In het uitgestrekte stroomgebied van de Mekong-rivier zijn 234 nieuwe soorten ontdekt. De ontdekkingen zijn zeer opmerkelijk, maar tekenen de biodiversiteit van deze unieke ecologische zone. De variëteit aan nieuwe soorten toont aan hoe rijk en divers het leven is in deze tropische wouden en bergachtige gebieden.
De vondst roept nieuwe vragen op over evolutie en aanpassing aan de omgeving. De oranje-zwarte krokodilsalamander bijvoorbeeld, die op de hoogste hoogte ooit voor zijn soort is gevonden, benadrukt hoe isolatie kan leiden tot unieke, gedwongen aanpassingen en variëteiten in de natuur mits een soort daarvoor voldoende tijd heeft. Een rapport van WWF over de nieuwe soorten wijst echter ook op de gevaren die deze nieuwe ontdekkingen met zich meebrengen. Stropers zijn zeer geïnteresseerd in nieuwe en exotische diersoorten. Habitatverlies, klimaatverandering en illegale handel vormen directe bedreigingen voor de overleving van deze kwetsbare soorten.
.
Langs de Mekong
De Mekong-regio is het stroomgebied van de Mekong, die ontspringt op het Tibetaanse Hoogland. In China heet hij de Lancang-rivier, maar daarna weer Mekong, die meandert door Myanmar, Laos, Thailand, Cambodja en Vietnam. Soms heeft de rivier lokaal een andere naam.
Het immense stroomgebied van de Mekong behoort tot de meest biodiverse gebieden ter wereld. Deze biodiversiteit biedt niet alleen wetenschappelijke inzichten, maar is ook cruciaal voor de lokale gemeenschappen. Zij zijn traditioneel afhankelijk van de natuurlijke hulpbronnen voor hun levensonderhoud, zoals voedsel, medicijnen en materialen. Het verlies van biodiversiteit kan ernstige gevolgen hebben voor de voedselzekerheid, gezondheid en cultuur van deze gemeenschappen. Tegelijk daarmee zal ook een groot aantal kwetsbare planten- en diersoorten verloren gaan.
Het nemen van effectieve beschermingsmaatregelen is daarom van groot belang. Denk hierbij aan het instellen van beschermde gebieden, het bevorderen van duurzame landbouwpraktijken en het opzetten van educatieve programma’s om het bewustzijn over het belang van biodiversiteit te vergroten.
Biodiversiteit en levenskwaliteit
Er gaat naar verwachting nog veel meer ontdekt worden in het stroomgebied van de Mekong. Dit benadrukt de noodzaak van samenwerking tussen lokale gemeenschappen, onderzoekers en internationale organisaties. Niet alleen de biodiversiteit moet behouden blijven, maar ook de levenskwaliteit in dit gebied moet verbeteren. Het beschermen van deze natuurlijke schatten is een collectieve verantwoordelijkheid die verder reikt dan wetenschappers. Chris Hallam, hoofd wildlife en wildlife crime bij WWF-Greater Mekong:
“Hoewel deze soorten pas vorig jaar door de wetenschap zijn beschreven, leven ze al duizenden jaren in de unieke habitats van onze regio. Elk van deze soorten is een cruciaal onderdeel van een functionerend, gezond ecosysteem en een juweel in het rijke natuurlijke erfgoed van de regio.”
.
Andere nieuwe curiositeiten zijn onder meer een rood-groene pitadder met schubben, en een egel met zachte vacht die het gebrek aan puntige stekels met formidabele snijtanden compenseert, door onderzoekers beschreven als ‘hoektanden’. Regionaal natuurleider WWF-Greater Mekong K. Yoganand:
“Deze opmerkelijke soorten zijn misschien nieuw voor de wetenschap, maar ze hebben gedurende miljoenen jaren overleefd en zijn geëvolueerd in de Mekong-regio. Wat ons mensen eraan herinnert dat ze er al heel lang waren voordat onze soort [de mens – red.] naar deze regio verhuisde.”
Chris Hallam vult aan:
“Veel van deze soorten zijn ontdekt op bergtoppen. Populaties in zulke gebieden ontwikkelen zich vaak afzonderlijk tot nieuwe soorten. In de regio is er sprake van een groot hoogteverschil, van kustgebieden tot het Annamite-gebergte, dat zich uitstrekt langs de grens tussen Laos en Vietnam. Hierdoor komen er tal van verschillende soorten voor.”
Volgens het WWF-rapport zijn de nieuwe beschrijvingen het resultaat van honderden afzonderlijke samenwerkingen en onderzoeken. Dit leidde tot herkenbare ontdekkingspatronen, waaronder waardevolle samenwerkingen tussen wetenschappers en lokale gemeenschappen. Burgerwetenschap speelt een steeds prominentere rol in de taxonomie, vooral in conflictgevoelige gebieden.
Bij toeval ontdekt
Soms leiden toevalligheden tot bijzondere ontdekkingen. Tijdens een expeditie op grote hoogte in Noord-Vietnam resulteerde een kapotte koplamp indirect in het vinden van een nieuwe slangensoort. Onderzoeker Luan Thanh Nguyen vertelt dat twee lokale dragers, die het team ondersteunden, teruggingen naar een nabijgelegen stad om de lamp te laten repareren. Bij hun terugkeer brachten ze een indrukwekkende mannelijke slang mee, gevonden langs het pad. Deze bleek een onbekende slangensoort van het geslacht Rhabdophis, in het Engels een keelback-slang, met geribbelde schubben. Het WWF-rapport waarschuwt:
“Veel soorten zullen waarschijnlijk uitsterven voordat ze zelfs maar ontdekt worden. Deze soorten kunnen de sleutel zijn tot het ontdekken van een nieuw levensreddend geneesmiddel, of een meer bacterieresistente soort eetbare planten, of een genetische variant van een geslacht dat een hele taxa kan helpen veerkrachtiger te worden tegen klimaatverandering.”
Het stroomgebied van de Mekong is een dynamisch groeiende regio in Zuidoost-Azië, gekenmerkt door uitgestrekte landbouwgebieden, snelgroeiende steden en ’s werelds grootste binnenvisserij. Tegelijkertijd staan wilde dieren en natuurlijke leefgebieden onder zware druk. Factoren zoals ongeremde illegale houtkap, de aanleg van grootschalige waterkrachtcentrales, de impact van klimaatverandering en de illegale handel in flora en fauna brengen natuur en milieu in deze regio ernstig in gevaar. Hierdoor lopen veel recent ontdekte soorten meteen al risico op uitsterven.
Vernietigd
Het leefgebied van de keelback-slang wordt bedreigd door overbegrazing en ontbossing, veroorzaakt door landbouw en de vraag naar brandhout voor de groeiende lokale toeristenindustrie. Ook wordt het enige bekende leefgebied van een volledig nieuw geslacht palmbomen in Vietnam vernietigd door houtkap, ten behoeve van plantages met monoculturen. Hallam waarschuwt dat vooral de illegale handel in wilde dieren een ernstige bedreiging vormt in de regio, waar veel natuurlijke gebieden vol staan met strikken:
“We schatten dat er op elk moment twaalf miljoen strikken in beschermde gebieden in de hele regio zijn. Handel wordt vaak gedreven door de lokale vraag naar wild vlees op de menukaarten van dure restaurants, maar strekt zich ook uit tot soorten die worden geëxploiteerd voor traditionele medicijnen en de handel in exotische huisdieren.”
.
Bescherming nieuwe soorten
In bepaalde situaties kan het noodzakelijk zijn om wetgeving te implementeren ter bescherming van nieuw beschreven diersoorten. Zo werd in Vietnam in 2021 een regeringsdecreet uitgevaardigd om alle krokodillensalamanders te beschermen. In de afgelopen vijf jaar zijn zo’n vijftien nieuwe kleurrijke amfibieën ontdekt die ten prooi kunnen vallen aan de handel in exotische huisdieren. Deze dieren vallen tevens onder regulering van CITES, de internationale conventie voor handel in wilde fauna en flora, en staan centraal in een speciaal natuurbehoudsprogramma voor fokinitiatieven. Chris Hallam van WWF-Greater Mekong:
“De 234 nieuwe soorten onderstrepen wat er in de regio op het spel staat als de achteruitgang van de habitats en de niet-duurzame handel voortduren. Er is een speciaal type persoon nodig om dit onderzoek te doen. De hoeveelheid moeite die in dit werk wordt gestoken is enorm… En bedenk eens hoeveel meer we elk jaar zouden kunnen ontdekken als het beter gefinancierd zou worden.”
Verschillende van de nieuwe soorten zijn inderdaad in de handel ontdekt. De groeiende onlinehandel in wilde dieren en planten brengt nieuwe uitdagingen met zich mee. Wetenschappers en alle betrokkenen die de handel volgen en controleren hebben er hun handen vol aan. Omdat veel van de nieuwe soorten in het stroomgebied van de Mekong nu al met uitsterven worden bedreigd door menselijke activiteiten, roept WWF de regeringen in de regio op om hun bescherming te verbeteren.
Bronnen:
- Mongobay
- WWF
- Lees ook op AnimalsToday:
.
Krokodilstaarthagedis een van de nieuwe soorten in Mekong regio
©AnimalsToday.nl Marianne Miltenburg
Nieuwe soorten langs de Mekong nu al bedreigd
