Soms is het moeilijk om de werkelijke schaal van dierenleed te bevatten wanneer je over de enorme aantallen leest in industrie-briefings en onderzoeksrapporten. De miljoenen dieren die hun dood vinden door menselijk handelen zijn een groot grijs gebied waar de meeste mensen moeilijk iets mee kunnen. Maar de cijfers zijn wel belangrijk, zeker als je praat over dierenleed binnen de visserij. En die cijfers, die liegen er niet om.
Meer individuele dieren vinden hun dood in de industriële visserij dan alle andere industrieën tezamen. Het grootste dierenleed vindt plaats op zee, maar jammer genoeg kun je de organisaties, die zich inzetten voor dierenbescherming in deze sector, op één hand tellen. Vissers kunnen op open zee veelal hun eigen gang gaan. Illegale praktijken zijn meer regel dan uitzondering en terwijl er een enorme waslijst aan internationale verdragen en wetten zijn opgesteld, blijft adequate handhaving uit. Zelfs binnen Europa, dat zichzelf prijst op haar visserij- en dierenwelzijnsbeleid, is de situatie schrijnend.
Laten we eens een kijkje nemen bij de Middellandse Zee. Hier vinden per jaar naar schatting 100.000 walvisachtigen hun dood in illegale drijftnetten. De netten zijn door de VN in 1992 en de EU in 2002 verboden maar ongeveer 500 schepen blijven de techniek illegaal toepassen. Geen handhaving, geen straffen. Frankrijk werkte tot 7 jaar na de implementatie van het verbod op drijfnetten nog steeds tegen de uitvoering ervan door te claimen dat hun traditionele drijfnet geen drijfnet was, maar een ’thonaille’. De juridische strijd om de ’thonaille’ duurde 5 jaar en in die tijd konden de Fransen doorgaan met hun illegale praktijken. In 2007 moesten ook de Fransen toegeven aan het originele verbod, waar ze raar genoeg zelf wel mee hadden ingestemd in 2002.
De Italianen maken het helemaal bont. Zij stemden net als andere EU lidstaten in met het drijfnetverbod en accepteerden in de afgelopen 10 jaar ruim 200 miljoen euro in EU subsidies om het gebruik van de netten te stoppen. In plaats van zoals afgesproken de netten te vernietigen en over te stappen op minder schadelijke vistechnieken, gebruikten de vissers het geld om grotere drijfnetten te kopen en een groot deel van de netten door te verkopen naar bedrijven in Marokko. Tegelijkertijd explodeerde de export van zwaardvis (de verkoopbare vangst voor drijfnetvissers) van Marokko naar Italië met maar liefst 80% en bleken de meeste investeerders in de Marokkaanse drijfnetvisserij van Italiaanse afkomst te zijn. Je hoeft geen expert te zijn om te snappen wat er hier gaande is.
Op dit moment blijven schepen uit Frankrijk, Italië, Turkije, Tunesie, Algarije en Marokko de illegale drijfnetten gebruiken. 85% van de vangst in de netten wordt als afval overboord gegooid, de meeste dieren dood of stervend. Alle soorten vinvissen, potvissen, grienden, dolfijnen, schildpadden, en haaien in de Middellandse Zee worden hierdoor ernstig bedreigd. Daarbij komt ook nog eens dat de populaties van zwaardvis en tonijn waar de vissers naar op zoek zijn, op dit moment overbevist zijn. In combinatie met de andere meer modernere vistechnieken hebben deze vissoorten geen schijn van kans te overleven in de komende decennia.
De 100.000 walvissen en dolfijnen die elk jaar hun dood vinden in de drijfnetten van de Middellandse Zee, brengt de situatie in perspectief. Alle slachtoffers van de verschrikkelijke walvisslachtingen door Japan, Noorwegen, IJsland en de Faroer Eilanden tezamen zijn maar 2 á 3 procent van de drijfnetslachtoffers. Het is van groots belang dat de walvisslachting in de Middellandse Zee beroemd wordt gemaakt en gestopt gaat worden. De cijfers, en daarmee de omvang van het drijfnet probleem, zijn ongekend in vergelijking met de andere dolfijnenslachtingen en walvisjachten. Het is misschien minder tastbaar zo zonder harpoenen en bloedige wateren, maar het maakt het er niet minder om.
The Black Fish is een in Nederland gevestigde internationale zeebeschermingsorganisatie die zich door middel van onderzoek, educatie en directe actie inzet tegen illegale en schadelijke vormen van visserij. De organisatie start dit voorjaar een campagne om het gebruik van illegale drijfnetten tegen te gaan.
Kijk voor meer informatie op www.theblackfish.org
Wietse van der Werf
Directeur The Black Fish
