In oktober dit jaar stierf de 12 jaar jonge orka Moana in attractiepark Marineland in Frankrijk. In augustus ondervond orka Lolita – ook wel Tokitae genoemd – in het Miami Seaquarium een zelfde lot, vlak voordat zij haar vrijheid kon proeven in een zeereservaat. Sindsdien is het houden van orka´s in gevangenschap wederom in opspraak. Dierenwelzijnsorganisatie Free Morgan Foundation (FMF) strijdt voor de bevrijding van de nog jonge orka Morgan die in 2010 werd gered uit de Waddenzee, en nu in het Spaanse dierenpark Loro Parque in Tenerife wordt uitgebuit voor commerciële doeleinden. House of Animals sprak met voorzitter en wetenschappelijk adviseur van FMF Dr. Ingrid Visser en vicevoorzitter Hester Bartels over de huidige situatie van Morgan, haar kans op vrijlating en de bestaande mogelijkheden.
Orka Morgan werd in 2010 in de Waddenzee aangetroffen en opgevangen door Dolfinarium Harderwijk. Ze was toen volgens het Dolfinarium ongeveer 3 jaar oud. In het attractiepark kreeg de jonge orka haar naam. In eerste instantie zou het sterk uitgemergelde dier slechts worden opgevangen om te herstellen, maar al gauw bleek dat SeaWorld achter de schermen was ingeschakeld. Het bekende attractiepark in de Verenigde Staten zou het Nederlandse Dolfinarium slechts bijstaan met advies. Uiteindelijk is Morgan terechtgekomen op een locatie waar vijf orka´s van SeaWorld zich bevinden, ondanks dat de Nederlandse Staat officieel de verantwoordelijkheid voor Morgan draagt. Hester Bartels:
“De Nederlandse overheid heeft destijds het Dolfinarium Harderwijk opgedragen Morgan te redden, rehabiliteren en weer vrij te laten. Echter had het Dolfinarium Harderwijk een ander plan en ging met het attractiepark SeaWorld in zee.”
Naar Spanje
Orka Morgan leeft sindsdien in gevangenschap. De FMF – die zich sinds het begin inzet voor het welzijn van Morgan – adviseerde toen de terugkeer van het zeezoogdier naar zee. Bartels:
“Ons advies was het hanteren van de methode van ´vangen, rehabiliteren en vrijlaten´, zoals in de wet staat. Morgan was helemaal niet te jong voor vrijlating. Ze was volgens dr. Ingrid Visser al 4/5 jaar toen ze gevonden werd, en kon op die leeftijd al zelfstandig vis vangen. Het vinden van haar familie is niet gemakkelijk, omdat zij zich natuurlijk niet op een vaste plaats bevindt, maar het is wel degelijk mogelijk haar familiegroep te lokaliseren.”
Maar een door het ministerie van Economische Zaken aangestelde groep adviseurs beweerde dat het lokaliseren en herenigen van orka Morgan met haar familie onmogelijk zou zijn. Het ministerie ging ermee akkoord om Morgan naar het attractiepark in Spanje over te plaatsen. Bartels:
“Morgan mag officieel de Europese Unie niet uit. SeaWorld had al vijf orka´s ondergebracht in dierenpark Loro Parque en pleitte daarom voor de overplaatsing van Morgan naar Tenerife. De huidige opvang was te klein en volgens Dolfinarium Harderwijk en een groep adviseurs was Morgan te jong om terug te keren naar zee en zou het onmogelijk zijn haar familie terug te vinden. Ons advies is destijds dus totaal genegeerd.”
Totale uitbuiting
Hoewel was afgesproken dat orka Morgan uitsluitend ter verzorging en ter bestudering mocht worden gehouden, heeft ze net als de andere orka´s in het park trucjes geleerd en speelt nu een hoofdrol in de watershows. Bartels:
“Ze zou slechts voor wetenschappelijke doeleinden worden gebruikt, maar ze doet in werkelijkheid gewoon mee aan de orkashows in het dierenpark. Inmiddels hebben ze de tank waarin ze buiten de voorstellingen verblijft zelfs compleet afgeschermd van het publiek. Hierdoor kunnen bezoekers haar werkelijke onderkomen niet zien.”
Ondanks de publiekelijke aankondiging van SeaWorld om te stoppen met het fokprogramma van haar orka´s, is Morgan toch op zeer jonge leeftijd moeder geworden. Loro Parque noemde de zwangerschap overigens een ongelukje, en tegelijkertijd zogenaamd een mooie kans voor orka Morgan om gehoor te geven aan haar natuurlijke moederinstinct. Echter is haar dochter Ula al op drie jarige leeftijd gestorven. Loro Parque heeft zich naderhand nooit geuit over het effect dat het verlies van haar baby op Morgan´s gemoedstoestand heeft. Bartels:
“Vermoedelijk had SeaWorld destijds interesse in Morgan omwille hun fokprogramma met de andere orka´s in Loro Parque, waar toen veel sprake van inteelt was. Het fokken van orka´s is een miljoenenindustrie. Eigenlijk mocht er helemaal niet worden gefokt met Morgan. Volgens de EU-wetgeving is het verboden wilde dieren in gevangenschap te houden en deze voor commerciële doeleinden te gebruiken. Bovendien was deze regelgeving benadrukt in het EU-certificaat van de overdracht van Morgan aan het dierenpark Loro Parque. Daarbij komt nog dat SeaWorld enkele jaren later bekend maakte te stoppen met hun fokprogramma´s. Met hun Orka´s in Loro Parque mocht daarom dus ook niet meer worden gefokt.
Gevangenschap
Orka Morgan zwemt in een betonnen bak die ze moet delen met andere orka´s. Deze zijn bovendien in gevangenschap geboren, in tegenstelling tot Morgan. Ze kunnen niet goed met elkaar communiceren en komen daarom regelmatig met elkaar in aanvaring. Ter ontsnapping aan de agressie gaat Morgan vaak op de kant liggen, naast het bad, en dus buiten het water. Dr. Visser:
“Morgan blijkt niet in harmonie te leven met de orka´s in haar tank. Deze behoren tot een andere orka ondersoort en hebben een andere taal en cultuur. Morgan wordt regelmatig door hun aangevallen en probeert zich daarom af te zonderen. Morgan komt oorspronkelijk uit de Noorse orkapopulatie. We weten dit op basis van haar genetica (DNA) en haar akoestiek: de manier waarop ze roept. Wetenschappers Heike Vester en Filipa Samarra hebben Groep P geïdentificeerd door de kenmerkende roep van Morgan te vergelijken met de recente roeptypecatalogus van wilde Noorse orka’s. Deze is ontwikkeld door Vester zelf. Zo kwamen ze tot de conclusie dat Morgan waarschijnlijk afkomstig is uit groep P of uit een groep die nauw verbonden is met groep P.”
De jonge Morgan blijkt een zeer ongelukkig leven te leiden. Naast de aanvaringen met andere orka´s, kauwt ze uit pure verveling en frustratie op de rand van het betonnen bad, waardoor haar tanden zeer versleten zijn. Dr. Visser:
“Van haar tanden zijn slechts nog stompjes over.”
Mogelijke vrijlating orka Morgan
Dr. Ingrid Visser wijst ons op de campagne van de Partij voor de Dieren. Europarlementariër Anja Hazekamp bracht de zorgwekkende situatie van orka Morgan namelijk onlangs nog onder de aandacht bij de Europese Commissie. Hazekamp benadrukte de plicht van de commissie om in te grijpen in verband met de CITES-regels ter bescherming van bedreigde diersoorten.
FMF ziet graag dat Morgan terugkeert naar zee. Dit is op korte termijn niet mogelijk. Maar een verblijf in een beschermd zeereservaat zou een goed alternatief zijn, ook indien een definitieve vrijlating in open zee niet mogelijk blijkt. Dr. Visser:
“Op dit moment is het geen eenvoudige zaak. Morgan kan niet direct in de oceaan worden vrijgelaten, onder andere vanwege de problemen met haar gebit. Ze kan echter wel ter rehabilitatie worden overgebracht naar een zeereservaat. We hebben er een op het oog in Noorwegen. Een afgezette baai, waar ze op een veilige manier en zonder betonnen muren de oceaan weer kan ervaren.”
Orka´s zijn groepsdieren en vrouwelijke orka´s kunnen een leeftijd van bijna een eeuw bereiken. Als Morgan in een zeereservaat terechtkomt, zou ze daar in eerste instantie als enige van haar soort leven, maar wel in een natuurlijke omgeving. Dr. Visser wijst ons op de mogelijkheid van het zeereservaat tot het onderbrengen van andere orka´s die momenteel in gevangenschap leven en hoognodig moeten worden gered. Dr. Visser:
“Gezien het feit dat Morgan vaak wordt aangevallen door de andere orka’s in Loro Parque, kan een verblijf zonder andere orka´s een welverdiende afwezigheid zijn van alle agressie. Het is duidelijk dat het niet ideaal is om haar alleen te houden, maar er leven momenteel 56 orka’s over de hele wereld in gevangenschap en er kan nog een orka uit zijn of haar betonnen tank worden gered en verplaatst naar het zeereservaat. Dus we sluiten ook niet uit dat er orka’s uit andere aquaria bij komen. In de tussentijd zal ze het reservaat delen met het natuurlijke zeeleven in de baai.”
Rehabiliteren
Orka Morgan zal opnieuw moeten leren zelfstandig vis te vangen om in het wild te kunnen overleven. Om dit doel te bereiken moet haar gebit in goede conditie zijn. Dr. Visser:
“Rehabilitatie kan weliswaar lang duren. Maar ze zal door haar verzorgers worden beziggehouden en getraind om zelf vis te vangen. Wanneer ze dit zelfstandig kan, is ze een betere kandidaat voor vrijlating in zee. Ook bestaat de mogelijkheid met geavanceerde tandheelkundige technologie te proberen haar tanden te herstellen. Dit is onlangs gedaan bij dolfijnen die in Indonesië in gevangenschap leefden en zijn vrijgelaten. Helaas leven orka’s in gevangenschap niet zo lang als orka’s in het wild. Maar hoe lang Morgan ook blijft leven, haar welzijn staat voorop. Het doel op de lange termijn zou zijn om haar, indien mogelijk, te herenigen met haar familie. Dit hele proces zal dan worden uitgevoerd door wetenschappers en orka-experts.”
Of Morgan daadwerkelijk kan terugkeren naar haar familie hangt dus af van verschillende factoren. Indien zij succesvol met een gezond gebit zich zelfstandig kan voeden, is een definitieve vrijlating in zee wellicht mogelijk. FMF schat de kans op een hartelijk welkom van haar familieleden groot. Bartels:
“Wij zijn ervan overtuigd dat niet alleen haar eigen familie haar zelfs nu nog zou verwelkomen, maar dat ook andere groepen zouden haar zouden opnemen in hun familie. We hebben dat eerder gezien bij orka´s, maar ook bij dolfijnen en andere diersoorten.”
Kosten
De aanleg en uitvoering van een project als een zeereservaat draagt grote kosten met zich mee. FMF zegt dat dit goed te verwezenlijken is met donaties. Dr. Visser:
“Dolfinarium Harderwijk, SeaWorld en Loro Parque hebben miljoenen verdiend aan orka’s in gevangenschap, waaronder Morgan. Ze zouden wettelijk verantwoordelijk gesteld moeten worden voor de kosten van Morgan in een opvangcentrum, maar hun werkwijze kennende is het onwaarschijnlijk dat ze hun fouten rechtzetten en hiervoor betalen. We hebben echter wel mensen die geïnteresseerd zijn in het steunen van een opvangcentrum voor Morgan. Daarnaast is een publieke crowdfunding gebleken zeer succesvol te zijn bij het steunen van een reeks dierenwelzijnsprojecten.”
Help Morgan
FMF geeft enkele suggesties aan wie die zich voor dit goede doel wil inzetten. Dr. Visser:
“Het eenvoudigste wat je kunt doen, is natuurlijk om gewoon geen kaartje te kopen voor Loro Parque of andere aquaria die walvisachtigen in gevangenschap houden. En om ervoor te zorgen dat vrienden en familie ook geen kaartjes kopen. We hebben een specifiek gedeelte op de website waar mensen andere ideeën kunnen opdoen over wat ze voor Morgan kunnen betekenen.”
“Wij blijven strijden voor Morgan. We doen veel van ons werk achter de schermen, omdat we weten dat Loro Parque en andere aquaria ons volgen op social media om erachter te komen waarmee we bezig zijn. Dus door een laag profiel te houden, kunnen we hun een stapje voor blijven.”
Ga naar de pagina van Free Morgan om te zien hoe je kunt helpen!
©AnimalsToday.nl Jennie Cools
