In januari van dit jaar zijn 9 natuurbeschermers in Iran gearresteerd en opgesloten in de gevangenis. 5 van hen zitten nog steeds vast. De natuurbeschermers deden onderzoek naar de Aziatische cheeta, die in aantallen ernstig bedreigd is. De Islamitische Revolutionaire Garde verdenkt hen echter van ‘het zaaien van corruptie op aarde’, een misdaad waar in Iran in het uiterste geval de doodstraf op staat. Om wereldwijde aandacht te vragen en de gevangengezette onderzoekers te ondersteunen, heeft een groep van 330 prominente wetenschappers een brief gestuurd aan de Iraanse regering.
Van de 9 natuurbeschermers zitten er nog 5 vast. Eén natuurbeschermer is inmiddels onder verdachte omstandigheden overleden. De natuurbeschermers zetten zich namens Persian Wildlife Heritage Foundation (PWHF) in voor het behoud van de Aziatische cheeta. Onder hen zijn ook twee leden van de International Union for Conservation of Nature (IUCN), die adviseerden over het toevoegen of verwijderen van dieren op de lijst van bedreigde diersoorten.
Een van de gevangengezette natuurbeschermers was de Canadees-Iraanse professor en oprichter van de PWHF Kavous Seyed-Emami. Hij is twee weken na zijn arrestatie in de Teheraanse gevangenis onder verdachte omstandigheden overleden. De Iraanse autoriteiten gaven zelfmoord als doodsoorzaak aan, maar aan deze reden wordt ernstig getwijfeld door zowel de mensen die hem kenden als diverse mensenrechtenorganisaties.
Volgens Human Rights Watch hebben geen van de natuurbeschermers eigen advocaten en is er nog geen datum bepaald voor de rechtszaak.
Aziatische cheeta ernstig bedreigd
De Aziatische cheeta is een ondersoort van het jachtluipaard en komt alleen nog op een paar plaatsen in Iran voor. Ze zijn in alle andere Aziatische landen uitgestorven door verlies van habitat door opkomende landbouw, jacht en auto-ongelukken. Ondanks voorzichtige geluiden van succesvolle pogingen in Iran om de soort te behouden zijn er nog maar zo’n 50 exemplaren.
De leefomstandigheden van de cheeta zijn erg weerbarstig. Ze leven niet zoals hun Afrikaanse soortgenoten in de savanne, maar vaak in erg onherbergzaam gebied. Dat doen ze om andere predatoren zoals wolven te vermijden.
Cameravallen essentieel
Om de Aziatische cheeta te onderzoeken in hun onherbergzame leefgebied zijn cameravallen onmisbaar. Alleen met deze camera’s wordt duidelijk hoeveel cheeta’s er nog leven en hoe hun migratiepatroon is. Ook is met camera’s ontdekt dat de cheeta in Iran enorme afstanden aflegt, waarschijnlijk omdat hij moeilijk partners kan vinden. De camera’s zijn dus een essentieel hulpmiddel om de ernstig bedreigde Aziatische cheeta te behoeden voor uitsterven. Jon Paul Rodríguez van IUCN bevestigt dit:
“Cameravallen zijn onmisbaar voor het volgen van de status en de biologie van bedreigde soorten. Voor zover ik weet, komt praktisch de enige informatie die we hebben over de Aziatische cheeta van cameravallen.”
Reden voor verdenking onduidelijk
De Revolutionaire Garde meent dat de natuurbeschermers de camera’s hebben ingezet om gevoelige gebieden te identificeren die het Iraanse leger gebruikt voor raketproeven en zo de nationale veiligheid van Iran te ondermijnen. De Iraanse autoriteiten hebben nog geen enkel bewijs hiervoor openbaar gemaakt.
Daarom vermoedt men dat er andere redenen voor de arrestaties zijn. Een politieke reden zou te maken hebben met de controverse die bestaat tussen de twee politieke stromingen in Iran, de meer gematigde en de harde fundamentalisten. De Revolutionaire Garde, verantwoordelijk voor de arrestaties, vallen onder de harde fundamentalisten.
De administratie van gematigde president Hassan Rouhani blijft onvermurwbaar dat er geen bewijs is dat de natuurbeschermers een vergrijp hebben gepleegd. Door hen in de gevangenis te houden en te beschuldigen van ernstige misdaden, willen de tegenstanders van Rouhani laten zien dat zij de broek aan hebben op het gebied van veiligheidsaangelegenheden.
Deze politieke strijd kent dus zowel menselijke als dierlijke slachtoffers. En dit is enorm triest voor de getroffenen, hun familieleden en vrienden. Maar de gevolgen reiken verder, tot aan alle natuurbeschermers in Iran maar ook daarbuiten. In Iran worden beschermingsacties voor de cheeta nu in verband gebracht met spionage, waardoor men zich er niet meer voor durft in te zetten – of in ieder geval erg op zijn hoede is.
Cheeta was stokpaardje van Iran
Dat het bestaan van de Aziatische cheeta nu wordt ondermijnd is opvallend. De Iraanse regering heeft namelijk meerdere malen belangrijke beslissingen genomen ten gunste van de cheeta. Het land sprak vol trots over ‘hun’ cheeta en het dier stond meerdere malen in belangrijke magazines. Het Iraanse voetbalelftal speelde in 2010 zelfs in een shirt met een afbeelding van de cheeta. Deze uitingen gaven een positieve impuls aan Iran en leverden extra middelen op voor de bescherming van de soort.
Wereldwijde acties
Nu het nieuws over de natuurbeschermers zich steeds verder verspreidt, ontstaan er steeds meer protesten tegen de arrestatie. VN-milieuchef Erik Solheim zei hierover:
“De boodschap die we uit moeten uitzenden is dat milieuactivisten, net zoals de toegewijde mensen die gearresteerd zijn, de uiterste steun en de volste bescherming verdienen die de wetten en grondwet van Iran garandeert. Op dit moment staat het Iraanse milieu onder enorme druk – met waterstress, bodemdegradatie, luchtvervuiling, verlies van wilde dieren en zand- en stofstormen. Iedereen die dit milieu beschermt, moet worden ondersteund. Alle handen tellen.”
In november 2018 hebben 330 collega-onderzoekers uit 66 landen een brief ondertekend gericht aan Irans opperste leider, Ali Khamenei. Ondertekenaars zijn onder andere Jane Goodall en 9 Nederlandse natuurbeschermers. In de brief verklaren zij dat zij overtuigd zijn dat hun collega’s geen politieke motieven hadden bij het cameragebruik. Ook pleiten zij voor een eerlijke en rechtvaardige evaluatie van het bewijsmateriaal, toegang tot advocaten van hun keuze en een transparante rechtszaak. Tot op heden zitten de onderzoekers nog vast.
Bronnen: Science, IUCN, Trouw, Trouw, Human Rights Watch ©Animals Today Liesbeth Riekwel
