Een dier is geen ding. Tenminste… dat zou je denken. De dagelijkse praktijk en de Nederlandse wetgeving denken daar heel anders over. Zo worden dieren verhandeld (Marktplaats heeft er zelfs een eigen categorie voor gemaakt: “Dieren en toebehoren”), worden (delen van) dieren gebruikt als gebruiksvoorwerp en weegt volgens het Wetboek van Strafrecht het mishandelen van dieren net zo zwaar als het beschadigen van dingen. Toch is er ook een overeenkomst met dieren en dingen. Zo hebben gehouden dieren (bijvoorbeeld huisdieren, circusdieren en dieren in de bio-industrie) net als dingen een eigenaar. Iemand die verantwoordelijk er verantwoordelijk voor is. Zo kun je de eigenaar ook aansprakelijk stellen als het ding of dier schade aanbrengt aan een ander (of zijn of haar eigendommen). Tot hoever gaat die verantwoordelijkheid eigenlijk? En ben je ook verantwoordelijk voor jouw voormalig eigendom als je het eenmaal verkocht hebt?
Ik moest hier aandenken toen ik vorige week het nare bericht ontving over olifant Mausi (Muisje) die na jarenlange verwaarlozing tijdens een reddingsactie kwam te overlijden. Mausi, nog geboren in het wild in Zimbabwe, werd op 1-jarige leeftijd tijdens een massaslachting gevangen genomen en naar Nederland gestuurd. Ze werd getraind en moest op jonge leeftijd haar kunstjes vertonen in circus Althoff. Op 7-jarige leeftijd werd ze verkocht aan het Nederlandse circus Herman Renz, waar ze 10 jaar heeft opgetreden. Die verkocht haar weer door aan het Duitse circus Voyage. Hier zou ze, aldus de directie van Renz, in goede handen zijn. Mausi werd verwaarloosd, op totaal olifantonvriendelijke wijze gehouden en kreeg niet de medische zorg die ze zo nodig had. Dierenbeschermers in Duitsland probeerden met man en macht om Mausi een rustplaats te geven in een dierentuin, maar het circus werkte deze vroegtijdige ‘pensioen’ hard tegen. In januari 2012 was het toch eindelijk zover. Het circus bracht Mausi naar een dierentuin in België, maar tijdens de reis zakte ze door haar benen en stierf nog voor ze de trailer had verlaten. Mausi is 31 jaar geworden en is vermoedelijk gestorven aan hartfalen.
Wie is nu verantwoordelijk voor de dood en verwaarlozing van Mausi? Olifantendeskundige dr. Marion Garaï schrijft in een rapport dat de slechte gezondheid van Mausi (ze had o.a. ernstige artrose, een groei achterstand en delen van de oren waren afgestorven door bevriezing) te wijten is aan slechte verzorging, vanaf het moment dat Mausi gescheiden werd van haar moeder. Hoewel Mausi het laatste deel van haar nog jonge leven bij circus Voyage heeft doorgebracht, ligt de verantwoordelijkheid naar mijn mening dan ook niet alleen bij circus Voyage, maar ook bij de eerdere circussen (Circus Althoff en Circus Herman Renz) waar ze heeft geleefd. En dat vind ik een kwalijke zaak.
Goede dierenopvangcentra’s, maar ook asielen in Nederland, blijven gedurende het hele leven van het dier verantwoordelijk en eigenaar. Als het dier herplaatst wordt, maar uiteindelijk in een ongeschikte situatie terecht komt, kan het asiel of de dierenopvang het dier weer terugeisen. Zo kun je een leven lang zorg dragen voor het welzijn van het dieren. En hoewel een goede gezondheid helaas niet af te dwingen is, is een goede verzorging dat wel. En wat mij betreft, het verhaal van Mausi bevestigd dit maar weer, kan een circus geen goede leefomstandigheden bieden aan wilde dieren, met hun oh zo complexe behoeften.
Klik hier voor het rapport van dr. Marion Garaï.
Klik hier voor de petitie voor een verbod op wilde dieren in circussen.
Leonie Vestering
Directeur Wilde Dieren de Tent Uit
