Het blijft natuurlijk altijd lastig, een nieuwe tv-serie beoordelen op basis van de eerste paar afleveringen. Maar de beelden en verhalen in Planet Earth Live op BBC1 zijn intrigerend genoeg, en omdat de serie nog maar een week loopt is er geen tijd te verliezen: iedereen die iets met wilde dieren heeft en nog niet heeft gekeken zou zo snel mogelijk alsnog moeten aanhaken bij de lotgevallen van, bijvoorbeeld, Moja de leeuwenwelp. Alleen al omdat de gekozen vorm voor de verhalen zo bijzonder is en ideeën biedt om ook die over de levens van dieren dichter bij huis te vertellen.
Planet Earth Live is, zoals de naam al aangeeft, een spin-off van de ook bij ons uitstekend bekeken natuurserie Planet Earth. Hierin volgen camerateams verdeeld over zes landen in vijf continenten de avonturen in de levens van dieren variërend van leeuwen tot walvissen, olifanten tot makaken en van beren tot stokstaartjes. Doordat focus daarbij ligt op het volgen van individuele dieren in harem-, roedel- of ander verband, een vertelvorm in natuurdocu’s die we kennen van series als Meerkat Manor of Wild Cat Diaries, raak je als kijker al snel betrokken bij hun wel en wee. De cliffhangers doen de rest: eenmaal in de verhaallijnen getrokken wil je weten hoe het verder gaat, precies zoals bij een ‘mensen-soap’.
Maar de serie maakt niet alleen gebruik van de conventies van de natuurdocumentaire of de soap opera, en daarvoor in de toevoeging ‘live’ van belang: het idee is dat we de levens van de dierlijke ‘personages’ live volgen, ‘as it happens’. Nou ja, met een vertraging van een paar dagen (of weken?) natuurlijk, want de reportages (inclusief cliffhangers!) zijn wel enigszins voorgeproduceerd. Maar toch, de live-schakelingen naar de locaties op het zuidelijk halfrond, waar het op prime time in Engeland dus donker is, geven je het idee dat je getuige bent van iets wat zich op dit moment afspeelt – een gevoel dat nog wordt versterkt door middel van allerlei ‘mensen-nieuwsconventies’ als kruisgesprekken en achtergrondinfo, alsof je naar een actueel Nieuwsuur over natuur zit te kijken.
Daarbij wordt gebruik gemaakt van een uiterst afgewogen mate van antropomorfisme (het toekennen van menselijke gedachten, emoties en andere kenmerken aan dieren), een wijze van kijken naar en begrijpen van dieren die lange tijd not done was maar de laatste decennia sterk aan terrein heeft gewonnen. Dat zien we terug in de wetenschap maar ook hier in de media: in Planet Earth Live krijgen de dieren namen, maar niet van mensenbaby’s; hun gedrag wordt geïnterpreteerd, maar hun motieven nooit te menselijk voorgesteld; hun levens gevolgd met een betrokkenheid die nergens sentimenteel wordt. Zo leven we mee met ‘onze’ geliefde berenwelp of gewonde olifantenmoeder alsof, in de woorden van Paul McCartney, hun leven voor hen even belangrijk is als dat van ons voor onszelf.
Het resultaat is een programma dat informeert, amuseert, verwondert en vervreemdt, boeit en ontroert. Een vreemde mix van dierendocu, mensennieuws en nog zo wat andere genres die soms tot vreemde combinaties en niet altijd geslaagde overgangen leidt, maar juist daardoor de kijker kan verrassen en aanzetten tot het nadenken over dieren op andere manieren dan traditionele natuurseries zoals Planet Earth zelf. De belangrijkste overeenkomst met die serie is de bijna spreekwoordelijke, superieure BBC-kwaliteit – dat dan weer wel.
Ondanks de kleinere budgetten verdient het ook voor Nederlandse tv-makers en -omroepen die serieus aandacht willen geven aan dieren, natuur en milieu aanbeveling deze serie eens goed te bekijken. Want de vorm waarin de verhalen in deze serie gegoten worden, lijkt ook heel geschikt om de levens van dieren in onze directe omgeving in Nederland een tijdje op de voet te volgen. En niet alleen in het wild, maar ook bij ons in huis, of nog beter: die levend in en om ‘de boerderij’. Want, bijvoorbeeld, een (semi)live-tv-versie van het bekroonde artikel over het korte leven van de plofkippen Anja, Manja en Tanja zoals de vorige week overleden Gerard van Westerloo in 2006 schreef voor NRC: is dat misschien een idee?
Planet Earth Live is nog tot en met 20 mei driemaal per week te zien op BBC1.
Het artikel over Anja, Manja en Tanja is terug te lezen op NRC online.
©PiepVandaag.nl Maarten Reesink, docent Animal Studies UVA
