Kleine zoogdieren sterven nog sneller dan verwacht uit door de gevolgen van de versnippering van tropische bossen. Dit blijkt uit een studie naar de effecten van een in 1987 aangelegde waterkrachtcentrale in het zuiden van Thailand.

stuwdammen
Snelle uitsterving kleine zoogdieren door stuwdammen | Foto: Kees Streefkerk op Unsplash

De Thaise regering bouwde in die tijd een stuwmeer met waterkrachtcentrale, met als gevolg dat de bergachtige Khlong Saeng riviervallei onder water kwam te staan en het Chiew Larn-reservoir werd gecreëerd. Hierbij ontstonden meer dan honderd beboste eilanden met daarop de pas gestrande dieren die daarvoor in de vallei leefden. Een nieuwe studie naar deze eilandpopulaties toont de alarmerend snelle ineenstorting van bijna alle kleine zoogdiersoorten in het gebied aan.

Worst-case scenario

Al langer was bekend dat de wereldwijde versnippering van bossen een grote invloed heeft op het voortbestaan van flora en fauna. Kleine, geïsoleerde populaties met beperkte toegang tot voedselbronnen lopen nou eenmaal een groter risico uit te sterven. Echter de volledige ineenstorting van een zoogdiergemeenschap in zo’n kort tijdsbestek is “zeer zeldzaam” en vormt duidelijk bewijs hoe het tempo van uitsterven wordt versneld door bosversnippering, aldus Jonathan Moore, hoofdauteur van de studie.

De onderzoekers hadden aanvankelijk voorspeld dat het veertig jaar zou duren voordat de zoogdieren uit het reservoir zouden verdwijnen. Maar uit de laatste onderzoeken blijkt dat dit al gebeurd is, slechts 33 jaar na de versnippering. De zoogdierenpopulaties stortten volgens de onderzoekers veel sneller in dan het worst-case scenario voorspelde. “Je hebt maar een paar decennia voordat je de meerderheid van de soorten verliest”, vertelde hij.

“Als je bossen laat onderlopen, hebben de beboste eilanden die je creëert op de lange termijn weinig waarde op het gebied van natuurbehoud.”

Invasieve soorten

Wetenschappers onderzochten voor het eerst kleine zoogdieren op een dozijn eilanden in het Chiew Larn-reservoir tussen 1992 en 1994, vijf tot zeven jaar nadat de vallei was overstroomd. Zij plaatsten vallen voor kleine zoogdieren op de grond, in de vegetatie onder de bomen en op boomstammen en markeerden elk gevangen zoogdier met een klein oormerkje om dubbeltellingen te voorkomen, waarna zij de dieren weer vrijlieten. De teams keerden terug en herhaalden de onderzoeken op dezelfde eilanden twee decennia later, en opnieuw in 2020, 33 jaar nadat de eilanden waren gevormd. In die tijd is het aantal kleine zoogdiersoorten dat werd gevonden gedaald van twaalf in de jaren 90 tot drie in 2020.

Bovendien nam bij de tellingen van 2020 de Maleise veldrat 97 procent van alle vangsten voor zijn rekening. Deze soort is inheems in het zuiden van Thailand, maar wordt desalniettemin als invasief beschouwd omdat zij in door de mens verstoorde omgevingen kan gedijen. Het vormt niet alleen een bedreiging voor andere kleine zoogdieren, maar ook voor de diversiteit aan vogels, reptielen, ongewervelde dieren en planten op eilanden overal ter wereld. De knaagdieren jagen namelijk rechtstreeks op deze dieren, hun eieren en zaden.

Toenemende knaagdierpopulaties vormen tevens ook een risico voor de nabijgelegen menselijke bevolking, vanwege hun rol als ziekteverspreiders en het plunderen van gewassen.

Steeds meer waterkrachtcentrales

Ondanks verschillende studies die aantonen dat waterkrachtinfrastructuur grote risico’s met zich meebrengt voor de biodiversiteit in tropische wouden (meer dan zonne- of windenergie), blijven er wereldwijd stuwdammen gebouwd worden in regenwouden. “Dit is bijzonder problematisch, omdat deze gebieden ook belangrijke habitats zijn voor het behoud van biodiversiteit, vooral voor grote roofdieren die grote ongestoorde bosgebieden nodig hebben om te overleven”, aldus Luke Gibson, een tropisch bioloog en co-auteur van de studie. Hij voegde eraan toe dat wanneer nieuwe reservoirs worden aangelegd, het van vitaal belang zal zijn om de omringende bossen te beschermen om ervoor te zorgen dat lokale diersoorten de bouw overleven.

Bron:

©AnimalsToday.nl Meia van der Zee