Medicaties voor psychologische en psychiatrische klachten (psychofarmaca) die in het oppervlaktewater terechtkomen, hebben een merkbaar effect op het waterleven. Onderzoek door Universiteit Maastricht (UM) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) toont aan dat de medicijnresten onder meer van invloed zijn op het gedrag van diverse waterdieren.
Drie jaar geleden werd er onderzoek gedaan naar de verstoring die pijnstillers, antibiotica en bloeddrukverlagers veroorzaken bij dieren en planten in rivieren, kanalen en sloten. Zo schreven wij over het dodelijke effect van het gebruik van Diclofenac, een ontstekingsremmer, in de vee-industrie op de gierenpopulatie in Europa. Eerder bleek ook al dat de anticonceptiepil zorgt voor hormoonverstoring bij het waterleven. Nu is er door de Universiteit Maastricht (UM) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) ook onderzoek gedaan naar het effect van psychofarmaca, zoals angstremmers of antidepressiva. Daarbij werden de kwaliteit van het water in Nederland en het geneesmiddelengebruik naast elkaar gelegd.
Er blijkt dat dit soort medicatie inderdaad invloed heeft op het gedrag van onder andere vissen, aldus de onderzoekers:
“Psychofarmaca beïnvloeden het gedrag van deze organismen, waardoor ze agressiever of juist passiever kunnen worden. Dat kan uiteindelijk weer effect hebben op meerdere voedselketens.”
Een kleine vis wordt er bijvoorbeeld roekeloos van, en zal minder snel wegzwemmen voor een snoek, of een zoetwatermossel wordt trager in het filteren van water. Dirk Halet van het Vlaams Kenniscentrum voor Water vergelijkt die uitwerking met het doel van de medicatie bij mensen:
“Bepaalde psychofarmaca zijn gemaakt om mensen rustig te maken of meer zelfvertrouwen te geven.”
De situatie in België, waar één op de tien mensen deze medicatie gebruikt, is vergelijkbaar met die in Nederland.
Al een kleine concentratie psychofarmaca kan effect hebben, omdat deze medicatie juist bedoeld is om te werken bij een lage dosering. Ook stijgt het waterpeil door de klimaatcrisis, waardoor de concentratie medicatie in het oppervlaktewater toeneemt. De oproep is dus om deze schadelijke stoffen zoveel mogelijk uit het milieu te houden. Een deel wordt uitgeplast, dus daar is weinig aan te doen, maar terugname van medicijnen zou kunnen helpen tegen doorspoelen of weggooien. Ook kan er beter gelet worden op de hoeveelheid en het soort geneesmiddelen dat wordt voorgeschreven. Jurjen Luykx, psychiater en onderzoeker bij de UM:
“Het zou goed zijn als zulke richtlijnen in de toekomst meer rekening houden met de impact van behandelingen op het milieu en het klimaat.”
Op Europees niveau is er een wetgevend initiatief dat de lidstaten vraagt om te investeren in manieren om deze stoffen uit het milieu te halen, zoals het filteren van medicatie in waterzuiveringsinstallaties.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Juliëtte Ronteltap
