Een recente studie toont aan dat tropisch oerbos grotendeels herstelt, als het daar ruimte en tijd voor krijgt. Met speciale technieken kon worden nagegaan hoe secundair bos op eigen kracht terugkeert op met rust gelaten landbouwgrond. De hoopvolle conclusie is dat 80 procent van het bos zich in een relatief korte periode van twintig jaar herstelt.

tropisch oerbos
Tropisch oerbos herstelt het best op eigen kracht | Foto: Pixabay

Omdat bos na herstel nog net niet helemaal gelijk is aan het originele, blijft bescherming van bestaand oerbos noodzakelijk. De studie werd recentelijk gepubliceerd in Science.

Internationale onderzoeksgroep

Voor het onderzoek verzamelden ruim negentig wetenschappers gegevens over bosherstel op zevenenzeventig locaties, verspeid over drie continenten en bijna drieduizend percelen. Na analyse identificeerden zij twaalf criteria en pasten daarop de techniek van chronosequentie toe – een manier waarmee langdurige processen versneld in kaart kunnen worden gebracht. Zonder deze techniek hadden we wel honderd jaar moeten wachten om lange termijn conclusies te kunnen trekken.

Zelfherstel is effectiever

Nu blijkt dat bos snel kan herstellen, lijkt het nog niet te laat om de door de mens in de afgelopen decennia aangebrachte schade te beperken. Maar wel met een andere aanpak dan nu. In plaats van grootschalige ambities voor bosaanplant, is het effectiever de natuur met rust te laten. Lourens Poorter, hoogleraar functionele ecologie in de universiteit van Wageningen en hoofdauteur van het artikel stelt:

“Vergeleken met bosaanplant door de mens, werkt zelfherstel van het bos beter voor biodiversiteit, het tegengaan van klimaatverandering en de beschikbaarheid van voedingsstoffen. En het gaat relatief snel. Een periode van twintig jaar is voor mijzelf, mijn dochter, maar ook voor beleidsmakers goed te overzien.”

Snel herstel

De onderzoekers keken in het bijzonder naar de effecten op tropisch woud op locaties waar de bodem – na gebruik voor landbouw – een aantal seizoenen met rust gelaten werd. Daaruit bleek dat er voldoende natuurlijke restproducten overblijven – denk aan vruchtbare grond, oude bomen, stronken en zaadbanken – om een vruchtbare basis te bieden aan nieuw bos. Niet alle processen verlopen gelijktijdig of doen er even lang over, maar over het algemeen genomen kan een bos zich voor 80 procent herstellen in twintig jaar. Volgens Poorter is dat verbazend snel.

Modellen

Het gaat hier natuurlijk wel om berekeningen en modellen op basis van onderbouwde aannames, de werkelijkheid kan dus afwijken, aldus Eric Salas, onderzoeker van de Central State University in Ohio (VS), en verder niet betrokken bij de studie:

“Maar meer kennis over hoe met rust gelaten landbouwgrond weer bos kan worden is van groot belang voor behoud van biodiversiteit. Dat geldt vooral voor tropische gebieden waar de structuur van het bos complex is en waar heel veel verschillende soorten planten en dieren leven.”

Jong versus oud bos

Poorter is in ieder geval enthousiast en ziet voordelen voor bijvoorbeeld stikstofopslag:

“Jong bos neemt veel meer stikstof op dan ouder bos. Wij pleiten ervoor jong bos vooral te laten terugkeren op plekken waar dat enigszins mogelijk is. Er zijn wereldwijd veel beloftes gedaan van bosaanplant door landen, maar hoeveel helpt dat echt? Tussen de 30 en 50 procent van die aanplant sterft, en bovendien gaat het vaak om aanplant van een enkele soort boom, met minder voordelen voor biodiversiteit van planten en dieren. Natuurlijk ontstaan bos sluit ook beter aan op de bodem, lokale omstandigheden en de bevolking die er leeft.”

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Laura Lancée