De belangrijkste Spaanse parlementsverkiezingen sinds Franco’s dood staan voor de deur. Corruptieschandalen, loze beloften en niet in de laatste plaats de aanhoudende crisis, zullen zorgen voor een stille revolutie. Tegelijkertijd vond er de afgelopen jaren een mentaliteitsverandering plaats. Bij de verkiezingen zal men niet meer op de gevestigde orde stemmen. De omwenteling is zo sterk dat de Spaanse stier, het bekendste symbool van Spanje, wel eens voorgoed zou kunnen verdwijnen uit de arena.

Spaanse verkiezingen
Standbeeld voor een stier bij de arena in Ronda, Spanje | Foto: Peter Clarke/Wikipedia

Sinds de financiële crisis hebben Spaanse banken met hun hypotheek-praktijken de middenklasse in de kou laten staan, vaak letterlijk: zonder huis maar wel met grote schulden. Vooral sinds het Bankia-schandaal, toen een groot gedeelte van de Spaanse middenklasse ook nog eens bestolen werd van haar spaargeld, was men het vertrouwen in de gevestigde orde al helemaal kwijt. Corruptieschandalen, vooral binnen de regerende Partido Popular (PP) hebben het vertrouwen in de regeringspartij veel schade toegebracht. De andere grote partij uit het Spaanse tweepartijen stelsel is de Socialistische Partij (PSOE) die aanvankelijk veel vertrouwen had uit brede lagen van de bevolking, maar die de laatste jaren een beleid heeft dat niet eenduidig is, waarmee zij zich ook van haar achterban vervreemdt.

Mentaliteitsverandering
Door mijn werk als directeur van het Comité Anti Stierenvechten (CAS) kom ik veel in Spanje en zag ik dat er zich de afgelopen tien jaar een enorme mentaliteitsverandering heeft voorgedaan. Wat er de afgelopen tien jaar ten opzichte van dieren is gebeurd kan als exemplarisch worden beschouwd. Was Spanje voorheen het land waar men een hond schopte of nog erger mishandelde als het dier maar naar je keek: men kwam er mee weg. De stierengevechten werden als cultureel erfgoed beschouwd en daar bleef je van af. Van de stieren werd zelfs gezegd dat ze het een eer vonden om in de arena te sterven. Een macho-cultuur, zou je kunnen zeggen, waar nu niet veel meer van over is. Spanje is een land geworden waar de brede middenlaag compassie heeft met dieren.

Het begon in de stad, waar mensen de huisdieren ook daadwerkelijk het huis in namen. Het werden huisgenoten. Mishandelde dieren werden steeds beter opgevangen, aanvankelijk veelal op initiatief vanuit het buitenland, maar al gauw met volle medewerking van de bevolking. Met hulp van organisaties van buitenaf en dankzij de veranderende houding ten opzicht van dieren groeide de dierenrechtenbeweging enorm. Activisten tegen het stierenvechten stonden soms met een handjevol lokale medestanders te demonstreren bij arena’s.

De afgelopen jaren groeide het protest, ook dankzij organisaties van ‘buiten’, tegen bijvoorbeeld stierengevechten verder door van demonstraties met enkele honderden mensen tot mega-manifestaties waaraan tienduizenden Spanjaarden deelnemen. Vreemd genoeg is deze massale mentaliteitsverandering nog niet doorgedrongen tot de PP, die het stierenvechten promoot onder de jonge Spaanse generaties en breed subsidieert. De PP steunt daarmee een bepaalde elite die er alle belang bij heeft om de status quo te handhaven: er wordt grof geld mee verdiend. Waar de PP lokaal niet aan de macht is, is de mentaliteitsverandering met name sinds de gemeenteraadsverkiezingen van mei 2015, in nieuwe wetgeving te zien. Mede dankzij de financiële crisis hebben lokale subsidiestromen zich in heel veel plaatsen verlegd van het geven van subsidie aan stierengevechten naar geld voor scholen, bibliotheken en ziekenhuizen. Steeds vaker wordt dierenmishandeling strafbaar en er wordt ook goed op gehandhaafd.

Boven het machismo uitstijgen
Het voorbeeld van de mentaliteitsverandering is hier weergegeven op het gebied van dierenwelzijn en behoort tot de grootste veranderingen in Spanje sinds de dood van Franco. Dieren zijn onderdeel van de samenleving geworden. Tortuur is geen cultuur, wordt er bij demonstraties tegen dierenmishandeling, zoals stierengevechten, geroepen. Door Spanjaarden. Spanjaarden die hun stemmen nu niet langer zullen geven aan de gevestigde partijen zoals PP en PSOE die de eigen achterban minder belangrijk vonden dan de bancaire wereld, en die nog steeds blijven roepen dat stierengevechten ‘goed’ zijn en ‘cultuur’ vertegenwoordigen. De Spanjaarden kiezen liever voor nieuwe partijen zoals Podemos (‘Wij kunnen het’), die het niet alleen opnemen voor de financieel uitgeklede middenklasse, maar ook voor de dieren. Partijen die een nieuwe mentaliteit uitstralen die ver uitstijgt boven het machismo van de PP of de holle frasen van de PSOE. Partijen als Podemos, die willen afrekenen met de corrupte ‘ons kent ons’ elite die het land nu al decennialang regeert.

De belangrijkste verkiezingen sinds Franco’s dood: het systeem gaat op de schop. Niet langer bepalen twee partijen de politieke agenda, links of rechts, maar de burger gaat zelf de toekomst bepalen. We zullen het zien op 20 december. Maar één ding staat vast: deze verkiezingen zullen een ongekend grote verschuiving laten zien. Ongetwijfeld goed voor de Spaanse burger, en zeker ook goed voor de dieren!

Marius Kolff
Directeur Comité Anti Stierenvechten
(CAS International)