Femke den Haas: Nooit meer dansen in Jakarta 

Als ik in een file stond (een dagelijkse bezigheid in Jakarta) klopte mijn hart altijd sneller en sneller wanneer ik het stoplicht naderde. Mijn hart ging helemaal tekeer als ik dan de eerste stukjes ‘aap’ tevoorschijn zag komen, tussen de motoren door rennend aan de kant van de weg, bedekt met kleding en een eng plastic poppenmasker op. Met schokkende bewegingen rende het aapje van rechts naar links en af en toe vloog hij/zij ook even de lucht in na een forse ruk aan de ketting om zijn nek. Als er een mogelijkheid bestond om even dat masker af te trekken en naar adem te happen, wat meestal binnen enkele seconden met een forse ruk aan de ketting weer werd beëindigd, keken de grote ogen me altijd fel aan.

Mijn hart ging tekeer van woede en frustratie, omdat ik op het moment zelf niets kon doen. Omdat ik, zodra het stoplicht op groen zou springen en de massa’s auto’s en motoren luid toeterend weer in beweging kwamen, door moest rijden… op weg naar een volgende vergadering… het aapje daar op die stoep achterlatend en niet wetend of ik dat aapje ooit zou kunnen bevrijden…

Ik reed langs de aapjes van vergadering naar vergadering, had eindeloze gesprekken met de overheid over waarom de dansaapjes verboden moesten worden in Jakarta. Ook organiseerden we workshops voor de ambtenaren, wat de beste manier is om concrete resultaten te bespreken en direct vast te leggen. Deze workshops konden we organiseren met steun van Stichting AAP, waar ik in mijn tienerjaren vrijwilligerswerk heb gedaan. JAAN is immers een kleine organisatie; sterk in gemotiveerde mankracht, maar financieel zwak.

Na bijna vijf lange jaren en vele hartkloppingen verder is het dan toch gelukt: de dansaapjes werden in oktober 2013 officieel verboden in de stad Jakarta. Het verbod werd bekend gemaakt door de destijdse gouverneur Jokowi, die nu president is. Er werd een prima regeling getroffen voor iedereen die betrokken was bij de handel in dansaapjes. Zij kregen een compensatie voor de apen en drie maanden de tijd om de aapjes vrijwillig te overhandigen. Hierna zouden inbeslagnames gaan plaatsvinden.

Vandaag de dag zien we geen dansaapjes meer op straat in Jakarta. Wel in het opvangcentrum: bijna 150 aapjes worden hier verzorgd. In het opvangcentrum Cikananga, gelegen bij Sukabumi (west Java) wonen de eerste geredde groepjes dansaapjes (36 individuen). Momenteel verzorgen we nog 69 ‘ex-dansaapjes’ in Jakarta en is de eerste groep vanuit Jakarta al in een prachtig en beschermd bos vrijgelaten.

De eerste groep dansaapjes is bijna een jaar na hun redding vrijgelaten. Het heeft dus bijna een jaar geduurd om de aapjes weer gezond te krijgen en in sociale groepen te huisvesten. De aapjes kwamen dan ook echt in een vreselijke toestand binnen en bijna tien aapjes hebben het niet overleefd. Ze waren extreem mager, hadden enorme infecties in de mond, doordat hun tanden letterlijk uit hun mond waren geslagen, gebroken staarten, ingegroeide kettingen etc. Sommige aapjes hadden ernstige en chronische ziektes zoals tuberculose. Maar het meest schokkende was dat de aapjes echt ook van binnen gebroken waren. Ze hadden allemaal een enorme mentale klap gehad en straalden een enorme angst uit. In de 20 jaar dat ik dieren opvang, heb ik het niet eerder zo heftig gezien!

De speurtocht naar de juiste vrijlatingsplek heeft enorm veel tijd gekost; we moesten een bos vinden waar de aapjes een veilige toekomst gegarandeerd kan worden; dit is dus in een beschermd gebied waar veel vergunningen voor geregeld moeten worden…een ontzettend groot bureaucratisch proces. Uiteraard moesten we ook met veel andere factoren rekening houden: de aapjes mogen bijvoorbeeld niet binnen het territorium van bestaande apen-groepen komen. Ons team is maandenlang door verschillende bosgebieden getrokken en heeft uiteindelijk toestemming gekregen van de overheid voor een perfecte vrijlatingsplek. Hier kunnen de aapjes weer een apenleven hebben en hun sombere verleden achter zich laten.

Momenteel zit het eerste groepje, de ‘popgroep’, in het bos. Nu nog in een tijdelijke kooi die daar gebouwd is om de aapjes tijd te geven te kunnen wennen aan de nieuwe plek en het voedsel daar. Eind deze week zullen we de kooi open zetten (de aapjes hebben dan twee weken in de boskooi gezeten).

En nu begint mijn hart weer sneller te kloppen, maar niet meer van woede, maar van blijheid!

Als alle ex-dansaapjes uit Jakarta zijn vrijgelaten begin ik weer aan mijn dagelijkse file-routine, want we gaan door met vergaderen tot er een nationaal verbod op dansaapjes komt in Indonesië!

Het Jeugdjournaal deed onlangs verslag over de dansaapjes en stichting JAAN. Bekijk de uitzending hier.

Femke den Haas is doktersassistente en medeoprichtster van stichting Jakarta Animal Aid Network (JAAN).  JAAN heeft verschillende doorlopende projecten zoals het  roofvogel-rehabilitatiecentrum, de opvang van ex-dansaapjes, verzorging van werkpaarden, een campagne voor de vrijheid van dolfijnen in samenwerking met Ric ‘O Barry en een plastic-recycle project.

©PiepVandaag.nl