Is de situatie verbeterd voor de olifanten in Afrika sinds het verbod op de import van ivoor in China op 1 januari 2018 in werking trad? We zijn inmiddels ruim een half jaar verder en onderzoek door CNN wijst uit dat de handel in ivoor onverminderd doorgaat. Corruptie is de grootste boosdoener.
Het havenstadje Pemba in Mozambique; op het eerste gezicht een paradijselijke plek en een fijn vakantieoord, maar helaas nog altijd de hotspot voor de duistere ivoorsmokkel.
Undercover in de ivoorsmokkel
Een onderzoeker van de Amerikaanse nieuwszender CNN ging undercover als tussenhandelaar in ivoor en sprak in een internetcafé in Pemba af met een Chinese handelaar. Binnen enkele minuten is ivoor al het onbetwiste onderwerp van gesprek.
De undercover onderzoeker vertelt de handelaar dat hij twee slagtanden heeft en toont enkele foto’s op zijn smartphone. Hij garandeert dat hij een stabiele voorraad gereed heeft staan voor export. In gebrekkig Portugees vraagt de potentiële Chinese koper:
“Hoeveel meter heb je? Kun je 10 meter leveren?”
Vervolgens laat hij twijfel blijken met betrekking tot de mogelijkheid het ivoor naar China te exporteren. “Dat is een misdaad”, zegt hij. Het is ofwel een onderhandelingstactiek om de prijs omlaag te krijgen ofwel een teken dat de nieuwe wetgeving in China daadwerkelijk effectief is. Maar in dit laatste geval, helpt het ook daadwerkelijk de olifanten te redden?
Afrikaanse olifant ernstig bedreigd door stroperij
Jarenlange illegale stroperij heeft de Afrikaanse olifant steeds dichter tot uitsterving gedreven.
Uit de grote olifantentelling (Great Elephant Census) blijkt dat sinds 2010 meer dan 30.000 Afrikaanse olifanten gedood zijn.
Laatste hoop voor de olifanten
2018: het jaar van de olifant! Althans, dat zou het volgens de headlines worden nadat China de handel in ivoor verbood.
Het doel van het criminaliseren van de aankoop van ivoor was te voorkomen dat mensen sieraden en andere snuisterijen van ivoor verkopen en kopen. China is de grootste afnemer van ivoor, omdat men gelooft dat het dragen van ivoor een teken van welzijn is en ivoorproducten een medicinale werking hebben. Natuurbeschermers geloofden dan ook dat de Chinese ban op de import van ivoor de beste kans was die de olifanten hadden. Dat deze maatregel de massale slacht van olifanten in Afrika een halt toe kon roepen en een enorme afname van de vraag naar ivoor op de wereldwijde markt zou betekenen.
Verbod faalt, smokkel gaat door
Nu, zes maanden nadat de maatregel van kracht werd, is er uit het onderzoek van CNN gebleken dat smokkelaars nog steeds vrijwel ongestraft en ongehinderd doorgaan met de handel en dat investeringen van China in Afrika in sommige gevallen de handel zelfs faciliteren.
Het Niassa reservaat in Mozambique, een van de laatste grote wildernissen van Zuid-Afrika, is zowel het bewijs als symbool geworden voor het falen van de maatregel. Het 42.000 vierkante kilometer beschermde reservaat is het epicentrum geworden van stropers in Afrika. Richard Thomas van wildlife monitoring groep Traffic:
“Tot dusver is er statistisch gezien geen significante daling in stroperij sinds het invoeren van het Chinese verbod. Dit verbod werd wereldwijd gezien als mogelijke ‘game changer’, maar er is tot op heden geen bewijs voor dat het dat ook daadwerkelijk is.”
Verbod wordt gemakkelijk omzeild
Volgens Richard Thomas zijn er aanwijzingen dat het ivoor dat verkocht wordt niet alleen naar China gaat, maar ook naar andere plekken in Zuidoost Azië waar het wordt doorverkocht aan Chinese staatsburgers, toeristen en andere die het verbod proberen te omzeilen.
Afgelopen april werden in Maputo, de hoofdstad van Mozambique, 867 items van ivoor aangetroffen in een container met gerecyclede spullen en in beslag genomen. De container had als bestemming Cambodja. Fernando Tinga van de Belastingdienst in Mozambique schat dat er voor deze lading van ruim 3 ton ongeveer 433 olifanten gedood zijn. Tinga:
“De lading was van een Chinese handelsmaatschappij, maar de verdachten zijn niet gearresteerd. Ze wisten te ontkomen zodra ze hoorden van de inbeslagname.”
Corruptie
Volgens Peter Trevor, operations manager van de Wildlife Conservation Society is er een directe link tussen toename van Chinese investeringen in Mozambique en de ivoorsmokkel.
“De link is duidelijk. Goudwinning, goudwinning, goudwinning, hout. Het is gemakkelijk een of twee slagtanden tussen een lading hout te verbergen.”
Corruptie lijkt de bron van de aanhoudende ivoorsmokkel. Volgens de undercover onderzoeker van CNN is corruptie mogelijk de grootste vijand.
Reservaat leeg, tienduizenden olifanten verdwenen
Philip McLellan van de Wildlife Conservation Society houdt de telling van het aantal olifanten bij. In het Niassa Reservaat zouden volgens hem tienduizenden olifanten moeten leven, maar zijn er mogelijk zelfs minder dan 2000 over.
Met een klein vliegtuigje volgt hij vanuit de lucht de olifanten en probeert hij stropers te verjagen. Vele van de olifanten dragen een GPS tracking band, maar op de betreffende dag waar CNN verslag van doet wordt er geen enkel signaal gevonden. Alle sporen lopen dood en de olifanten met GPS zijn onvindbaar. Plaatsen die eerder hotspots voor olifanten waren liggen er verlaten bij. McLellan:
“Dit is de tragedie van het Niassa reservaat. De ongerepte wildernis is verkracht. De vele olifanten die vroeger door dit gebied zwierven zijn nu gedaald tot het absolute minimum.”
Lokale bevolking stroopt uit wanhoop door armoede
Het zijn uiteraard niet de kopers en rijke zakenlui die zelf het gebied ingaan om een olifant te schieten voor een paar slachttanden. Voor dit riskante werk wordt misbruik gemaakt van de armoede waarin de lokale bevolking leeft.
Een lokale stroper die vastzit voor misdaad vertelt wat hem drijft het te doen. Hij geeft aan er alles voor over te hebben om zijn familie te helpen ontsnappen aan de vreselijke armoede. Hij noemt zichzelf Tunda Tunda:
“Ik ging stropen omdat ik leed. Ik had niets om te overleven en ik was wanhopig.”
Dit geldt voor vrijwel alle stropers in Afrika. Het Chinese verbod geldt dan ook voor de eindmarkt in China, maar maakt voor de stropers in Afrika weinig verschil. Ze zullen dit blijven doen om een voorraad op te bouwen voor potentiële kopers. Zolang stropen de enige manier is om te ontsnappen aan levenslange armoede zullen stropers doorgaan.
Triest toekomstbeeld: Afrikaanse olifant verdwijnt
De CNN onderzoeker weet dat de tijd dringt en het feit dat criminele netwerken veelal ongestraft kunnen blijven opereren stemt hem pessimistisch:
“Als dit zo doorgaat zullen we binnen vijf jaar alle olifanten verliezen. In Niassa zal er geen enkele olifant overblijven.”
Bron: CNN ©AnimalsToday.nl Rianne Kingma
