David van GennepHet trainen van dieren is een tijdrovende en gevaarlijke klus. Stel je voor dat een tijger een keer slechte zin heeft en besluit dwars te gaan liggen… Iedereen realiseert zich dat het moeilijk is om een olifant van 3000 kg of meer in bedwang te houden. Daarom wordt voor entertainment bijna altijd geweld gebruikt om een dier te onderwerpen, het verzet moet definitief gebroken worden. Bizar dat dit mogelijk is, maar nog vreemder dat dit in Nederland toegestaan is?!

Jaren geleden kwam ik bij een circus om daar de laatste wilde dieren weg te halen. Tijdens een gesprek met de dompteur vroeg ik me hardop af waarom circuschimpansees zo veel hanteerbaarder zijn dan de dieren die wij meestal tegenkomen. Vervolgens begon hij me uit te leggen hoe hij het dier getraind had en hoe het kwam dat het dier op zijn commando onder een dekentje zou kruipen als een klein kind en: ”..daar nog niet onder vandaan zou komen al zou je hem met een knuppel verrot slaan”. Om deze woorden kracht bij te zetten toonde de man me een revolver en liet me weten dat chimpansee Freddy twee keer in zijn leven had mogen meemaken welke schade de kogel van een revolver kan aanrichten… deze angst werd wekelijks ‘onderhouden’ door Freddy te confronteren met vuurwerk in combinatie met het wapen… Ik had weinig behoefte aan een live demonstratie maar kreeg die, in aanwezigheid van onze cameramensen, toch (zie het filmpje op www.aap.nl/actueel/films-foto-albums-van-aap/redding-freddy-albert-en-louis.html. Sindsdien weet ik ook hoe de olifantenhaak werkt!

Freddy zag de dompteur naar de deur van de kooi lopen en naar zijn sleutels zoeken, vanaf dat moment kon hij eigenlijk niet meer op zijn benen staan en wankelend met een angstgrijns op zijn gezicht probeerde hij weg te komen. De dompteur riep: “.. Ga in de hoek”. Onze chimpansee Freddy liet zich in de hoek van de kooi vallen en trok direct een vies dekentje over zich heen waardoor hij nog maar net kon zien wat de circusbaas deed.
Het volgende moment gaf de dompteur een teken dat de ‘show’ begonnen was, trok de revolver uit zijn broekriem en gooide die op de deken van de chimpansee. Freddy pakte de revolver op, blies in de loop ervan en gaf de revolver terug aan de baas. Ik heb zelden een chimpansee zo bang gezien, maar de truc was nog niet voorbij:  het slot was eigenlijk het ergst toen de man zei: “Geef me een kus”. De chimpansee deed wat hem bevolen werd. De dompteur richtte zich naar ons en zei: “.. en nu maakt hij dat hij wegkomt ..” terwijl hij de revolver richtte, waarop Freddy inderdaad weer de hoek in vloog en onder het dekentje verdween.

In de circuspiste zien we een onhandige man met cowboy outfit die telkens zijn revolver laat vallen. De chimpansee, verkleed als zijn indianenvrouw, komt dan telkens de revolver terugbrengen naar de cowboy, waarop deze haar een kus geeft. Vertederend? Nee, eerder afgrijselijk, want de diepgewortelde angst voor het wapen zit dieper dan de wetenschap dat hij sterker is dan de dompteur.

Terug naar de olifantenhaak: in hun vroege jeugd worden de vrouwelijke olifantkalfjes dusdanig zwaar mishandeld met behulp van de haak dat ze uiteindelijk hun verzet opgeven; het dier is dan zogenaamd “gebroken”. Ik krijg er kippenvel van als ik eraan denk, een olifant die zich levenslang overgeeft, bah!

David van Gennep
Dierenbeschermer