De NVWA stelt in een rapport dat er tijdens 155 inspecties afgelopen zomer geen gevallen van hittestress bij dieren tijdens veetransporten zijn geconstateerd. Dat is op z’n minst bijzonder te noemen, want dierenwelzijnsorganisaties vertellen een heel ander verhaal.
In hetzelfde rapport van de NVWA komt naar voren dat er bij roodvlees- en pluimveeslachterijen tot half augustus dit jaar 98 overtredingen zijn geconstateerd bij hittecontroles. In de meeste gevallen ging dit over het onvoldoende voorkomen van hittestress bij het onderbrengen van de dieren.
35 graden Celsius
Volgens de wet is het pas vanaf 35 graden verboden dieren te vervoeren. Deze temperatuur gebruikt de NVWA dan ook als maatstaf. Belangrijk om erbij te vermelden: dit is een temperatuur gemeten in de schaduw, niet in de hete zon. Luchtvochtigheid wordt niet meegenomen, terwijl dit juist een grote rol speelt bij hittestress . Naast dit vervoerverbod, heeft elke sector zelf een hitteprotocol. Bij bijvoorbeeld varkens treedt dit protocol in werking als een aaneengesloten periode van vier dagen wordt verwacht met een temperatuur boven de 27 graden of als de temperatuur één dag boven de 30 graden uitkomt.
De zomer van 2024
De hoogste temperatuur gemeten afgelopen zomer is 34,9 graden in het Groningse Nieuw Beerta. Nederland telde 4 tropische dagen van minstens 30 graden, 19 of 20 zomerse dagen van minstens 25 graden en 65 dagen van 20 graden of meer. Dat betekent dat er op basis van deze gegevens, afgelopen zomer geen enkele dag een verbod op veevervoer gold en dat het hitteprotocol maar enkele keren in werking is getreden.
Hittestress bij varkens
Een varken raakt vanaf zo’n 22/25 graden al oververhit. Ze kunnen niet zweten en kunnen daardoor hun lichaamswarmte niet kwijt. Daarbij zijn ze behoorlijk doorgefokt waardoor ze veel vet hebben. In verhouding met hun lichaamsvolume hebben ze kleine longen. Je ziet ze dan ook flink happen naar adem als ze het te warm krijgen. Ze hijgen, hebben kwijl om hun mond en zijn behoorlijk apathisch. Deze symptomen zijn zeer herkenbaar. Maar terwijl de inspecteurs van de NVWA geen gevallen van hittestress hebben aangetroffen, schetsen vrijwilligers aangesloten bij dierenwelzijn organisatie Animal Save een ander beeld. Een vrijwilliger vertelt:
“Op 10 juli 2024 stonden we bij slachterij Westfort in IJsselstein. We hebben hier een afspraak met directie dat we de varkens in wagens water mogen geven en foto’s kunnen nemen. Het was zo’n 21/22 graden en je zag dat veel varkens het erg warm hadden. Ze kwijlden en hapten flink naar adem. De varkens hadden ontzettende dorst. Sommige wagens vervoerden zelfs varkens op de onderste laag tussen de wielen. Die kregen amper frisse lucht en je zag ook overduidelijk dat deze dieren het extreem zwaar hadden.”
.
De sector zelf beweert dat tijdens hun hitteprotocol transporten gepland worden in de koelere uren van de dag, zoals ’s nachts of ’s ochtends vroeg. Ook dat er minder dieren geladen worden. Tijdens stilstand worden vrachtwagens zoveel mogelijk in de schaduw geparkeerd en krijgen de dieren extra water. De vrijwilliger vervolgt:
“Bij Vion in Boxtel hebben ze grote ventilatoren staan in het gebied waar de wagens wachten tot ze naar binnen mogen. Dat koelt de boel enigszins af. Maar als je van het terrein afgaat, dan zie je de wagens vol varkens verderop wachten, om de hoek of bij tankstations. Vaak pal in de zon. De chauffeur ligt meestal nonchalant te slapen voorin en de dieren krijgen geen water. Ik heb meerdere keren de NVWA gebeld die dan wel beloven er ‘iets mee te doen’. De wagens rijden af en aan, de hele dag door. Het kan ook niet anders, de volgende lading jonge dieren moeten de schuren weer in. Om echt iets te kunnen veranderen, moet het hele proces worden aangepakt.”
.
Transportwagens met airco?
In het rapport van de NVWA wijst de organisatie verder op de inzet van vrachtwagens met airconditioning. Dit als één van de manieren om hittestress bij slachtdieren te voorkomen. Echter worden deze wagens alleen ingezet voor piepjonge of ‘kostbare’ dieren, zoals fokdieren (zeugen, beren, vleeskuiken- en leghen ouderdieren) en kuikens, en niet voor dieren die naar de slacht worden vervoerd. Dat staat er niet specifiek bij vermeld. Bij navraag bij de NVWA werd dan ook duidelijk dat het ‘pluimvee’ betrof. Organisatie Eyes on Animals hekelt de uitspraak van NVWA dat men wagens met airconditioning inzet dan ook:
“Deze wagens worden niet ingezet voor dieren die naar de slacht worden gereden en daarnaast bedoelen ze waarschijnlijk geklimatiseerde veewagens. Dat is weer iets heel anders.“
De meeste geklimatiseerde veewagens zijn dwarsgeventileerd. Deze wagens zijn volledig gesloten en hebben ventilatoren aan de zijkanten van de truck. Aan de ene kant wordt de lucht naar binnen gezogen en aan de andere kant naar buiten geblazen. In een rapport (pdf) van Eyes on Animals worden de dierenwelzijnsrisico’s van deze wagens uitgebreid beschreven.
.
‘Ventilatoren die niet werken’
De ventilatoren hebben regelmatig te weinig capaciteit om de truck voldoende te ventileren en te koelen. Problemen vinden vooral plaats tijden het laden (de dieren produceren dan extra warmte), wanneer de beladingsgraad maximaal is en in de zomer. Dit probleem speelt het meest bij slachtdieren omdat zij groter zijn, meer warmte produceren en meer verse lucht nodig hebben. Onvoldoende ventilatie zorgt ervoor dat het ammoniakgehalte, de luchtvochtigheid en de temperatuur in razend tempo oplopen. Ook daalt het zuurstofgehalte. De dieren die als eerste geladen worden ondervinden vaak de meeste problemen omdat zij het langst in de truck zitten. Eyes on Animals:
“Een chauffeur meldt ons dat er bij slachterij VION vrij regelmatig voorvallen plaats vinden met veewagens, zoals de elektriciteit die uitvalt waardoor ventilatoren niet meer werken en de laadklep niet meer naar beneden kan. Dergelijke problemen zorgen bij gesloten veewagens (waarin dieren volledig afhankelijk zijn van apparatuur) voor sterfte.”
Dat er door de NVWA geen gevallen van hittestress bij het transport van dieren naar de slacht is waargenomen, sluit dus absoluut niet uit dat het wel degelijk plaatsvindt. Nu de zomer voorbij is, zakt daarmee ook de urgentie voor een stengere aanpak weer weg; tot de volgende zomer.
Bronnen:
- Eyes on Animals
- Hart van Nederland
- NVWA
- Varkens in Nood
- Varkens.nl
- Wakker Dier
- Zie ook op AnimalsToday:
.
©AnimalsToday.nl Mariska van Geelen
Rapport NVWA (te) positief over hittestress zomer 2024
