Een nest zwaluwen eet gewoonlijk 3000 tot 4000 insecten per dag. Door de massale insectensterfte is er echter minder voedsel beschikbaar. Dit baart ecoloog Jan Doevendans grote zorgen en hij vermoedt dat daardoor veel jonge zwaluwen in Groningen en het Lauwersmeergebied sterven.
Het lijkt misschien prettig, minder insecten die van de voorruit gewassen moeten worden of ons lastig vallen in de tuin. Maar de massale insectensterfte is vooral heel zorgelijk en gevaarlijk voor de kringloop van het leven. Al jaren neemt het aantal insecten af, in sommige gebieden is in de afgelopen decennia zelfs een daling tot 75% geregistreerd. Dit blijft niet zonder gevolgen.
Voedselgebrek
Ecoloog Jan Doevendans volgt al tientallen jaren de zwaluwpopulaties. Sinds de jaren ’70 heeft hij honderden nestkasten opgehangen, onder meer in Groningen en het Lauwersmeergebied. Hem valt op dat het aantal zwaluwen dramatisch laag is. Nesten zijn leeg, en de broedsels die er wel zijn, verkeren in slechte conditie. Hij vertelt aan het Dagblad van het Noorden:
“De jonkies hebben ondergewicht, ze voelen koud aan en het aantal kuikens per nest is lager. Daar kan maar één reden voor zijn: te weinig vreten.’’
Zwaluwouders hebben het in deze tijd gewoonlijk heel druk om hun jongen te voeden. Een nest jongen eet maar liefst 3000-4000 insecten per dag. Nu veel nestkasten leeg blijven (van de veertig kasten van Doevendans op één locatie in Groningen waren er dit jaar maar twee gevuld), verwacht de ecoloog dat het gebrek aan voedsel een van de oorzaken is. Hij benoemt de grote insectensterfte, waar Animals Today in februari over schreef en waar onlangs ook Natuurmonumenten voor waarschuwde.
“Er is iets ernstigs aan de hand als zelfs in een stil, donker, waterrijk en groot natuurgebied als het Lauwersmeer te weinig insecten zijn.”
Wetenschappers van natuuronderzoeksinstituut Senckenberg Gesellschaft für Naturforschung en de Technische Universiteit van München (TUM) concludeerden dat met name de versnippering van het leefgebied en de intensivering van de landbouw de oorzaak van de insectensterfte zijn. Ook Doevendans zegt dat de oorzaak bij de landbouw ligt en de gifstoffen die worden gebruikt.
“Ik wil niet naar de boeren wijzen. Wij moeten massaal anders met ons voedsel omgaan.”
Het slechte broedjaar is volgens Doevendans ook het gevolg van de late koude winter en slecht weer tijdens de vogeltrek. Daarnaast helpt de droge periode in juni niet mee. Huiszwaluwen maken hun nesten namelijk met modder. Na deze tegenslagen is er ook nog te weinig voedsel beschikbaar. Doevendans vertelde in het radioprogramma Vroege Vogels:
“Al die jaren vangen de zwaluwen het op, en nu kunnen ze het niet meer opvangen. De reserve is er af!”
Niet alarmerend
Albert de Jong van Sovon Vogelonderzoek Nederland geeft aan dat het zwaluwen weliswaar momenteel niet lukt om twee nesten per zomer groot te brengen, maar dat hij nog geen verontrustende berichten uit andere delen van Nederland heeft ontvangen.
Bestrijdingsmiddelen
Hoogleraar trekvogelecologie aan de Rijksuniversiteit Groningen Theunis Piersma schrikt van de constateringen van Doevendans en maakt zich grote zorgen.
“We zijn het hele land aan het vergiftigen met al die bestrijdingsmiddelen. Die nieuwe landbouwgiffen zouden zogenaamd geen consequenties hebben voor de natuur, maar de zwaluwen vertellen het echte verhaal. Hier ben ik al jaren bang voor. Die dramatisch slechte voedselvoorraad voor zwaluwen is een aanwijzing dat er iets helemaal mis is met de insecten. Ook in goed beheerde gebieden zijn steeds minder insecten omdat al die bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater belanden, ook in het Lauwersmeergebied. Er is iets engs aan het gebeuren. Jan is iets dramatisch op het spoor wat past in mijn nachtmerrie over onze omgeving.”
Bronnen: Vroege Vogels, Dagblad van het Noorden ©Animals Today Angelique Lagarde
