Afgelopen zondag werd walrus Freya door Noorse autoriteiten geëuthanaseerd om de veiligheid van de mens te waarborgen. Noorse biologen en organisaties denken dat haar dood voorkomen had kunnen worden. Alternatieven bleven namelijk uit. Nederlandse organisaties vinden de dood van Freya onbegrijpelijk en teleurstellend.

Freya
Noorse autoriteiten deden te weinig om euthanasie Freya te voorkomen | Screenshot video Youtube

Volgens Noorse autoriteiten zijn alle mogelijke oplossingen zorgvuldig overwogen. Frank Bakke-Jensen, hoofd van het Directoraat van Visserij:

“We zijn tot de conclusie gekomen dat we het welzijn van het dier niet kunnen garanderen, zelfs niet met de beschikbare middelen.”

Te weinig gedaan

Siri Martinsen, directeur van de Noorse dierenbeschermingsorganisatie NOAH, vertelt aan Animals Today dat Noorwegen te weinig deed om de euthanasie van Freya te voorkomen. De Noorse instanties deden een oproep aan haar burgers om afstand te houden en de walrus met rust te laten. Maar meer niet. Martinsen:

“NOAH heeft geadviseerd om mensen te beboeten als ze te dichtbij Freya kwamen, zodat men anders zou reageren en de regels zou volgen. Maar dit is nooit gebeurd. Mensen sprongen in het water nabij zwemmende Freya, gooiden stokjes en kwamen té dichtbij. Gevolgen bleven uit. Freya heeft hier de prijs voor betaald.”

Walrus Freya is afgemaakt door de Noren

Freya’s dood

Martinsen stelt dat er geen pogingen zijn ondernomen om Freya te verjagen of naar elders over te brengen, ondanks berichten over plannen van het Directoraat voor Visserij om Freya te verplaatsen.
De dood van Freya kwam voor Martinsen en diverse Noorse biologen als een schok. De Noorse bioloog Rune Aae vindt het oneindig triest dat zo’n mooi dier is gedood. Noah bood vrijdag hulp aan bij het Directoraat voor Visserij, en biologen en vrijwilligers stonden ook klaar.

“Toen kwam zondag en was Freya al dood.”

De Noorse premier Jonas Gahr Støre steunt de beslissing om Freya te euthanaseren. Hij stelt tegenover de Noorse media dat Noorwegen, als maritieme natie, soms impopulaire maatregelen moet nemen als het gaat om wilde dieren. Bijvoorbeeld bij discussies omtrent walvissen en zeehonden. Martinsen ziet hierin vooral een ideologisch besluit, en de onwil om geld te spenderen aan Freya. Noorwegen, waar de controversiële walvisjacht toegestaan is, laat vaker steken vallen als het gaat om de bescherming van wilde dieren. Daarbij zorgt de dood van Freya tot een golf van kritiek in Noorwegen. Bovendien is de walrus een bedreigd diersoort.

“De Noorse instanties kozen voor wapens in plaats van zorg.”

Meerdere alternatieven

Animals Today sprak ook met SOS Dolfijn, Zeehondencentrum Pieterburen en zeezoogdierendeskundigen over Freya. Annemarie van den Berg, directeur van SOS Dolfijn, vindt de euthanasie van Freya belachelijk. Toen Freya Nederland, Duitsland en Denemarken bezocht, hebben veel partijen zich ingezet om te zorgen dat mensen afstand hielden. Zo werden in Nederland gebieden afgezet met een lintje en was er handhaving door de politie. Mensen konden alsnog op afstand naar Freya kijken.

SOS Dolfijn, de Dierenambulance en Zeehondencentrum Pieterburen hebben gezamenlijk enorme moeite gedaan om Freya door haar tocht langs de Nederlandse kust te begeleiden. Sander van Dijk, hoofd educatie van Zeehondencentrum Pieterburen, stelt dat het belangrijk was om een veilige omgeving te creëren om de walrus heen, en deze rust te bieden. Dit is ook zonder incidenten gebeurt in Nederland. Mensen wisten precies tot hoever ze konden komen.

Van den Berg over de situatie in Noorwegen:

“De situatie was daar gevaarlijk. Ik heb Freya heel vrolijk en speels tussen mensen zien zwemmen en opduiken. En wat walrussen kunnen doen in hun natuurlijke gedrag is je tussen de borstvinnen klemmen, meenemen en een tijdje onderwater rondzwemmen. Maar dan zijn er nog zoveel alternatieven naast doodschieten. Voor SOS Dolfijn is een dier doden de allerlaatste optie die je overweegt. In dit geval zaten er nog opties tussen.”

Verplaatsen

Freya bevond zich steeds tijdelijk in een bepaald gebied. Door het gebruik van geluiden had ze op zoek kunnen gaan naar andere, rustigere gebieden. Een wilde walrus vangen en verplaatsen is heel moeilijk. Verdoven is volgens SOS Dolfijn té riskant. Als het dier vanuit de schrik van de verdoving het water ingaat, en de sedatie dan begint te werken, kan het verdrinken.

Van Dijk vindt het onbegrijpelijk en teleurstellend dat een dier geëuthanaseerd is omdat mensen zich niet weten te gedragen. Het Verenigd Koninkrijk kreeg vorig jaar bezoek van walrus Wally, die net als Freya op bootjes klom. Daar is het wel gelukt Wally te verjagen, door het een eigen ponton te geven waar hij rustig op kon liggen.

Daarnaast zou je een walrus zelfs kunnen wegjagen met boten:

“Het klinkt niet vriendelijk en het is misschien wel een van de allerlaatste opties maar het is een poging om het dier in leven te houden en vooral terug te brengen richting een plek waar minder contact is met mensen.”

Dr. Nynke Osinga, Zeezoogdierendeskundige, zag ook andere alternatieven, zoals het dier verjagen met geluid, er fysiek achteraan te gaan of het op andere manieren onprettig maken voor het dier:

“Je maakt niet zomaar een dier dood. Het is een gekke eerste reactie op een dier dat niet actief mensen aanvalt, en waarschijnlijk wel verder trekt. En ik snap dat ze geen schade willen aan al die boten maar dan kun je nog eerst proberen het actief te verjagen. De Noorse kust is een hele lange, ongerepte kust, waar prima plek is voor dit ronddwalende dier om te liggen.”

De Noorse instanties hebben in deze zaak voor de makkelijkste en goedkoopste weg gekozen.

Klimaatverandering

Door klimaatverandering zullen we vaker bijzondere dieren zoals Freya in Nederland tegenkomen. Bij een walrus wordt advies gevraagd aan zeehondencentra zoals Pieterburen en bij walvisachtigen aan SOS Dolfijn. Stichting Rugvin kan helpen met informatie over zeezoogdieren als kenniscentrum (onderzoek en educatie) voor walvisachtigen. Maar eigenlijk bestaat er nog geen landelijk protocol over de zorg voor exotische zeezoogdieren zoals walrussen. Het is daarom noodzakelijk dat Nederlandse instanties nadenken hoe we als land met exotische zeezoogdieren zoals Freya omgaan.

Sander van Dijk ziet een belangrijke les in het feit dat de mens niet kon samenleven met een wild dier zoals Freya:

“Wanneer wij als mens niet samen kunnen leven met wilde natuur, is dan per definitie het alternatief dat de natuur het loodje moet leggen? Dat lijkt ons een situatie die we echt voor moeten zijn, we moeten niet die kant opgaan.”

Tot slot: Nederlandse organisaties konden weinig betekenen voor Freya toen ze eenmaal in Noorwegen was. Vrij kort nadat ze op de hoogte waren gebracht van de euthanasieplannen was Freya al doodgeschoten. Daarnaast is Noorwegen geen lid van de Europese Unie, en is het lastig om via Brussel de aanpak van Noorse instanties te beïnvloeden. Ook de Noorse organisaties kregen zo goed als geen kans om te voorkomen dat het bijzondere leven van Freya tot een einde kwam.

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Estefania Pampin Zuidmeer, eindredacteur