tussen nest- en voederplaatsen. Deze reuzen kunnen meer dan 1.200 m diep duiken – dieper dan welke andere zeeschildpad dan ook – dankzij hun zachte schelpen, die onder druk niet barsten.
De dieren voeden zich (voornamelijk met kwallen) in een gebied dat zich uitstrekt van Nieuw-Zeeland tot Japan en Californië. Terwijl de oostelijke subpopulatie nestelt in Mexico en delen van Midden-Amerika, broeden die in de westelijke Stille Oceaan veelal in Indonesië, Papoea-Nieuw-Guinea en Vanuatu.
Het is niet bekend hoeveel lederschildpadden er nog over zijn in de westelijke Stille Oceaan, maar de IUCN schat op grond van wetenschappelijke gegevens dat de schildpaddenbevolking tegen 2030 onder de 1.000 stuks zal dalen. Een concrete schatting van de populatie is lastig, omdat het de enige subpopulatie is met een ‘bimodaal nestpatroon’, wat betekent dat sommige vrouwtjes in de zomer nestelen, terwijl andere dat in de winter doen.
De mannetjes komen niet aan land en blijven altijd in het water. De vrouwtjes zoeken om de twee à drie jaar een broedplaats op het strand. Om het nog iets ingewikkelder te maken: lederschildpadden in de westelijke Stille Oceaan bezoeken slechts om de twee tot vijf jaar foerageer- en broedgebieden. Geschat wordt dat slechts één op de 1.000 eieren de volwassenheid bereikt, terwijl vrouwtjes ongeveer 80 eieren in elk nest leggen.
Bedreigingen zowel op zee als op land
Behalve de gevaren op zee, zijn de verarmde bewoners van de oceaaneilanden een bedreiging: ze eten behalve schildpadeieren ook het vlees van de schildpad. George Shillinger, zeebioloog en directeur van Upwell, een ngo die zich inzet voor het behoud van zeeschildpadden:
“Klimaatverandering brengt de toekomst van de lederschildpadden verder in de war. Zware stormen kunnen broedplaatsen uitdunnen, terwijl stijgende temperaturen eieren letterlijk dood kunnen bakken. Daarnaast hebben ze te maken met verlies van leefgebied en aantasting van het milieu (plastic!). Toch hebben deze dieren in de afgelopen 80 miljoen jaar al verschillende natuurlijke klimaatveranderingen overleefd.”
Bescherming en toerisme
Bescherming van broedplaatsen moet de instandhouding van de lederschildpadden ook helpen. Het Abun Leatherback Project, dat voornamelijk werkt in afgelegen en verarmde dorpen in West-Papoea, probeert daar de lederschildpadden te beschermen met behulp van de lokale bevolking. Een team van 10 monitoren patrouilleert over de stranden, terwijl anderen helpen bij het maken van tenten, gemaakt van palmbladeren, om nesten koel te houden.
Helaas heeft de lokale overheid in 2019 een plan gemaakt om het nabijgelegen gebied voor toerisme te ontwikkelen. Shillinger:
“Lederschildpadden zorgen ook voor veel ecotoerisme; schildpadden zijn charismatische, goedaardige, aantrekkelijke dieren, en niemand wil dat ze schade lijden. Dus cultureel, economisch en sociaal spelen schildpadden een belangrijke rol.”
Een stille oceaan zonder lederschildpadden
Het verliezen van lederschildpadden kan het hele ecosysteem uit balans brengen. Lederschildpadden schrokken dagelijks 40 procent van hun lichaamsgewicht op aan kwallen, die op hun beurt vislarven en plankton verslinden. Door het eten van deze overvloedige kwallen helpen de schildpadden het aantal onder controle te houden. Shillinger:
“Het verliezen van een soort is een tragedie, iets waar de mensheid zich echt zorgen over moet maken. Als deze lederschildpadden verdwijnen, dan ook al het andere – inclusief wijzelf.”
Bronnen:
- Frontiers in Marine Science
- Mongobay
- Upwell
- WWF (Abun Leatherback Project)
©AnimalsToday.nl Marianne Miltenburg
