De fatu hivamonarch (Pomarea whitneyi) is een zangvogel uit de familie monarchen en waaierstaartvliegenvangers. Het is een ernstig bedreigde vogelsoort van het eiland Fatu Hiva, in Frans-Polynesië. Er zijn nu nog minder dan twintig van de fatu hivamonarch op aarde over, waaronder slechts vier broedparen.

fatu hivamonarch
Race tegen de klok om laatste fatu hivamonarch voor uitsterving te behoeden | Foto: Screenshot video Macaulay Library

Plaatselijk bekend als ‘Oma’o ke’eke’e, was de soort vroeger wijdverbreid over het eiland Fatu Hiva, (een van de Marquesaseilanden, een eilandengroep in de Stille Oceaan), maar vanaf het moment dat niet-inheemse ratten in de jaren tachtig van vrachtschepen kwamen, raakte het ecosysteem in rep en roer door de hongerige knaagdieren die zowel eieren als kuikens verslinden.

Vier broedparen

De populatie van deze monarchvogel bedroeg in het jaar 2000 nog een paar honderd stuks. In 2011 bleek de populatie gehalveerd, en in 2012 werd door BirdLife International het aantal geschat op minder dan 50 volwassen dieren. Op dit moment zijn er nog maar vier broedparen over.

Het eiland is 80 vierkante kilometer groot. De ongeveer 650 inwoners hebben als belangrijkste middelen van bestaan ​​vissen, kokosnoten en bananen oogsten en het jagen op geiten en wilde zwijnen. Van de bevolking heeft deze vogel dan ook niets te vrezen.

Zwarte ratten

Sommige bananenplantages aan de westkant bevinden zich langs de stromen van de valleien waar de laatste monarchen leven. Hun broedgebieden zijn gecentreerd op stromen in valleien. Het leefgebied van deze vogel, het regenwoud, is op Fatu Hiva betrekkelijk ongeschonden. Het eiland is rijk bebost, er is geen overbegrazing door geiten en er wordt geen bos afgebrand. Wel zijn er zoals gezegd sinds een aantal decennia zwarte ratten op het eiland. Deze ratten zijn voor een groot deel de oorzaak van de achteruitgang van de vogelpopulatie en worden daarom sinds 2008 met wisselend succes bestreden. Door het aanbrengen van metalen banden rond de stammen van kokospalmen wordt voorkomen dat ratten omhoogklimmen. Natuurbeschermers werken daarbij samen met boeren die zelf ook graag hun kokospalmen beschermen tegen de ratten.

Katten

Een ander probleem is dat kattenpredatie – voornamelijk op jonge vogels – het herstel van de monarch beperkt. De verwilderde katten – die in groten getale op het eiland rondsluipen – vormen op dit moment de grootste bedreiging voor het voortbestaan ​​van de soort. Tragisch genoeg vangen deze invasieve roofdieren de meeste jonge vogels net nadat ze zijn uitgevlogen, waardoor de populatie niet kan groeien en herstellen.

Sinds 2008 is SOP Manu (BirdLife in Frans-Polynesië) op het eiland bezig met het vinden van een oplossing omtrent de wilde katten. Ook zijn er cameravallen rond het eiland geplaatst om cruciale informatie te krijgen over waar jonge vogels naartoe gaan nadat ze zijn uitgevlogen.

De COVID-19-pandemie heeft deze activiteiten echter hard getroffen. Door reisbeperkingen kon het natuurbeschermingsteam het grootste deel van 2020 geen toegang krijgen tot het eiland. Catastrofaal genoeg overleefden in 2020 slechts twee kuikens na het uitvliegen van het nest. Daarmee balanceert deze unieke vogel, die nergens anders op aarde voorkomt, op de rand van uitsterven.

Het is duidelijk dat de toekomst van de soort in een crisis verkeert, maar er is hoop. De afgelopen jaren heeft de organisatie veel succes gehad met het terugbrengen van een vergelijkbare soort, de Tahiti Monarch Pomarea nigra, met een populatie van slechts twaalf individuen. Dit jaar weergalmde het fluitachtige lied van meer dan honderd Tahiti-vogels door het bladerdak. Om dit fantastische succes te bereiken, hebben natuurbeschermers drone-technologie ingezet en samengewerkt met lokale landeigenaren en leden van de gemeenschap om invasieve soorten te verwijderen uit elke hoek van de valleien waar de vogels leven. Met voldoende steun kunnen deze belangrijke handelingen ook worden toegepast op het eiland Fatu Hiva.

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Marianne Miltenburg