Moreel verantwoord dons: bestaat dat? 

Sinds een aantal jaar zijn dikke winterjassen gevoerd met dons niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Waar komt dit dons vandaan en valt het dragen van zo’n jas nog wel ethisch te verantwoorden?

Merken als Canada Goose, Patagonia en The North Face hebben de verkoop van dikke warme winterjassen aanzienlijk zien stijgen. Canada Goose verwacht een groei van 50% in 2016 van de verkoop van haar jassen in de Verenigde Staten. Door de stijging aan populariteit van de jassen heeft zij zelfs te maken gekregen met piraterijgoederen (namaak jassen). Deze stijging werkt ook een andere stijging in de hand: meer dierenleed. Het dons in de jassen is afkomstig van ganzen en eenden. 80 procent van het dons wereldwijd wordt geproduceerd in China, waarvan 90 procent afkomstig is van eenden. Van de 66 Chinese leveranciers waarmee PETA contact heeft gehad tijdens een onderzoek naar de donsindustrie bleek een groot aantal de eenden voornamelijk levend te plukken. Anne Brainard, manager bij PETA laat aan The Guardian weten:

“Eenden worden vastgepind en letterlijk uit elkaar gescheurd voor hun veren en dons, waarna zij weer aan elkaar wordt vastgenaaid. De eenden krijgen geen pijnstillers.”

“Een consument kan op geen enkele manier achterhalen of het dons uit zijn jas afkomstig is van een levend geplukte eend of een gans die gedwangvoederd wordt.”

De ganzen die worden gedwangvoederd om zo een zo´n groot mogelijke lever te krijgen om te kunnen eindigen als foie gras op het bord van de consument worden pas geplukt nadat zij zijn geslacht.

In de Europese Unie is het volgens de European Down and Feather Association (EDFA), de organisatie waarbinnen de dons en veren producerende industrie is verenigd, allemaal veel diervriendelijker geregeld dan in China waar 80% van het dons wereldwijd wordt geproduceerd. In de EU is het verboden om ganzen en eenden levend te plukken. Wat wel is toegestaan is het oogsten van dieren in de rui. Het moment waarop oude veren worden afgeworpen en nieuw worden aangemaakt wordt rui genoemd. Volgens de EDFA is dons slechts een bijproduct. Ganzen en eenden worden gehouden voor hun vlees. De meeste van hun (98% wereldwijd) zouden pas na dat zij zijn geslacht worden geplukt. Het zou voor een specialist niet moeilijk moeten zijn om het verschil tussen dons afkomstig van levend geplukte dieren en dons geplukt van dode dieren te onderscheiden. Kleine kanttekening hierbij is wel dat het moet gaan om onbewerkte producten. Voor de consument is dat echter niet te doen. Wel zou de consument het in de prijs moeten merken, dons afkomstig van levend geplukte dieren is veel duurder.

Helaas blijkt de informatie afkomstig van EDFA niet helemaal te kloppen, want ook binnen de EU in Hongarije, worden eenden levend geplukt. Het dons afkomstig van deze eenden eindigt in de jassen van Patagonia. Uit eigen onderzoek van Patagonia blijkt ook dat de ganzen waarvan hun dons afkomstig is levend worden geplukt of worden gedwangvoederd. Patagonia was geshockeerd door de feiten die op tafel zijn komen te liggen en probeert er alles aan te doen om in de toekomst een herhaling hiervan te voorkomen. Zij heeft een systeem opgezet om het dons afkomstig van eend of gans van eitje tot slacht te kunnen volgen. In 2013 was dit systeem nog maar op één soort jas toegepast.

The North Face heeft een standaard om er voor te zorgen dat het dons in hun jassen in hun ogen ethisch verantwoord is. Zo mag het dons niet afkomstig zijn van levend geplukte dieren en mogen ganzen niet onderhevig zijn aan dwangvoedering. Daarnaast moet te achterhalen zijn van welke boerderij het dons afkomstig is. In het verleden (2012) heeft de redactie van PiepVandaag geprobeerd om inlichtingen in te winnen bij The North Face over het gebruik van dons binnen haar bedrijf. Helaas ving zij hier bot toen zij aangaf op te komen voor dierenwelzijnsbelangen.

In 2009 vertoonde Panorama/Canvas een uitgebreide en schokkende Zweedse documentaire over de misstanden in de donsproducerende bedrijven, zowel in Hongarije als in China. Ook Vroege Vogels tv besteedde hier toen aandacht aan.

Let op! De beelden in deze reportages zijn schokkend. Het dierenleed dat u hier te zien krijgt is zeer ernstig.

Daniel Uretsky, voorzitter van de raad van bestuur van de grootste donsleverancier in de Verenigde Staten, Allied, laat weten dat dierenwelzijn tegenwoordig één van de belangrijkste speerpunten is. Uretsky zegt dat hij er op vertrouwt dat het dons dat zij in China laat produceren niet afkomstig is van levend geplukte en/of gedwangvoederde dieren.

Dons afkomstig van levende eenden is duurder, omdat het van betere kwaliteit is. Dit verhaal wordt ook bevestigd door de EDFA. Volgens Uretsky zouden de producenten dit niet zomaar aan Allied leveren, alleen als er om wordt gevraagd. Allied werkt met een systeem waarmee met behulp van een QR code op een label in de producten kan worden nagegaan waar het dons vandaan komt. Dit systeem is nog niet universeel en bij merkloze jassen is het nog steeds lastig om na te gaan waar ze vandaan komen.

Door het ontbreken van een universeel systeem met daarin standaarden voor dierenwelzijn doet de ene producent van jassen het beter dan de andere. Four Paws (in Nederland: Stichting Vier-Voeters) heeft verschillende jassenmerken langs de lat gelegd. Daaruit komt naar voren dat Fjällräven het beste scoort op het gebied van dierenwelzijn en Kathmandu het slechtste.

Het creëren van een universele standaard is voor sommige dierenwelzijnsorganisaties nog niet genoeg. Zij hebben liever dat de jassenfabrikanten overstappen op synthetische binnenvoering. Deze brengt geen enkel dier leed toe. Bijkomend voordeel is ook nog dat synthetisch materiaal allergie-vrij is en geen stof verzamelt. Door gebruik te maken van synthetisch materiaal laten bedrijven zien dat zij innovatief zijn en mededogen tonen naar dieren, aldus Brainard van PETA. We kunnen dus wel stellen dat het gebruik van dons niet meer van deze tijd is en daarmee moreel verwerpelijk.

Al eerder schreef PiepVandaag over het leed in de donsindustrie:
Ganzendons – deel 1
Ganzendons – deel 2
Vier Voeters waarschuwt voor dons van levend geplukte ganzen
Hoe diervriendelijk is jouw winterjas?

Bron: The Guardian ©PiepVandaag.nl Lianne Raat