Stichting AAP heeft afgelopen weekend in de buurt van het Portugese Lissabon een chimpansee gered die al dertien jaar bij een gezin in huis woonde. De chimpansee heet Marria en is in Guinee-Bissau (Afrika) als baby uit het wild geroofd. Ze kwam daarna bij het gezin terecht en deed daar alles mee samen: eten, slapen, douchen en tv kijken. Al die jaren zag ze nooit een soortgenoot; iets wat heel belangrijk is voor een chimpansee. De laatste tijd zat Marria opgesloten in een kale garage, omdat ze onvoorspelbaar gedrag vertoonde. AAP heeft haar uit deze benarde situatie gered en daarna met het vliegtuig naar Nederland gebracht. Ze is nu aan het bijkomen in de opvang van AAP in Almere. Bij AAP kan ze stapje voor stapje ervaren hoe het is om écht als chimpansee te leven.
AAP kreeg vorige week van de Portugese autoriteiten de vraag om met spoed chimpansee Marria op te vangen. David van Gennep, directeur van Stichting AAP:
“Daar hoefden we niet lang over na te denken. Drie dagen later stonden we bij de woning om Marria te redden. Helaas kwamen we niet verder dan de poort, de eigenaresse liet ons niet naar binnen. Ik hoorde van een afstand luid geroep van Marria, maar ik kon niets doen om haar te kalmeren. Gelukkig is het uiteindelijk toch goed gekomen. Een specialist heeft haar verdoofd en daarna is ze in een transportkist geplaatst voor de vliegreis naar Nederland. We hebben haar naar het vliegveld van Lissabon gebracht en op Schiphol weer opgevangen.”
‘Levende pop’
Op locatie werd duidelijk dat Marria al die jaren als mens is behandeld. Van Gennep:
“Als een soort levende pop heeft ze bij het gezin geleefd. Dat lijkt misschien heel leuk en gezellig, maar dat is het niet. Een chimpansee is geen mens en heeft andere behoeften. Het is verbazingwekkend dat het nog zo lang ‘goed’ is gegaan, want meestal vertonen chimpansees al op jongere leeftijd dominant gedrag waarmee ze een hogere positie in de groep proberen te krijgen. Net als in de natuur. Maar vroeg of laat; het gaat altijd fout als een chimpansee bij mensen thuis woont.”
Pyjama aan en tanden poetsen
De eigenaar vertelde aan Van Gennep hoe het er dagelijks aan toe ging: “Marria kleedt zichzelf aan, poetst haar tanden, wast haar handen, gaat in bad, slaapt in bed en doet voor het slapengaan een pyjama aan. Ze eet samen met ons aan tafel en eet met bestek. Ze is gek op groentesoep met olijfolie en dipt daar brood in. Verder kan ze zelf duidelijk maken wat ze wil drinken. Haar behoefte doet ze in een luier.”
Zappend voor de tv
En dat is nog niet alles. Ook op het gebied van vrije tijd werd Marria als een mens behandeld. “Marria houdt ervan om met lego en kleedjes te spelen, bladert tijdschriften door en kijkt ook televisie”, vertelt de eigenaar verder. “Ze zit dan op de bank, zapt met de afstandsbediening en kijkt allerlei televisieprogramma’s, behalve de programma’s waar geweld in zit. Dat vindt ze niet fijn. Ook maakt ze tekeningen en schilderijen.”
Veel tekort gekomen
Bij AAP kan Marria stapje voor stapje leren en ervaren hoe het is om écht als chimpansee te leven. Godelieve Kranendonk, gedragsdeskundige bij Stichting AAP:
“Het is een bizarre situatie. De eigenaren zullen de beste intenties hebben gehad, maar een chimpansee die bij mensen thuis heeft gewoond is veel tekort gekomen. Vooral omdat het dier geen soortgenoten om zich heen heeft gehad. Het is alsof wij zouden wonen bij een stam die communiceert met klikgeluiden. Je kunt jezelf best redden, maar níemand begrijpt je echt.”
Geleidelijk wennen
Marria start haar periode bij AAP in de quarantaine, waar haar mentale en fysieke gezondheid goed wordt onderzocht. Kranendonk: “We laten haar geleidelijk aan wennen aan het leven van een echte chimpansee. Zo krijgt ze in het begin verrijking (speelmateriaal) waar ze aan gewend is, zoals tijdschriften, maar ook verrijking die ze totaal nog niet kent, zoals ballen waar ze eten uit kan peuteren. Wij houden goed in de gaten of de aanpak bij Marria past.”
Herinneringen uit het wild
Kranendonk:
“Een chimpansee die lang bij mensen thuis heeft gewoond, heeft geen idee hoe hij zich als chimpansee moet gedragen”, vertelt Kranendonk. “Hoe snel een dier dat leert, hangt deels af van het dier, maar het maakt ook veel uit hoe lang het dier nog bij soortgenoten heeft geleefd. Hoe langer dat is geweest, hoe beter. Een dier vergeet de ervaringen die hij in het wild heeft opgedaan niet snel. Marria heeft twee maanden in het wild geleefd, dat is erg kort, maar we hopen dat ze daar nog iets van onthouden heeft.”
Begeleiding van andere chimpansees
Na de quarantaineperiode is het voor Marria tijd om kennis te maken met soortgenoten. Kranendonk:
“Dat zal een uitdaging worden voor Marria, gezien de situatie waar ze uit komt, maar gelukkig hebben wij verschillende chimpansees die heel sociaal vaardig zijn en die Marria daarin kunnen begeleiden. Die chimpansees zijn aan de ene kant heel tolerant en vriendelijk, maar kunnen aan de andere kant ook grenzen stellen. Die duidelijkheid heeft Marria nodig. Als het een intelligente dame is, pikt ze het zo op. De tijd zal het leren.”
De redding van Marria is onderdeel van een grote politieactie in Portugal om illegale handel in beschermde diersoorten tegen te gaan. Naast chimpansee Marria, zijn er ook vier stokstaartjes, cobra’s en een wasbeer in beslag genomen. In Portugal is het sinds 2009 verboden om een chimpansee als huisdier te hebben.
Bekijk hier de reddingsvideo van Marria!
Persbericht Stichting AAP
