Schapen werden en worden met name gehouden voor de wol, het vlees en de melk. Verder worden ze vooral voor dom gehouden, getuige een groot aantal voorbeelden in de Nederlandse taal. Misschien blijft het schaap om die reden onterecht uit het zicht, terwijl er veel leed gepaard gaat met wol, melk en schapenvlees. Het kinderliedje ‘Schaapje, schaapje, heb je witte wol?’ is minder onschuldig dan het lijkt.
Bijna alle West-Europese schapenrassen stammen af van een kruising tussen de moeflon en het oerialschaap. Zo’n 10.000 jaar voor Christus hadden schapen haren, geen wollen vacht, maar door het selectief fokken lukte het om schapen met witte wollige vacht te verkrijgen.
Rond 500 voor Christus bestonden er in Griekenland al boerderijen met maar liefst 10.000 schapen voor de productie van wollen stoffen. In de middeleeuwen bloeide de handel in wol in Europa, maar Nieuw-Zeeland is het land met het grootste aantal schapen; voor elke Nieuw-Zeelander zijn er ongeveer zes schapen.
Schaapje, schaapje, heb je witte wol?
In Nederland worden schapen rond Pinksteren geschoren. Van nature hebben schapen precies genoeg wol om zichzelf te beschermen tegen extreme weersomstandigheden en verliezen ze hun vacht door met de seizoenen mee te ruien, zoals honden, katten en konijnen dat doen. Schapen scheren hoefde oorspronkelijk dus helemaal niet, maar moet nu gebeuren omdat de mens schapen tot deze wollige wezens heeft doorgefokt.
Door schapen te scheren, worden ze op een onnatuurlijke manier blootgesteld aan de kou. Helemaal als een (extra) scheerbeurt al plaatsvindt rond februari – iets wat steeds vaker voorkomt. Dat heeft te maken met de huidziekte myiasis, ofwel de huidmadenziekte. Dit is een ziekte die de larven van verschillende soorten vliegen veroorzaken. De vliegen leggen hun eitjes op warme en vochtige plaatsen, vaak in de wol van schapen. De larven boren zich onder de huidoppervlakte en zetten het onderhuidse weefsel aan tot rotten. Wanneer er veel maden op een schaap zitten, kan het dier binnen een week sterven. Om dit te voorkomen worden ze al in februari of maart geschoren.
Het scheren van schapen is ook al geen pretje voor de dieren. Helemaal niet als dat in een schaapscheerwedstrijd gebeurt, waarbij snelheid en hoeveelheden belangrijk zijn. In Australië en Nieuw-Zeeland zijn de schapenkuddesdermate groot, dat schapenscheerders geen aandacht hebben voor elk individueel schaap. Ook worden ze niet betaald per uur, maar per kilo, waardoor het scheren van schapen hardhandig plaatsvindt. Eventuele wonden die ontstaan tijdens het scheren worden niet behandeld, wat kan leiden tot infecties.
.
Mulesing in wolindustrie Australië
Dierenrechtenorganisaties als PETA publiceerden filmpjes, gemaakt in Australië, waarin te zien is hoe mulesing wordt toegepast. Bij deze techniek (vernoemd naar John Mule) wordt de huid rond het achterwerk van veelal Australische merinoschapen onverdoofd weggesneden om infecties zoals myiasis tegen te gaan. Het grootste deel van de wolhandel ter wereld en 80 procent van de merinowol in Nederland vindt zijn oorsprong bij de Australische merinoschapen. Dus al gebeurt die ellende ver weg, grote kans dat je mooie nieuwe trui dit leed met zich meedraagt!
.
Wolindustrie schaadt schapen en het milieu
Verontrustende ooggetuigenvideo’s, verzameld in 14 reportages van PETA entiteiten over 117 wolbedrijven op vier continenten, laten zien hoe arbeiders in de wereldwijde wolindustrie doodsbange schapen slaan, schoppen, verminken en gooien. Op welk continent de schapenhouderij zich ook bevindt, PETA heeft gruwelijke mishandelingen gedocumenteerd in elke scheerschuur waar ze zijn geweest.
.
.
De wolindustrie draagt niet alleen bij aan enorm veel dierenleed, maar is ook milieuvervuilend. Zo stoten schapen veel methaangas uit en hebben ze veel land nodig om te grazen. De enorme kuddes schapen die door de wolindustrie worden gefokt, produceren ook grote hoeveelheden mest, die water, land en lucht vervuilen.
Nederlandse wol wordt helemaal niet meer afgenomen door kledingproducenten. De boeren die nog wol produceren, krijgen er geen cent voor. In tegendeel, soms moeten ze betalen om het afgevoerd te krijgen. En dan gaat het naar China, als vulmiddel voor autostoelen. Het tij keert zich tegen van dieren afkomstige materialen. Vooral jonge consumenten maken steeds vaker bezwaar tegen het ondersteunen van industrieën die direct of indirect gebaseerd zijn op de uitbuiting en het doden van dieren.
Diervriendelijke wol?
Hoe vind je als consument wol waarbij gegarandeerd wordt dat er goed met de dieren is omgegaan? Er zijn heel wat keurmerken, waarbij de ene zegt diervriendelijkheid hoog in het vaandel te hebben en de andere zich vooral baseert op milieuvriendelijkheid, zoals de Responsible Wool Standard (RWS) en het Global Organic Textile Standard (Gots)-certificaat, die garanderen mulesing en andere pijnlijke praktijken niet te tolereren. Maar ja, hoe zit dat met je nieuwe winterjas?
Wolindustrie en alternatieven
Voor een mooie, kwalitatieve garderobe heb je helemaal geen wol nodig. Katoen, flanel, hennep en bamboe zijn mooie alternatieven. Weganool is een plantaardig alternatief voor wol. Het textiel is gemaakt van 70 procent biologische katoen. Verder maakt het Deense breigoedmerk Onion onder andere gebruik van brandnetelvezels voor zijn garen en is een team van Colombiaanse universitaire studenten erin geslaagd om uit kokos en hennep een alternatieve wolsoort te maken. Het revolutionaire Woocoa werd in 2018 ontworpen en won meteen de PETA-prijs voor de beste diervrije wol. Ook Nullarbor is een veganistische wol, gemaakt van bijproducten van de kokosnoot.
Zo dom als een schaap?
Volgens bioloog Patrick van Veen worden schapen, net als andere kuddedieren, bijna altijd beschouwd als domme dieren.
“Ze hebben het imago dat ze niet voor zichzelf kunnen denken en doelloos achter elkaar aanlopen, terwijl de dieren op deze manier hun overlevingskans vergroten. Schapen zijn een kei in samenwerken, juist doordat ze in een kudde leven. Ze vangen moeiteloos signalen van elkaar op. Als een schaap aan de rand van de kudde gevaar opmerkt, weet binnen een paar seconden de hele kudde dat.”
Naast goed samenwerken en gevaar herkennen, kunnen schapen nog veel meer, blijkt uit een onderzoek van de University of Electronic Science and Technology in China:
- Schapen herkennen en onthouden minstens 50 gezichten voor meer dan twee jaar;
- Schapen herkennen emoties zoals angst, boosheid, verveling en blijdschap;
- Ze zijn sterren in ontsnappen, het blijkt zelfs dat ze de weg uit een doolhof kunnen navigeren.
.
Schaapje, schaapje, onverdoofd geslacht
Hebben de dieren het al slecht bij het scheren, daarna volgt de (rituele) onverdoofde slacht. Dit rustige en vriendelijke kuddedier kan een leeftijd van 15 tot 20 jaar halen, maar doorgaans worden ze veel eerder geslacht. In Nederland moet ieder dier dat wordt geslacht vooraf bedwelmd of verdoofd zijn. Voor bepaalde religies is echter een uitzondering gemaakt. In deze religies moet het consumeren van vlees voldoen aan de regel dat het dier niet bedwelmd werd.
Voor de onverdoofde rituele slacht worden schapen, lammetjes en geiten ondersteboven aan haken opgehangen of op hun rug gefixeerd. Volwassen runderen en kalfjes worden in een kantelbox gezet en 180 graden gedraaid, tot ze ondersteboven hangen met hun kop uit de box. Dit geeft veel stress en angst.
Bij volledig bewustzijn wordt de keel van het dier opengesneden met een mes. Dit geeft gruwelijke pijn en ademnood, omdat de luchtpijp, spieren en de zenuwen ook worden doorgesneden. Het bloed, maar ook de maaginhoud, komt vaak in de luchtpijp terecht en verstikt het dier. Daarbij blijkt uit onderzoek dat joodse slachters gemiddeld 3,2 halen met hun mes moeten maken en islamitische slachters 5 halen nodig hebben.
.
.
Omdat onverdoofd slachten tot ernstig dierenleed leidt, vinden veel mensen die deze religies aanhangen dat deze manier van slachten niet meer kan. Toch wordt nog steeds de helft van de dieren zonder verdoving geslacht. Bij schapen en geiten gaat het om 43 procent van de dieren, bij runderen om 64 procent. Dit terwijl een verbod op onverdoofd slachten niet in strijd is met het Europees recht en evenmin met de vrijheid van religie, oordeelde het Europees Hof van Justitie al in 2020. Maar de Nederlandse wet- en regelgeving staat onbedwelmd slachten nog steeds onder voorwaarden toe.
Slaap mensen, slaap, daarbuiten liep een schaap…
Bronnen:
©AnimalsToday.nl
