Recent is dankzij een voorstel van de EU door het bestuur van het Verdrag van Bern besloten om de status van de bescherming van de wolf te verlagen van ‘strikt beschermd’ naar ‘bedreigd’. Toch heeft de Spaanse regering aangegeven dat zij ondanks deze statuswijziging niets zal veranderen aan de nationale bescherming van de wolf. Spanje laat hiermee een opvallend tegengeluid horen, terwijl veel andere EU-landen juist pleiten voor een versoepeling van de bescherming van wolven.
De afgelopen jaren heeft de wolf een opmerkelijke comeback gemaakt in verschillende Europese landen, waar het dier decennialang afwezig was. Hoewel deze terugkeer door natuurbeschermers wordt toegejuicht, zorgt het in veel landen voor heftige discussies. In Nederland zijn er regelmatig meldingen van wolven die gespot worden. Boeren beschouwen de dieren als een bedreiging voor hun vee. Ook politici raken verwikkeld in het debat over hoe met de wolf omgegaan moet worden. In Zwitserland leidde de frustratie onder boeren eerder dit jaar zelfs tot protesten, waarbij schapenkarkassen werden gedumpt voor een regeringsgebouw.
Niet alleen in Nederland en Zwitserland is de wolf onderwerp van discussie. Ook in Luxemburg en Duitsland roepen incidenten met wolven vragen op over de balans tussen natuurbehoud en menselijke belangen.
Complexe beschermingsregels voor wolven
Wat de discussie bemoeilijkt, is het feit dat de wolf de status van ‘strikt beschermd’ in de EU-Habitatrichtlijn geniet. Deze categorie, waar ook dieren als de beer en de lynx onder vallen, biedt vergaande bescherming. Het is verboden om deze dieren te verstoren, op te jagen of te doden. Sommige wetenschappers, waaronder Hendrik Schoukens, wijzen zelfs op de bijna ‘menselijke rechtsbescherming’ die deze dieren genieten.
Voor tegenstanders van de wolf vormt deze bescherming echter een hinderlijke drempel. De huidige regelgeving beperkt de mogelijkheden om de wolf van ongewenste locaties te verjagen, wanneer er bijvoorbeeld schade wordt veroorzaakt aan vee. Met name de landbouwsector en jagers pleiten al langer voor versoepeling van de regels. Het is daarom dan ook dat op EU-niveau intensief gelobbyd is voor een statusverlaging van de bescherming van de wolf.
Bescherming van de wolf
De wijziging van de status van de bescherming van de wolf is een lastig en technisch proces. Zo is in het Verdrag van Bern (een initiatief van de Raad van Europa) de bescherming en het behoud van kwetsbare dier- en plantensoorten, waaronder de wolf, neergelegd. Het verdrag is door alle 27 EU-landen geratificeerd. Ook onder de EU-Habitatrichtlijn heeft de wolf een beschermde status. Het bestuur van de Conventie van Bern gaf eerder deze maand groen licht voor het voorstel van de Europese Unie om de beschermingsstatus van de wolf te verlagen van ‘strikt beschermd’ naar ‘beschermd’. Deze wijziging zal in maart 2025 worden doorgevoerd, tenzij ten minste een derde van de landen alsnog bezwaar indient tegen deze wijziging.
Binnen de Europese Unie blijft de wolf nog onder de ‘strikt beschermde’ status vallen, zoals vastgelegd in de EU-Habitatrichtlijn en de nationale wetgeving. Nu de internationale verplichtingen uit het Bernverdrag echter worden versoepeld, ontstaat er ruimte om vervolgens de EU-Habitatrichtlijn aan te passen, waardoor de strikt beschermde status van de wolf verdwijnt. De wijziging van de EU-Habitatrichtlijn is nog niet in cement gegoten: van Spanje en Ierland is bekend dat zij geen voorstander zijn van de statuswijziging. Toch is voor een wijziging van een richtlijn de instemming van alle EU-landen vereist; het is dus maar de vraag of deze landen alsnog hun akkoord zullen geven.
Spanje houdt koers aan
Ondanks de geplande EU-wijziging blijft Spanje onvermurwbaar: het land zal de bescherming van de wolf niet versoepelen. Spanje heeft sinds 2021 al een nationaal jachtverbod op wolven. De Spaanse regering beschouwt de wolf als essentieel voor het behoud van natuurlijke ecosystemen. De aanwezigheid van het dier helpt bijvoorbeeld het aantal wilde hoefdieren te reguleren en kan zo bijdragen aan een beter evenwicht in natuurgebieden. Spanje hoeft de verlaagde status van de wolf ook niet te volgen. EU-landen zijn verplicht om ten minste de bescherming te bieden die op EU-niveau wordt voorgeschreven, maar het staat EU-landen vrij om strengere bescherming te bieden aan diersoorten. Een verlaagde bescherming zou echter niet zijn toegestaan.
Kritiek van natuurbeschermers
Het besluit om het Verdrag van Bern te herzien, stuit op stevige kritiek van natuurbeschermers. Sofie Ruysschaert van BirdLife Europa en Centraal-Azië waarschuwt dat de geplande versoepeling “decennia van vooruitgang op het gebied van natuurbehoud dreigt teniet te doen”. Ook het Wereld Natuur Fonds (WWF) uit haar zorgen. De organisatie vreest dat de verlaging van de beschermingsstatus een gevaarlijk precedent schept, waardoor ook andere bedreigde diersoorten kwetsbaar kunnen worden voor verdere versoepelingen. Volgens het WWF dreigt de wolf opnieuw het symbool te worden van de strijd tussen natuurbehoud en menselijk landgebruik.
Met de wijziging van de beschermingsstatus lijkt de EU een compromis te zoeken tussen voor- en tegenstanders van de wolf. Toch is de kans groot dat de gevolgen van dit besluit nog lang onderwerp van debat zullen blijven.
Bronnen:
- Algemeen Dagblad
- NOS
- The Guardian (1, 2)
- Politico
- Knack
- FACE
- La Vanguardia
- Lees meer:
Diederik van Liere: Leerervaring jonge wolven met schapen is te voorkomen
©AnimalsToday.nl Femke Oosterbaan Martinius
Spanje weigert bescherming van de wolf te verminderen
