Inspirerende strijd tegen handel in wilde diersoorten in Costa Rica 

Slingeraap Jessica vindt het fijn om handjes vast te houden met mensen. Dit onnatuurlijk gedrag leerde ze toen ze als huisdier gehouden werd. Ze maakt geen kans op een leven in de jungle, want ze zou mensen opzoeken. Bij Proyecto Asis, een wildlife rescue centre in Costa Rica, krijgt ze de beste zorg die ze kan krijgen. Onze eindredacteur Estefanía Pampín Zuidmeer bezocht onlangs Jessica en vele andere dieren die bij Proyecto Asis een tweede kans krijgen. Sommige dieren zullen wel teruggezet worden in de natuur. Naar aanleiding van haar bezoek aan Proyecto Asis onderzocht ze de illegale handel in wilde diersoorten in Costa Rica. Hieronder haar bevindingen:

Handel in illegale diersoorten
Costa Rica kent een ongelooflijke verscheidenheid aan wilde diersoorten. Het wordt beschouwd als het land met de grootste biodiversiteit ter wereld (bijna 6% van de wereldwijde biodiversiteit is hier te vinden). De rijkdom aan wilde diersoorten maakt van Costa Rica een geliefd land voor natuurtoerisme, maar tegelijkertijd is de natuur kwetsbaar. De biodiversiteit en de ecosystemen in het land worden ernstig bedreigd door de illegale handel in wilde diersoorten. Niet alleen voor de dieren zelf is dit een catastrofe, beroofd van een vrij leven in hun habitat, waar ze hun natuurlijk gedrag kunnen uitoefenen. Het hele ecosysteem lijdt eronder. Als teveel dieren uit een gebied gehaald worden, heeft dit onomkeerbare gevolgen.

De handel in wilde diersoorten is een zeer lucratieve onderneming. Op de lijst van meest lucratieve illegale sectoren staat dit op nummer drie, na drugs- en wapenhandel. Er wordt geschat dat het zo’n 10 biljoen dollar per jaar oplevert. Veel van de uit de natuur geroofde dieren eindigen als exotische huisdieren. Juist door die natuurlijke rijkdom aan exotische diersoorten hebben smokkelaars Costa Rica in het vizier. Zolang er vraag is naar dit soort dieren, zal er ook handel zijn. Het is heel makkelijk om ongezien in de jungle dieren te roven.

Ecotoerisme
En dat is precies wat Proyecto Asis duidelijk wil maken: stop met het kopen van wilde diersoorten. Proyecto Asis houdt zich niet alleen bezig met het opvangen, rehabiliteren en terugzetten van dieren, ook bestrijdt het de illegale handel in wilde diersoorten. Het wil mensen bewust maken van de gevolgen en men ontmoedigen zulke dieren aan te schaffen. Een manier om dit te doen is via ecotoerisme, een vorm van toerisme die rekening houdt met de bescherming van natuur, dieren en milieu, en zeer populair is in Costa Rica. En daarom stelt het haar deuren open voor bezoekers, zodat toeristen met eigen ogen zien wat deze handel met dieren doet. Ook kun je er vrijwilligerswerk doen. Voor die optie heb ik gekozen, en voordat we aan de slag gaan met het voeren van de dieren krijg ik een rondleiding van Andrés Barquero, die met veel passie vertelt over Proyecto Asis en er niet voor terugdeinst om ons harde realiteit te tonen over deze illegale handel. Bij binnenkomst krijgt men heel nadrukkelijk te horen dat dit geen dierentuin is, maar een wildlife rescue centre, gericht om dieren in nood op te vangen. De verhalen van ieder dier laten zien wat de negatieve effecten zijn van de illegale handel. Zo leven in Proyecto Asis twee ara’s afkomstig uit een restaurant en een motel. Ze zullen nooit vrijgelaten kunnen worden in de natuur omdat hun vleugels vanaf de schouders zijn gebroken. Hoewel ze niet samen in de opvangcentrum terechtgekomen zijn vormen ze een stel en hebben ze tenminste elkaar. Ara’s zijn monogame dieren.

Toekans, wasberen en ocelots
Ieder individueel dier heeft zijn eigen aangrijpende verhaal. Zoals een toekan die een deel mist van zijn bovensnavel (zie foto bovenaan). Het weefsel is verdwenen na contact met een giftige stof, het is onbekend hoe dit gebeurd is. Helaas groeit er geen nieuw weefsel aan en de mogelijkheid om een prothese te plaatsen wordt overwogen. Het is onbekend of deze toekan ooit vrijgelaten zal kunnen worden. Ook is er een wasbeer die neurologische problemen heeft als gevolg van een aanrijding. Of een ocelot die waarschijnlijk als jonge katachtige tussen mensen leefde, maar nu leert zelfstandig te zijn en die goede kansen maakt om teruggezet te worden. Bij Proyecto Asis wordt er voor ieder dier een zo natuurlijk mogelijk omgeving aangeboden om het eigen gedrag ruimte te geven. Ook worden dieren zoveel mogelijk met soortgenoten gehouden, en pas in grote groepen uitgezet, zodat ze meer kans maken in de jungle.

Wetgeving
In een poging om de biodiversiteit en de ecosystemen van Costa Rica te beschermen, wordt het verwijderen van een (stuk) plant of dier bestraft met maximaal drie jaar gevangenisstraf. De wet ter bescherming van het wildleven (Ley de Conservación de la Vida Silvestre, N.º 7.317) verbiedt de jacht, inzameling, het verwijderen en bezitten van flora en fauna afkomstig uit de natuur, net als de handel en het kopen van wilde dieren. Zo werd recentelijk een vrouw uit de gemeente Pococí bestraft met een boete van zo’n 1.500 dollar voor het houden van twee papegaaien in gevangenschap. Het gaat hierbij om twee geelwangamazones die met uitsterven bedreigd worden. In 2014 werd een Duitse man betrapt op het smokkelen van meer dan 400 kikkers en reptielen in voedselcontainers via het vliegveld van de hoofdstad San José.

Jessica
Volgens de World Wild Fund for Nature is de handel in wilde diersoorten, na vernietiging van de habitat, de tweede grootste dreiging voor het uitsterven van dieren. Een goede wetgeving voor het beschermen van wilde diersoorten is daarom cruciaal. Maar het werk van opvangcentra als Proyecto Asis speelt ook een zeer belangrijke rol. Mensen kunnen met eigen ogen zien wat de handel in wilde diersoorten met de dieren zelf doet. Het verhaal van Jessica greep mij het meeste aan. Voordat ik haar ontmoette heb ik in Costa Rica slingerapen in het wild gezien, vol energie springend van de ene op de andere boom. Als ik haar zie, zit ze stilletjes, haar broze lichaam tegen de tralies van de kooi geleund. Jessica’s reactie bij het zien van mensen is haar arm uitsteken zodat je haar hand vasthoudt.  Ze ziet er kwetsbaar uit. Een gevoel van bezorgdheid bekruipt me, voor alle onzichtbare dieren die uit hun natuurlijke habitat zijn gehaald en van hun vrijheid zijn beroofd. Tegelijkertijd voel ik opluchting voor Jessica, die in de beste handen is, en de beste zorg krijgt bij Proyecto Asis. Ze is inmiddels 17, ze leeft al 10 jaar hier, en haar verhaal zal de mentaliteit van heel veel mensen veranderen, dat weet ik zeker.

Je kan Proyecto Asis steunen als je in Costa Rica bent door vrijwilligerswerk te doen. Meer informatie kun je op hun website vinden.

Bronnen: HSI, La Nación, La Nación, PRI ©AnimalsToday.nl Estefanía Pampín Zuidmeer