Onlangs zijn zes raven op de Veluwe voorzien van een gps-tracker. Hierdoor kan voor het eerst in Nederland onderzoek gedaan worden naar verblijfplaatsen en terreingebruik van jonge raven. Tevens kan deze informatie kennis opleveren over de bijzondere samenwerking tussen raven en wolven.
Rond 1800 was de raaf nog algemeen maar hij werd overal vervolgd, uit angst voor landbouw- en jachtschade én vanwege zijn duistere reputatie. Krassende raven zouden ‘ongeluk’ voorspellen en een raaf die over het huis van een zieke vloog zou de dood aankondigen. Dus werd hij bejaagd en raveneieren werden weggehaald. Met als resultaat dat de raaf aan het begin van de vorige eeuw in Nederland was uitgeroeid; het laatste broedsel dateerde uit 1928.
In 1966 werd gestart met een project om deze grote, indrukwekkende vogel te herintroduceren. Er werden rond de 40 raven geïmporteerd uit Duitsland en paarsgewijs ondergebracht in volières van 10 x 10 x 10 meter in Drenthe, Gelderland en Utrecht. In Drenthe werden in 1969 de eerste vier jongen van dit project losgelaten in het Dwingelderveld, maar daar kwamen geen broedsels uit voort. De raven die in Gelderland op dezelfde manier waren gefokt kregen wél jongen.
In de jaren ’80 van de vorige eeuw begon de Veluwse populatie zich langzaam in noordelijke richting uit te breiden, maar pas in 2003 werd er voor het eerst weer in Drenthe gebroed. Momenteel broeden er ongeveer 180 paartjes in Nederland. Omdat de populatie echter nog steeds klein is, staat de raaf op de Nederlandse Rode Lijst.
Raven en wolven werken samen
Ook de wolf is na een afwezigheid van 150 jaar sinds 2018 terug op de Veluwe. Raven en wolven staan bekend om hun samenwerking bij het vinden van voedsel. Uit onderzoek in het buitenland blijkt dat raven de wolven volgen, wetende dat er regelmatig verse kadavers achterblijven na een geslaagde jacht. Er zijn zelfs verhalen bekend waarin raven de wolven roepen wanneer zij een gemakkelijke, zwakke prooi lokaliseren. Nadat de wolven de prooi hebben buitgemaakt en zich hebben volgegeten, kunnen de raven smikkelen van het overgebleven kadaver. Daarnaast profiteren raven nog extra van de overblijfselen van een door wolven gedode prooi, omdat de raaf zelf niet in staat is de huid van een dood dier te doorboren.
.
.
Wat opvalt is dat raven vaak als de kippen bij prooiresten zijn. Het is bijzonder hoe snel deze dieren – ook wel de ogen en oren van het bos genoemd – kadavers van wilde hoefdieren weten te vinden. De vraag is of de Veluwse raven en wolven die samenwerking ook aangaan. De Ravenwerkgroep Nederland onderzoekt dit met een aantal andere organisaties en hebben daarvoor voor het eerst in Nederland raven voorzien van een GPS-tracker. Hans de Vos Burchart van Ravenwerkgroep Nederland:
“Uit onderzoek blijkt dat raven een bepaald geluid maken en hun vleugels zo positioneren dat het net lijkt alsof ze wijzen. Ze ‘wijzen’ naar een zwakkere prooi en dat pikt de wolf op.”
De wolf doodt vervolgens de prooi en eet de hardere delen, zoals de spieren. Ook maakt de wolf een soort ingang in het lichaam. De Vos Burchart:
“Een raaf kan immers nooit zelf een kadaver eten dat intact is. De wolf laat de zachte delen, zoals de ingewanden en de tong liggen voor de raaf. Andere dieren, zoals jakhalzen, jaagt de wolf weg. De raaf mag zijn gang gaan. Ze tolereren elkaar. Die interactie tussen aaseter en zoogdier komt niet vaak voor.”
Op afstand volgen
Er is nog relatief weinig bekend over de verspreiding van de raven en de interactie tussen de dieren. Waar gaan jonge raven heen nadat ze uitvliegen en komen ze weer terug om in hun geboortegebied te broeden? Ook over aspecten als terreingebruik, eet-, broed- en nestgedrag bestaat nog niet veel kennis. In samenwerking met terreinbeheerders zijn daarom zes nesten op de Veluwe geselecteerd en is op iedere locatie een jonge raaf van een gps-tracker voorzien. Deze vogels hadden een leeftijd van gemiddeld 38 dagen, dat is zo’n 7 tot 12 dagen voor ze uitvliegen. De tracker is bevestigd op de rug en is voorzien van een zonnepaneeltje voor de stroomvoorziening, waar de dieren geen last van zouden ondervinden. Het geheel kan door de wetenschappers op afstand worden gevolgd via een website. De wolven hebben daarentegen geen gps. Hans de Vos Burchart:
“Als we de raven in beeld hebben gebracht, gaan we er zelf naartoe of we plaatsen een wildcamera. Als ze een kadaver eten dat is gevangen door een wolf, dan wijst dat mogelijk op een samenwerking.”
De eerste jonge raven verlieten begin mei het nest. Zoals vaker wordt gezien bij jonge raven, verbleven de meeste jongen in de weken na het uitvliegen nog in de directe omgeving van het nest en brachten ze de nacht door in of rond de nestboom. Al snel genoeg werd gezien hoe sommige raven enkele kilometers vlogen om voedselbronnen van restaurants en bij een vuilnisbelt in gebruik te nemen. Andere raven verbleven vaak urenlang op dezelfde locatie met nestgenoten totdat hun ouders voedsel kwamen afleveren.
.
.
Naar verwachting zullen de jonge raven in de komende weken steeds meer gaan rondtrekken en groepjes vormen met andere jonge raven. De gegevens die dit oplevert zijn hopelijk zeer bruikbaar om meer te weten te komen over deze boeiende vogels en de relatie tussen raven en wolven in Nederland.
Bronnen:
- AJ Survey/YouTube [1, 2]
- Animal Educate/YouTube
- Nature Today
- RTL Nieuws
©AnimalsToday.nl Marianne Miltenburg
