Investeringen in proefdiervrij onderzoek bewijzen steeds vaker hun toegevoegde waarde binnen de medische wetenschap. Een daarvan is het door Stichting Proefdiervrij gesteunde onderzoek naar uitzaaiingen van kanker (metastasen) in bot. Het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam maakt daarbij gebruik van een compleet humaan model. Deze methode blijkt inmiddels onmisbaar voor de kennisvergaring binnen het onderzoek.
De onderzoeksgroep van Dr. Marjolein van Driel en Prof. dr. Hans van Leeuwen, verbonden aan het Erasmus Medisch Centrum, doet zonder proefdieren onderzoek naar botkanker. Zij behandelen het vraagstuk hoe kanker zich uitzaait naar bot, aangezien er vanaf de diagnose ‘botkanker’ geen therapie meer mogelijk is. Dr. Van Driel ontwikkelde met behulp van Proefdiervrij een ‘botmetastase model’, dat uniek en helder onderzoek naar botkanker mogelijk maakt.
Het onderzoek tracht te achterhalen wat de kankercellen precies met het bot doen waardoor ze zo moeilijk te behandelen zijn. Er zijn inmiddels aanwijzingen dat de bestrijding van de uitzaaiingen mogelijk ook via het bot zelf moet gebeuren, in tegenstelling tot alleen het bestrijden van de aanwezige kankercellen.
Proefdiervrij
Stichting Proefdiervrij helpt sinds 2009 wetenschappers, ondernemers en overheid bij de ontwikkeling van nieuwe manieren van proefdiervrij onderzoek, door gezamenlijk over proefdiervrije oplossingen na te denken. Directeur Marja Zuidgeest:
“Het botmetastase model toont aan dat proefdiervrije technieken essentieel zijn voor het verkrijgen van wetenschappelijk inzicht in de genezing van ziekten. Het is daarbij mooi om te zien dat het onderzoek van Dr. Van Driel en Prof. dr. Van Leeuwen nu al zulke belangrijke wetenschappelijke bevindingen oplevert.”
Bijzondere techniek
Op dit moment is er nog geen medicijn ter genezing van uitgezaaide kanker in het bot. Door de ontwikkeling van het proefdiervrije model is het mogelijk om het uitzaaien van kankercellen naar bot te onderzoeken. Met het model kan er worden nagebootst en bestudeerd wat er precies bij een patiënt gebeurt als de kankercellen in het bot zitten. De verschillende ontwikkelingsstadia van de botcellen blijken belangrijk voor de effecten op de groei van kankercellen. Hierdoor biedt het model ook mogelijkheden om de werking van mogelijke medicijnen te testen. Sinds 2010 is dit het eerste project dat wordt gefinancierd uit het Fonds Proefdiervrij Onderzoek. Bedenker van het model, Dr. Van Driel:
“Behalve dat dit een bijzondere techniek is, is het vrijwel uniek in ons deel van de wetenschap dat er geen proefdieren worden gebruikt. De gangbare denkwijze is dat dit soort onderzoek op dieren uitgevoerd moet worden, terwijl processen in –bijvoorbeeld- een muis heel anders verlopen dan in een mens. Door gebruik te maken van de verschillende ontwikkelingsstadia van de botcellen in een kweekbakje kan met dit model de interactie met kankercellen veel nauwkeuriger bestudeerd worden dan in een levend organisme (proefdier). Het is een mooi onderzoek om te mogen doen: we werken aan de bestrijding van een ziekte waar nog geen medicijn voor is en het bevordert tegelijkertijd het terugdringen van het aantal proefdieren.”
Compleet humaan model
Door middel van een proefdiervrij botmetastase model vergaart het onderzoeksteam kennis over het belang van botcellen en de bestrijding van een tumor vanuit het perspectief van het bot. In het ontwikkelde en compleet humane model is goed te zien hoe kankercellen en botcellen met elkaar communiceren tijdens verschillende ontwikkelingsstadia van de botcellen. Kankercellen afkomstig van uitzaaiingen van prostaatkanker worden samengebracht met botcellen op kweek. Vervolgens worden de groeiprocessen van de kankercellen bestudeerd, alsmede de effecten hiervan op de botcellen. Vice versa worden ook de effecten van de botcellen op de kankercellen bestudeerd.
Toekomst met gerichte therapieën
Volgens de onderzoekers is de potentie van het humane model groot. De laatste resultaten wijzen in de richting dat nieuwe therapieën gezocht kunnen worden vanuit behandeling van de botcellen naast bestrijding van de kankercellen zelf. Na vier jaar onderzoek gaat het onderzoeksteam onder leiding van Prof. dr. Van Leeuwen verder in twee richtingen: in de diepte en in de breedte. Van Leeuwen:
“We gaan ons verder verdiepen in de interactie tussen kanker- en botcellen door middel van het proefdiervrije onderzoeksmodel. Daarnaast is een nauwere samenwerking tussen de verschillende disciplines binnen het ziekenhuis van belang om de verschillende soorten kanker in hun interactie met botcellen te bestuderen en zodoende tumor bestrijding vanuit het perspectief van het bot te bekijken. Door het voortzetten van het onderzoek kunnen in de toekomst gerichte therapieën worden ontwikkeld met als hoofddoel uiteraard het redden van mensenlevens.”
Persbericht Stichting Proefdiervrij
