Uit onderzoek blijkt dat schepen regelmatig illegaal olierijk “bilgewater” lozen in plaats van het te zuiveren. De omvang van dit soort illegale dumpingen is waarschijnlijk veel groter dan vaak wordt gedacht en vormt een ernstige bedreiging voor het leven in Europese wateren. Geschat wordt dat er elk jaar bijna 3.000 olievlekken worden veroorzaakt door schepen die EU-wateren doorkruisen.

schepen
Schepen lozen tot 3000 keer per jaar olie in Europese wateren | Foto: publiek domein (CC0)

In een zes maanden durend onderzoek van Lighthouse Reports, een Europese non-profit nieuwsredactie, werd gebruik gemaakt van satelliettechnologie, getuigenissen van klokkenluiders en verzoeken om informatie over honderden incidenten van mogelijk illegale olielozingen te documenteren.

Bilgewater

Bilgewater is een mengsel van verschillende vloeistoffen uit de machinekamer van een schip, waaronder giftige stoffen zoals smeermiddelen, schoonmaakmiddelen en metalen zoals lood en arseen. De behandeling van dit olieachtige afvalwater is duur en intensief. De verontreinigende stoffen worden bij deze behandeling uit het water verwijderd of het afvalwater wordt in de haven geloosd.

Om de operationele kosten te drukken, dumpen sommige schepen de giftige vloeistof rechtstreeks in de zee. Daarvoor hebben ze speciale tactieken ontwikkeld om detectie te vermijden, inclusief het gebruik van draagbare pompen om onbehandeld bilgewater in de oceaan te lozen en door ’s nachts te dumpen of in ruwe zee wanneer het moeilijker is om de olie te zien.

Slecht toezicht

In Europa wordt toezicht gehouden op olielozingen op zee door het Europees Agentschap voor maritieme veiligheid (EMSA) via het CleanSeaNet-initiatief, dat in 2007 van start is gegaan. Het systeem analyseert satellietbeelden om mogelijke olielozingen door schepen op te sporen.

Wanneer het systeem een mogelijke olievlek ontdekt, stuurt het een waarschuwing naar het betrokken EU-land, dat de vlek kan observeren door een boot of vliegtuig te sturen of een vaartuig in de buurt te vragen de vlek te inspecteren. Maar uit de CleanSeaNet-gegevens blijkt dat ondanks het gebruik van deze geavanceerde satelliettechnologie om de lozingen op te sporen, Europese landen maar traag in actie kwamen. Ook het aantal vervolgingen was de hele periode laag.

Hoe langer het interval tussen een waarschuwing en een controle ter plaatse, hoe groter de kans dat de landen “niets waargenomen” melden, zo blijkt uit een rapport van het EMSA en het Europees Milieuagentschap uit 2021. In 2019 werd slechts 1,5% van de 7.939 waarschuwingen voor mogelijke olielekkages binnen drie uur door de autoriteiten geverifieerd.

Deskundigen stellen dat de trage reactietijden, in combinatie met de beperkte openbare gegevens die door het EMSA worden verstrekt, ervoor zorgen dat de schepen niet verantwoordelijk worden gehouden. De handhaving is sporadisch, en zelfs als er boetes worden opgelegd, zijn die waarschijnlijk niet hoog genoeg om het gedrag te ontmoedigen.

Lang onzichtbaar

John Amos, voorzitter van SkyTruth, een milieuwaakhond die sinds 2011 satellietgegevens gebruikt om illegale lozingen van bilge op te sporen, stelt:

“Dit is een probleem dat onzichtbaar is geweest voor het publiek. Je kunt overheden alle beste instrumenten ter wereld geven, maar als er geen publieke verantwoording is en er geen druk op hen wordt uitgeoefend om die instrumenten te gebruiken, zullen problemen niet worden opgelost.”

Bilge dumpingen krijgen vaak niet dezelfde hoeveelheid aandacht als grote industriële lozingen omdat ze kleiner en minder zichtbaar zijn, maar deskundigen stellen dat de frequentie waarmee ze voorkomen een groot effect heeft op het mariene leven.

Toxische effecten

Olievervuiling op zee heeft “onmiddellijke toxische effecten” op de kleinste zeedieren, aldus Kerstin Magnusson. Magnusson is ecotoxicoloog aan het Zweedse instituut voor milieuonderzoek en auteur van een rapport dat een verband legde tussen het lozen van bilgewater en negatieve effecten op de voeding en voortplanting van Acartia tonsa, minuscuul zoöplankton dat een essentieel onderdeel vormt van de basis van de voedselketen in zee. Deze afname van de hoeveelheid plankton heeft grote gevolgen tot in de top van het voedselweb: “Het is een netwerk van effecten en gevolgen”.

Bron:

©AnimalsToday.nl Meia van der Zee