Woensdagochtend 12 oktober vindt de raadkamerzitting plaats in het gerechtshof in Den Haag over het doodschieten van chimpansees Mike en Karibuna door Dierenpark Amersfoort. Comité Dierennoodhulp deed samen met drie andere organisaties een beklag tegen de beslissing van het Openbaar Ministerie over deze zaak. Het gerechtshof zal beoordelen of de beslissing van het OM op goede gronden is genomen.
Het OM acht DierenPark Amersfoort niet schuldig aan overtreding van de Wet dieren en vindt vervolging onnodig en disproportioneel. Wel vindt het OM dat DierenPark Amersfoort artikel 425 van het Wetboek van Strafrecht heeft overtreden, maar acht de zaak niet zo ernstig dat er een zitting voor moet komen.
Primatologen
Comité Dierennoodhulp vindt dit oordeel onbegrijpelijk. Sandra van de Werd:
“Juist het doodschieten van Mike en Karibuna was onnodig, disproportioneel en zeer ernstig. En bovendien getuigt het van ernstige onkunde over het gedrag van chimpansees. Bekende primatologen als Jane Goodall, Edwin Wiek, Frans de Waal en Marc van Roosmalen begrijpen allen het doodschieten niet. Zorgen dat de dieren rustig worden, geduld hebben, ze niet tegenwerken en een overdosis ketamine zijn allemaal methodes die ertoe hadden geleid dat Mike en Karibuna nog in leven zouden zijn.”
Volgens Comité Dierennoodhulp is de Wet dieren met het doodschieten van de chimpansees wel degelijk overtreden. Ook begrijpt de organisatie niet dat het OM de zaak niet zo ernstig vindt dat de beklaagden naar de zitting moeten. Er zijn twee mensapen met voorbedachten rade doodgeschoten. Het is bizar dat het OM het gesprek dat de politie voor haar onderzoek heeft gehad met Marc van Roosmalen – 40 jaar primatoloog – niet heeft betrokken bij haar oordeel. In dit gesprek stelt de primatoloog:
“De ontsnapte chimpansees zouden niet zomaar vluchten, maar juist de vreemde omgeving onderzoeken. Het laatste wat ze zouden doen is mensen aanvallen. Ze zouden hun sociale groep weer gaan opzoeken. Men had rustig moeten wachten totdat ze honger krijgen en dan met geduld ze met eten terugkrijgen. In dit geval hadden ze ook verdoofd kunnen worden met een overdosis ketamine en terug in hun verblijf een antidosis kunnen hebben gekregen.”
Meerdere ontsnappingen
In een jaar tijd ontsnapten er drie keer ‘gevaarlijke’ dieren in DierenPark Amersfoort waaronder een hyena. Door onkundig en dieronvriendelijk handelen van deze dierentuin stierven drie dieren. Niet alleen Mike en Karibuna vonden de dood, ook een wolf moest het met de dood bekopen, wederom door onkunde over het gedrag van wolven.
De twee jonge wolven die in 2021 ontsnapten waren al een poos niet meer welkom in de roedel. Zij ontsnapten uit angst. Toen zij weer gevangen waren zette de dierentuin hen terug in de roedel. Hierdoor werd een van de ontsnapte wolven doodgebeten en raakte de andere wolf zwaargewond. Als reactie hierop stak de dierentuin niet eens de hand in eigen boezem. Het gaf de twee wolvinnen de schuld en scheidde die uit de groep. Het is onduidelijk wat er met deze wolvinnen gebeurd is. Ook uit de verhoren blijkt dat de dierentuin dit tragische ontsnapping niet aan een menselijke fout wijt of aan haar onkunde maar aan de constructie van het verblijf en het gedrag van de wolven.
In DierenPark Amersfoort zijn maandagmiddag twee wolven ontsnapt. Zij zijn inmiddels verdoofd en weer terug in hun verblijf. Bezoekers waren doodsbang: 'Hij liep echt op vijf meter afstand van mij'. https://t.co/4ozjCblYhT
— Jeroen van der Veer (@JeroenvdVeer) August 30, 2021
Oekraïne
Als we echter kijken naar andere dierentuinen die in het nieuws kwamen door ontsnappingen van mensapen dan is te zien dat eerdergenoemde primatologen wel degelijk gelijk hebben. Zonder geweld en met geduld en rust (en indien nodig met verdoving) kan men de dieren terug in het verblijf krijgen. Zo ontsnapte er op 7 september 2022 een chimpansee uit een dierentuin in het door oorlog geteisterde Oekraïne. Verzorgers kregen de chimpansee terug met hulp van een regenjas en een fiets.
3 november 2020 werden 2 ontsnapte chimpansees Mike en Karibuna in @dpamersfoort doodgeschoten. Dit gaat toch heel anders! Respect voor deze medewerker. https://t.co/LNtDOXbP9D
— Inge Schonewille-Cohen (@ingeschonewille) September 6, 2022
Op 13 mei 2022 ontsnapte een bonobo in ZOO Planckendael in België. De dierentuin bracht de bezoekers in veiligheid en de verzorgers namen de tijd en rust en gaven deze bonobo een banaan met verdoving. Dit in tegenstelling van DierenPark Amersfoort waar de bezoekers wel in veiligheid werden gebracht, maar de verzorgers daarna jacht op de twee ontsnapte chimpansees maakten en hen insloten om hen daarna dood te schieten. Volgens de schutter die Mike neerschoot gedroeg hij zich imponerend, stonden zijn haren recht overeind en keek hij de schutters aan. Uit de verhoren blijkt niet dat Mike aanviel. Hij werd ingesloten en daarna in koelen bloede gedood. Daarna werd Karibuna gedood.
Geen acuut gevaar
Er was geen sprake van daadwerkelijk acuut gevaar. In de verklaring van de dierentuin staat dat ze alles geprobeerd hebben. Maar uit diezelfde verklaring blijkt dat het enige dat de dierentuin heeft gedaan is bij het hok de chimpansees naar binnen te lokken met pinda’s om daarna jacht op ze te maken. Vervolgens werden ze ingesloten en doodgeschoten. Uit het verhoor blijkt tevens dat de dierentuin enkel veiligheidsprotocollen had die zich uitsluitend richten op de veiligheid van mensen. Pas na de dood van Mike en Karibuna leren de verzorgers dat het protocol ook belangrijk is voor het welzijn van de dieren….Dat er twee deuren openstonden in het chimpanseeverblijf wijst op een ongekend onvergeeflijke menselijke fout.
Leedtoevoeging?
Ten hemelschreiend vindt Comité Dierennoodhulp het dat het OM leedtoevoeging ook nog heeft meegewogen als verzachtende omstandigheid in de beslissing om deze zaak slechts voorwaardelijk te seponeren met een proeftijd van een jaar. Het gaat hier om het leed dat het dierenpark is aangedaan door het doodgaan van de chimpansees. De dood van de chimpansees zelf of het leed dat de familie van Mike en Karibuna is aangedaan – ze kreeg niet eens de kans om afscheid te nemen van hun dode lichamen – staat in deze niet centraal.
OM meet met twee maten
Het is duidelijk dat het OM met twee maten meet als het gaat om overtreding van artikel 425 van het Wetboek van Strafrecht (onvoldoende zorg dragen voor het onschadelijk houden van een onder hoede staand gevaarlijk dier). Als het gaat om een particulier wiens ‘gevaarlijke’ hond ontsnapt treedt het OM wel degelijk op met vervolging. Zeker wanneer er slachtoffers zijn. Inbeslagname, taakstraf, geldboete en eventueel een houdverbod zijn straffen die dikwijls door het OM worden opgelegd aan mensen wiens hond is ontsnapt en een gevaar is geweest. Zij krijgen geen leedtoevoeging als verzachtende omstandigheid.
Een dierentuin nodigt mensen uit om tegen betaling naar opgesloten dieren die gevaarlijk kunnen zijn te komen kijken. Deze heeft juist extra verantwoording voor de veiligheid van zowel de dieren als de bezoekers. Het dient daar ook op afgerekend te worden bij overtreding. Keer op keer ontsnapten ‘gevaarlijke’ dieren. Dat deze dierentuin hiervoor niet wordt bestraft doet geen recht aan de rechtspraak. Het is tekenend dat het OM als reactie op het beklag van Comité Dierennoodhulp aan de rechtbank heeft laten weten dat zij de stichting niet ontvankelijk acht inzake dit betreffende wetsartikel (waar het Comité notabene ook aangifte over heeft gedaan).
De klacht wordt op de zitting behandeld achter gesloten deuren.
Bron:
- Persbericht Comité Dierennoodhulp
